Wydawać by się mogło, że w pianinach cyfrowych przeznaczonych do wykorzystywania w warunkach domowych (choć nie tylko) nie można już zbyt wiele zmienić. Owszem, wraz z każdą generacją można wprowadzać w nich usprawnienia wykorzystując nowo opracowane rozwiązania technologiczne, ale żeby zupełnie zmienić sposób sterowania funkcjami i parametrami instrumentu? Okazuje się że można podjąć i to wyzwanie, a przykładem tego są pianina z nowej linii wchodzącej w skład rodziny Clavinova – CSP. Obejmuje ona dwa modele a wyższy z nich – CSP-170 – otrzymaliśmy do testu. Sprawdźmy czym wyróżnia się ten instrument…
OPIS
Bryła instrumentu oznaczonego symbolem CSP-170 (podobnie jak drugiego modelu CSP-150) jest klasyczna i tradycyjna dla tego typu pianin. Żadnych niespodziewanych rozwiązań – przynajmniej do momentu podniesienia klapy. Po odsłonięciu klawiatury i wąskich paneli po jej bokach w oczy rzuca się brak jakiegokolwiek wyświetlacza oraz wręcz symboliczna liczba kontrolerów. Włącznik, suwak głośności i przycisk oznaczony nazwą FUNCTION to wszystko co mamy do dyspozycji. Można by powiedzieć „jak żyć?” – wszak instrument oferuje po kilkaset barw i stylów, a do tego wyposażono go w szereg rozmaitych funkcji. Jak zatem sterować instrumentem? Otóż fabrycznie do poszczególnych klawiszy przypisano różne funkcje i ustawienia, które aktywujemy w połączeniu z przyciskiem FUNCTION. Odpowiednią „mapę” znajdziemy w instrukcji, a możemy w ten sposób zmieniać barwy, utwory, style, efekty i inne ustawienia, przy czym wyznaczono do tego nieco ponad siedemdziesiąt klawiszy co oznacza, że liczba opcji jest ograniczona w porównaniu z pełnym potencjałem testowanego instrumentu. Jest to jakieś rozwiązanie ale do dyspozycji mamy też znacznie nowocześniejszy i wygodniejszy sposób sterowania pianinem, wymagający jednak… tabletu. Na chwilę obecną musi być to iPad, jednak w przyszłym roku dodana ma być także obsługa urządzeń mobilnych z systemem Android. Oczywiście tablet jest tylko platformą, a sterowanie umożliwia dedykowana darmowa aplikacja Smart Pianist, którą zajmę się za chwilę. Innym niepozornym na pierwszy rzut oka elementem jest listwa umieszczona nad klawiaturą, która ujawnia swoją przydatność po uruchomieniu odpowiednich funkcji.
Jeśli chodzi o składanie instrumentu to nie powinno ono sprawić trudności nawet osobom (bo muszą być co najmniej dwie), które będą montowały pianino cyfrowe po raz pierwszy. Wszystko jest odpowiednio opisane, a elementów nie jest zbyt wiele zatem cała operacja nie powinna zająć zbyt dużo czasu.
W testowanym modelu CSP-170 zastosowano dynamiczną, doważoną klawiaturę z mechanizmem młoteczkowym i wymykiem oznaczoną symbolem NWX. Jest to konstrukcja, nad którą w rodzinie Clavinova znajduje się w hierarchii jedynie klawiatura GrandTouch montowana m.in. w testowanym niedawno pianinie CLP-685. Zgodnie z nazwą (NWX to Natural Wood X), białe klawisze są drewniane. Pokryto je syntetycznym odpowiednikiem kości słoniowej. Podobnie jest w przypadku czarnych klawiszy – tu okładzina naśladuje heban. Zastosowany mechanizm klawiatury jest wysokiej jakości i bez wątpienia przypadnie do gustu zarówno pianistom grającym na co dzień na instrumentach akustycznych, jak i osobom, które mają z nimi mniejsze doświadczenie. Praca klawiatury, oferowana przez nią kontrola dynamiki i innych niuansów sprawiają że gra się na niej z przyjemnością i wywołuje ona u grającego pozytywne wrażenia.
Testowane pianino wyposażono w system nagłośnieniowy wykorzystujący cztery głośniki. Dwa większe, skierowane w dół, zamontowano w skrzyni pod klawiaturą, natomiast kolejne dwa ulokowano wewnątrz obudowy i skierowano w stronę grającego.
