Przez dziesięciolecia, zaprojektowany przez niego sprzęt trafiał do studiów nagraniowych na całym świecie – od największych, przez średnie po małe domowe. Wielkie konsolety, rackowe procesory sygnałowe i inne urządzenia studyjne znane i wykorzystywane w różnych zakątkach globu wyszły spod ręki wyjątkowego człowieka. Rupert Neve – bo o nim tu oczywiście mowa – przez lata łączył role innowatora i biznesmena, dostarczając produkty, które stały się istotnym elementem branży muzycznej – od nagrywania muzyki przez produkcję live po domowe systemy hi-fi. Legendarny inżynier i konstruktor zmarł w piątek 12 lutego w wieku 94 lat. Chcąc uczcić jego pamięć prezentujemy poniżej jego sylwetkę.
Wpływ, jaki Rupert Neve wywarł swoimi produktami i rozwiązaniami na branżę audio jest trudny do przecenienia. Najlepszym tego dowodem jest fakt, że każdego dnia miliony ludzi na całym świecie słuchają muzyki, która została nagrana, zmiksowana czy wyprodukowana z wykorzystaniem jakiegoś produktu zawierającego jego projekty – czy to jedynie na którymś z etapów pracy czy też od początku do końca.
Rupert Neve urodził się w roku 1926 w Wielkiej Brytanii (w Newton Abbott w południowo-zachodniej Anglii), ale dorastał w Argentynie. Od młodych lat przejawiał zainteresowanie elektroniką budując i naprawiając odbiorniki radiowe. W wieku 17 lat zgłosił się do wojska podczas II Wojny Światowej służąc w formacji Royal Signals zapewniającej wsparcie w zakresie komunikacji. Po przejściu do cywila rozwijał w Anglii swoją pasję, która miała stać się dla niego sposobem na życie.
Początkowo zbierał doświadczenie w różnych firmach, ale żyłka przedsiębiorcy sprawiła, że jeszcze w latach 50. XX wieku postanowił pracować na własny rachunek. Pierwsze przedsiębiorstwo – CQ Audio – działało krótko, ale Rupert zebrał doświadczenie i wiedzę, które przydały mu się później.
Kolejna dekada okazała się kluczowa, a zaczęła się o przyjęcia zamówienia na mikser od kompozytora, Desmonda Leslie. Kolejni klienci byli już na horyzoncie co być może przyspieszyło powstanie firmy Neve Electronics, którą Rupert założył w 1961 roku. Zmiany na scenie muzycznej i rozwój technologii sprawiły, że studia nagraniowe zaczęły rozglądać się za nowym sprzętem. Tu właśnie z pomocą przyszedł pan Neve, a do pierwszych klientów nowej firmy należało studio Recorded Sound Ltd, dla którego skonstruował lampowe konsolety. Podążając za nowym trendem, Rupert Neve szybko dostrzegł możliwości drzemiące w tranzystorach i był gotowy na nadchodzące zapotrzebowanie rynku. Pierwszą tranzystorową konsoletę zaprojektował i zbudował dla studia Phillips Records Ltd. Zastosowane w niej korektory spotkały się z takim zainteresowaniem, że wkrótce pytały o nie także inne studia nagraniowe. Te i kolejne zamówienia sprawiły w końcu, że firma, którą Rupert z żoną Evelyn prowadził początkowo w domu, musiała znaleźć nowy, większy lokal. W 1969 roku wybudowano zakład dedykowany produkcji, a w kolejnych latach powstała druga fabryka zajmująca się wytwarzaniem modułów. Wkrótce firma posiadała również biura sprzedaży w Europie za oceanem.
Customowe konsolety studyjne i broadcastingowe projektowane i produkowane przez Neve Electronics zyskały taką renomę, że zamówienia płynęły także ze Stanów Zjednoczonych. Pierwszym amerykańskim studiem nagraniowym wyposażonym w mikser Neve było nowojorskie Vanguard Records. Jednym z pierwszych klientów na Zachodnim Wybrzeżu było z kolei Sound Studios z kalifornijskiego Van Nuys. Firma dostarczała również konsolety dla stacji telewizyjnych (np. hiszpańska TV Centre, brytyjskie Associated British CorporationTV i Granada TV).
Ówczesne analogowe konsolety budowane były z modułów i to w dużym stopniu właśnie one zapracowały na status, jakim cieszyły się te miksery. Co więcej, wiele z nich stało się „kultowymi” komponentami kopiowanym po dziś dzień. Doskonałym przykładem może być tu preamp 1073 zaprojektowany w 1970 roku na potrzeby nowej konsolety A88 dla Wessex Studios. Do dzisiaj powstała niezliczona ilość inspirowanych nim produktów, zarówno w formie sprzętowej jak i jako wirtualne emulacje.
W 1970 roku konsoleta Neve zagościła w świeżo otwartym wówczas AIR Studios założonym przez George’a Martina. W roku 1973 wyprodukowana została konsoleta 8048 wykorzystująca nowy moduł 1081 (preamp/korektor) oraz limiter/kompresor 2254. Innym modelem z serii 80 był mikser 8078, którego różne wersje pracowały z powodzeniem w takich studiach nagraniowych jak Blackbird Studios, EastWest Studios, Electric Lady Studios, Ocean Way Nashville, Sonic Ranch, Sound City Studios, Sphere Studios czy The Way Recording Studio London.
Innym przejawem działalności w owym czasie było opracowanie pierwszego na świecie systemu automatyki wykorzystującego „ruchome suwaki”. Rozwiązanie o nazwie NECAM (NEve Computer Assisted Mixdown) wykorzystujące technologię cyfrową zostało wdrożone w 1977 roku, a pierwszy system trafił do George’a Martina w londyńskim AIR Studios.
Nieco wcześnie, bo w roku 1975 Rupert i Evelyn Neve sprzedali ówczesną grupę swoich firm zatrudniających ogółem około 500 osób, która trafiła następnie w ręce koncernu Siemens, a potem została połączona z firmą AMS. Jako że przy sprzedaży firmy Rupert Neve wraz z żoną przystali na 10-letni zakaz konkurencji, zajęli się doradztwem w ramach nowej firmy o innym profilu – ARN Consultants.
Po odczekaniu dekady, w 1985 roku Rupert i Evelyn powołali do życia nową firmę – Focusrite Ltd. Nadążając za zmianami w branży, spółka ta zaoferowała rackowy sprzęt do studia – korektory, procesory dynamiki czy preampy. Powrót pana Neve do pracy nad sprzętem studyjnym sprawił, że pojawiły się nowe zamówienia na potężne i bezkompromisowe w brzmieniu konsolety. Na ich potrzeby powstał m.in. moduł przedwzmacniacza ISA110, oferowany również jako rackowy zestaw ISA115 obejmujący dwa preampy. Niestety projekt ten znacznie przekroczył możliwości finansowe małżeństwa Neve, co zmusiło ich do przerwania prac i sprzedania firmy w styczniu 1989 roku. Nabywcą praw i całego majątku firmy był Phil Dudderidge, który powołał do życia nową spółkę (Focusrite Audio Engineering Ltd), która podjęła prace nad tymi konsoletami, a później wprowadziła na rynek wiele nowych produktów, z których część nawiązywała do projektów Ruperta Neve.
Nie mogąc stać w miejscu, państwo Neve nawiązali w tymże 1989 roku jako ARN Consultants współpracę z firmą Amek, a jej rezultatem były w kolejnych latach rackowe procesory sygnałowe czy wielkoformatowe konsolety takie jak Amek 9098.
fot. Tristan Rhodes (2013) / Rupert Neve Designs
W 1994 roku Rupert i Evelyn Neve przenieśli się do Stanów Zjednoczonych (w 2002 zostali obywatelami USA), a dokładniej do Wimberley w stanie Teksas, gdzie kontynuowali swą działalność uczestnicząc w różnych projektach. Już w XXI wieku Rupert Neve nawiązał współpracę z firmą Taylor Guitars, której owocem były systemy przeznaczone dla gitar akustyczno-elektycznych. W kolejnej dekadzie pojawiły się kolejne produkty zewnętrznych marek, powstałe przy udziale Ruperta Neve. Mowa tu chociażby o mikrofonach sE Electronics (lampowy RNT, wstęgowy RNR1 i „paluszek” RN17) czy interfejsach audio Steinberg UR-RT. Współpraca z koncernem Yamaha zaowocowała też plug-inami opartymi na klasycznych projektach Ruperta, przeznaczonych nie tylko dla komputerów ale także konsolet CL i Rivage PM10.
Kilka lata wcześnie, w 2005 roku legendarny inżynier założył kolejną firmę – Rupert Neve Designs. W jej ramach wprowadził na rynek m.in. rodzinę rackowych procesorów sygnałowych Portico (m.in. preampy, korektory i kompresory), których pierwsza odsłona obejmowała osiem modułów. W następnych latach pojawiły się kolejne wersje i odmiany tych urządzeń (także jako moduły w formacie 500), a także inne produkty. W 2009 roku zaprezentowana została analogowa konsoleta 5088 – modularna z możliwością dostosowania do potrzeb użytkownika. Cztery lata później (2013) w ofercie firmy pojawiły się procesory sygnałowe z serii Shelford, która obejmuje obecnie także sumatory, DI-boksy czy urządzenia cyfrowe (RMP-D8, MBC). W 2019 roku Rupert Neve powołał do życia markę Fidelice, pod którą oferowany jest sprzęt dedykowany audiofilom – preampy i konwerter D/A.
Za sprawą swych projektów i opartych na nich produktów (także tych inspirowanych oryginałami), Rupert Neve, na stałe wpisał się w historię nie tylko branży ale muzyki w ogóle. Zaprojektowany przez niego sprzęt jak i bazujący na jego pomysłach wykorzystywany jest na całym świecie na różnych etapach tworzenia muzyki. Legendarny inżynier doczekał się też wielu różnych wyróżnień i nagród. Uhonorowano go chociażby w 1997 roku „techniczną” nagrodą GRAMMY (Lifetime Achievement Technical GRAMMY Award), a jego produkty otrzymały m.in. kilkanaście wyróżnień TEC Award (ostatnią w 2020 roku za preamp 5211 z serii Portico).
Rupert Neve Designs pozostawił po sobie nie tylko sprzęt goszczący w studiach na całym świecie, ale również niematerialne dziedzictwo i stałe miejsce w pamięci niezliczonej rzeszy ludzi.
Przez niemal siedemdziesiąt lat, wspierała go w działalności i życiu prywatnym żona Evelyn. Wspólnie doczekali się pięciorga dzieci, dziewięciorga wnuków i pięciorga prawnuków.
Więcej informacji o aktualnej ofercie ostatniej firmy legendarnego konstruktora – Rupert Neve Designs – znajdziecie na stronie www.rupertneve.com.
Zdjęcie główne: Joshua Thomas (2009) / Rupert Neve Designs