Gniazda rozmieszczone są w różnych miejscach, w tym tak niecodziennych jak… boki pulpitu do nut. Ulokowano tam (nie bez powodu) porty USB – po lewej gniazdo typu B (TO HOST), a po prawej typu A przeznaczone do podłączenia iPada. Pozostałe złącza umieszczone są pod spodem, a gniazda podzielono na dwie sekcje. Na specjalnym panelu, do którego sięgniemy z łatwością siedząc przed klawiaturą umieszczono wejście mikrofonowo-liniowe z regulacją głośności, stereofoniczne wejście AUX typu jack 1/8” oraz dwa wyjścia słuchawkowe. Głębiej ulokowano gniazda, do których nie musimy sięgać tak często – złącza MIDI (IN, OUT, THRU), drugi port USB typu A – tym razem TO DEVICE, wyjście AUX (L/L+R, R) oraz wejście dla dodatkowego kontrolera nożnego AUX PEDAL. W innej części obudowy ulokowano ponadto gniazdo do którego podłączamy listwę z pedałami SOFT, SOSTENUTO i DAMPER (z funkcją półpedału).
Wersja, którą otrzymaliśmy do testu to CSP-170B w czarnym wykończeniu. Pianino oferowane jest też w wersji białej (CSP-170WH) oraz w czarnym wykończeniu na wysoki połysk (CSP-170PE).
SMART PIANIST
Jak już wspomniałem, pianina CSP (zarówno testowany model jak i drugi CSP-150) dają możliwość sterowania wszystkimi ich funkcjami poprzez dedykowaną aplikację Smart Pianist, która obecnie dostępna jest jedynie dla urządzeń mobilnych z systemem iOS. Zakładając że posiadamy odpowiedni tablet możemy połączyć go z instrumentem na kilka sposobów. Najmniej skomplikowane jest połączenie kablem, który podpinamy do dedykowanego portu USB umieszczonego przy pulpicie stanowiącym idealny podstawek dla naszego iPada. Urządzenie rozpoznaje pianino, łączymy je z nim i gotowe. Pozostałe dwa sposoby wymagają wykorzystania adaptera LAN oznaczonego symbolem UD-WL01. Proszę się jednak nie martwić – otrzymujemy go w komplecie z instrumentem. Należy podłączyć go do portu USB TO DEVICE, a następnie podążać za instrukcjami podanymi w aplikacji. Do wyboru mamy dwie opcje – połączenie bezpośrednie przez adapter (nie mamy wtedy połączenia z Internetem) lub za pośrednictwem punktu dostępowego czyli routera z obsługą WPS.
Aplikacja Smart Pianist charakteryzuje się bardzo przyjaznym, przejrzystym i intuicyjnym interfejsem graficznym, zaprojektowanym z myślą o obsłudze poprzez ekran dotykowy. Obsługa wszelkich funkcji jest bardzo wygodna, a tablet połączony z pianinem służy nam zarówno za wyświetlacz jak i panel sterowania. Struktura aplikacji jest dość złożona aby zapewnić dostęp do wszystkich sekcji, funkcji i parametrów ale wszystko jest na tyle przejrzyste, że nie ma problemu z poruszaniem się po niej. Przy pomocy programu możemy zmieniać barwy, style i utwory, a także dokonywać zmian wszelkich ustawień pianina dotyczących wszystkich jego aspektów.
Cztery podstawowe sekcje menu to PIANO ROOM, VOICE, STYLE i SONG, którymi zajmę się w dalszej części testu. Piątą jest UTILITY, czyli zestaw narzędzi pozwalających dostosować instrument do naszych preferencji. Mamy tutaj dostęp do funkcji transpozycji (±12 półtonów) i strojenia, a także ustawień klawiatury (pięć krzywych dynamiki lub określona stała wartość VELOCITY) i pedałów (do każdego – także dodatkowego – można przypisać rozmaite parametry i funkcje). W tej sekcji regulować możemy też parametry wejścia mikrofonowego i funkcji związanych ze słuchawkami oraz funkcją IAC, a ponadto dostępny jest tu 5-pasmowy korektor (MASTER EQ). Całości dopełniają narzędzia systemowe.
BARWY
Testowane pianino CSP-170 charakteryzuje się 256-głosową polifonią, a na pokładzie mamy niemal siedemset barw i ponad dwadzieścia zestawów perkusyjnych. Podobnie jak opisywany niedawno model CSP-685 także ten instrument udostępnia barwy oparte na próbkach fortepianów Yamaha CFX (także w wersji binauralnej) i Bösendorfer Imperial. Są to dwie podstawowe barwy fortepianowe, które razem z trzema innymi (Studio Grand oraz Upright Piano i Honky Tonk Upright) dostępne są w sekcji PIANO ROOM. Udostępnia ona też swój zestaw wirtualnych narzędzi pozwalających dostosować barwy w niej dostępne do naszych oczekiwań. Do dyspozycji mamy symulację klapy, możliwość regulacji jasności dźwięku, stroju czy pogłosu (pięć symulacji pomieszczeń – wybór możliwy także bezpośrednio w oknie PIANO ROOM), krzywej VELOCITY, a także efektu VRM, symulacji rezonansu strun i pedału Damper. Istnieje też możliwość niezależnego określenia stroju i głośności dla każdego klawisza.
O ile z poziomu PIANO ROOM mamy dostęp jedynie do pięciu barw, to menu VOICE otwiera przed nami wnętrze obszernej biblioteki obejmującej wszystkie presety oferowane przez CSP-170. W tym oknie możemy przypisywać barwy do trzech partii – głównej (MAIN), nałożonej na nią dodatkowej warstwy (LAYER) oraz partii lewej ręki (LEFT) wykorzystującej podział klawiatury, którego dokonujemy wygodnie z poziomu ekranu. Do dyspozycji mamy też możliwość transpozycji każdej partii w zakresie ±2 oktaw, a także określenia ich położenia w panoramie, głośności oraz intensywności pogłosu (do wyboru 58 algorytmów).
Aby ułatwić wybór spośród 692 presetów, podzielono je na kategorie (Piano, Organ, Guitar & Bass, Strings & Vocal, Brass & Woodwind, Perc & Drums, Synth), a każda z nich składa się z różnych podkategorii. Warto też zaznaczyć, że CSP-170 wykorzystuje barwy z grup VRM, Super Articulation, Natural!, Sweet!, Cool!, Live! i Organ Flutes!
Przy tak dużej liczbie dostępnych barw trudno przyjrzeć się z równą uwagą wszystkim, ale po wypróbowaniu wybranych presetów w poszczególnych kategoriach muszę przyznać że mamy tu do czynienia z nie tylko obszerną ale i jakościowo dobrą kolekcją barw na każdą okazję. Być może z niektórych nigdy nie skorzystamy ale „od przybytku głowa nie boli”… O podstawowych barwach fortepianowych (CFX Grand, Bösendorfer) pisałem już w teście CLP-685 więc mogę tylko powtórzyć że są to presety wysokiej jakości. Inne barwy fortepianów i pianin wiele im nie ustępują. Także w pozostałych kategoriach nie brakuje barw, które bronią się zarówno same jak i w połączeniu z innymi.
Pianino CSP-170 udostępnia ponadto kategorię Others, która obejmuje barwy MegaVoice oraz banki GM&XG, GM2 i GS wykorzystywane np. podczas odtwarzania utworów.
STYLE
Pianina cyfrowe CSP są wyposażone w sekcję automatycznego akompaniamentu, są zatem niejako połączeniem dotychczasowych linii Clavinova – CLP i CVP. Testowany CSP-170 udostępnia 470 podkładów obejmujących najróżniejsze style muzyczne. Wśród dostępnych akompaniamentów wyróżnić możemy takie kategorie jak Pop & Rock, Soul & R&B, Dance, Country & Blues, Standard & Jazz, Entertainment oraz Latin & World, a każda z nich obejmuje rozmaite podkategorie. Zdecydowana większość to style Pro, a ponadto są wśród nich style Session i Pianist oraz Free Play.
Style dostępne w CSP-170 udostępniają po cztery odmiany głównego przebiegu, a do dyspozycji mamy też cztery przejścia oraz oczywiście wstęp i zakończenie. Z poziomu okna STYLE możemy nie tylko wybrać podkład i jego wariację, ale także regulować głośność i tempo. Możemy też włączyć/wyłączyć partię perkusyjną i basową oraz obejmującą pozostałe instrumenty. Do dyspozycji mamy też funkcje związane z rozpoznawaniem akordów i innymi ustawieniami stylów, a także dedykowany mikser z regulacją położenia w panoramie, głośności i pogłosu dla każdej partii instrumentalnej.
Podobnie jak w przypadku barw, sprawdzenie niemal pięciuset stylów i ich poszczególnych odmian byłoby zadaniem niezwykle czasochłonnym ale nawet po wypróbowaniu jedynie małej ich części trzeba przyznać, że sekcja automatycznego akompaniamentu jest mocną stroną testowanego pianina. Niezależnie od stylistyki granego utworu możemy dobrać sobie odpowiedni podkład i cieszyć się tymi dodatkowymi partiami. Fabryczne style są wystarczająco realistyczne aby z przyjemnością z nich korzystać.
UTWORY
Idąc z duchem czasu Yamaha przygotowała nowy zestaw gotowych utworów dostępnych w pianinach CSP. Mamy oczywiście kolekcję „50 Classics” obejmującą znane i niezmiennie popularne klasyczne dzieła reprezentujące muzykę poważną, ale nowością jest biblioteka „50 Popular”, w której znajdziemy przeboje muzyki pop, standardy (nie tylko jazzowe) oraz różne tradycyjne piosenki. W banku Pop znalazły się m.in. piosenki z repertuaru takich artystów jak Adele, Maroon 5, The Beatles, Lady Gaga, Leonard Cohen, Coldplay, Sting, Oasis, Europe, Michael Jackson, Eric Clapton, ABBA, Elton John czy Celine Dion. Trzecia biblioteka (Lesson) zawiera ponad trzysta pozycji – etiudy i inne kompozycje przeznaczone do nauki gry na pianinie i doskonalenia warsztatu. W odróżnieniu od chociażby testowanego ostatnio CLP-685, w tym przypadku nie dostajemy razem z instrumentem książki z nutami. Od czego jednak mamy tablet i aplikację Smart Pianist. Wybierając z jej poziomu dowolny z utworów zyskujemy od razu dostęp do zapisu nutowego (a czasami także akordów i tekstów). Trzeba w tym miejscu wspomnieć, że jest on widoczny jedynie gdy tablet jest połączony z pianinem CSP.
Chociaż partytura wyświetlana na tablecie jest mniejsza niż w typowej książce z nutami, a do tego nie zajmuje całej szerokości ekranu to zyskujemy coś dodatkowego – integrację z funkcjami edukacyjnymi. Mamy możliwość regulacji głośności i tempa oraz transpozycji, a kursor pozwala nam podążać za melodią. Możemy też włączać/wyłączać partie lewej i prawej ręki w zależności od tego co chcemy ćwiczyć. To jednak nie wszystko…
Wspomniałem wcześniej o listwie ulokowanej nad klawiaturą. Chociaż pełnić może ona różne funkcje informacyjne (wskazuje m.in. punkt podziału klawiatury) to jej głównym zadaniem jest obsługa funkcji Stream Lights. Jest to nic innego jak informacja dla grającego które klawisze należy w danym momencie nacisnąć. Z jednej strony funkcja ta pozwala nauczyć się grać konkretne utwory (oczywiście nie od razu) osobom które nie są za pan brat z zapisem nutowym, ale z drugiej także dla znających go mogą być pewną pomocą w nauce czy ćwiczeniu. Możemy po prostu grać równolegle z odtwarzanym utworem, albo skorzystać z dostępnej dla fabrycznych utworów funkcji GUIDE. W jej przypadku instrument „czeka” na nasz ruch i kontynuuje odtwarzanie gdy naciśniemy właściwe klawisze.
Yamaha przygotowała jednak jeszcze coś, a mianowicie funkcję AUDIO TO SCORE, która również wymaga połączenia z instrumentem. Na czym ona polega? Otóż aplikacja Smart Pianist daje możliwość zaimportowania dowolnego utworu znajdującego się w naszej bibliotece na tablecie. Po dokonaniu wyboru jest on analizowany i już po chwili otrzymujemy zapis nutowy partii akompaniamentu oraz zestaw akordów, dzięki czemu możemy niejako grać z ulubionym artystą. W tym przypadku także dostępna jest funkcja Stream Ligths ale nie możemy skorzystać z funkcji GUIDE. Co do generowania partii akompaniującej do zaimportowanych utworów to sprawdziłem to na kilku różnych albumach i wyniki były zaskakująco dobre.
INNE FUNKCJE
Z poziomu aplikacji Smart Pianist mamy ponadto dostęp do kilku dodatkowych funkcji. Są to m.in. rejestratory – 16-ścieżkowy MIDI oraz audio (zapis w formacie WAV lub AAC). Do tego dochodzi jeszcze pamięć ustawień (REGISTRATION MEMORY), metronom oraz mikser. Ten ostatni pozwala określić proporcje między partiami MAIN, LEFT i LAYER, stylem i utworem, a także sygnałami wprowadzanymi przez wejście mikrofonowe i AUX.
Skoro już wspomniałem wejście MIC to oprócz trzech opcji STANDARD/BRIGHTER/LOUDER, pogłosu i bramki szumów, powiązany jest z nim efekt VOCAL HARMONY. Udostępnia on ponad czterdzieści presetów, dzięki którym może pełnić rolę harmonizera lub wokodera, a ponadto do dyspozycji mamy rozmaite efekty wokalne.
Port USB TO HOST można wykorzystać nie tylko do zapowiadanej komunikacji z urządzeniami opartymi na systemie Android. Już teraz możemy za jego pośrednictwem połączyć się z komputerem. Trzeba też zaznaczyć że chociaż do portu USB TO DEVICE możemy podłączyć pendrive to jedynie w celu aktualizacji oprogramowania. Nie mamy możliwości przerzucania na niego plików czy odtwarzania umieszczonych na nim utworów lub sekwencji. Wszystko co zapisujemy z poziomu aplikacji (audio, MIDI, ustawienia) pozostaje na tablecie zatem zrezygnowano z obsługi innych nośników.
PODSUMOWANIE
Przykład CSP-170 oraz drugiego modelu z tej serii czyli CSP-150 bardzo dobrze pokazuje że w temacie pianin cyfrowych będących niejako domowym centrum rozrywki można jeszcze dużo zrobić. Co prawda przeniesienie pełnej kontroli do dedykowanej aplikacji sprawia, że konieczny jest zakup odpowiedniego tabletu (obecnie jest to iPad, ale już wkrótce dojdzie obsługa urządzeń z Androidem), ale jeśli jesteśmy już w jego posiadaniu to wystarczy pobrać Smart Pianist i gotowe. Dobrze, że możliwa jest także praca instrumentu bez podłączonego w ten czy inny sposób tabletu choć tu możliwości sterowania są ograniczone.
Klawiatura NWX zastosowana w CSP-170 bardzo dobrze spełnia stawiane przed nią oczekiwania i oferuje wystarczająco dobry komfort gry, a obszerna biblioteka barw powinna zadowolić każdego, podobnie jak sekcja automatycznego akompaniamentu. Z pewnością wielu użytkowników pianina ucieszy funkcja AUDIO TO SCORE, gdyż możliwość dogrywania partii do zaimportowanych utworów które znamy i lubimy sprawia dużą satysfakcję. Także wzbogacenie kolekcji utworów fabrycznych o przeboje muzyki popularnej to dobry ruch, „odświeżający” tradycyjny zestaw utworów do ćwiczenia. Nie można też nie wspomnieć funkcji Stream Lights czyli świetlnego przewodnika wspierającego naukę utworu. Zastosowany w CSP-170 system nagłośnieniowy jest wystarczająco mocny, a pamiętajmy też o możliwości podłączenia mikrofonu, instrumentu czy odtwarzacza audio, jak i słuchawek. Jeśli chodzi o sterowanie instrumentem przy pomocy aplikacji Smart Pianist to jest ono bardzo wygodne dzięki przemyślanemu i przejrzystemu interfejsowi graficznemu.
Pianino CSP-170 to bardzo udane połączenie nowatorskich rozwiązań technologicznych ze sprawdzonymi już w innych instrumentach z rodziny Clavinova. Mamy tu do dyspozycji ciekawy zestaw barw, stylów i funkcji czyniący testowany model interesującą propozycją, będącą jednocześnie odpowiedzią na zmiany zachodzące wokół nas, wykorzystującą dostępne współcześnie rozwiązania technologiczne.
Tekst: Grzegorz Bartczak
DANE TECHNICZNE
Klawiatura: dynamiczna, doważona z mechanizmem młoteczkowym NWX (88 klawiszy)
Polifonia: 256-głosowa
Barwy: 692 + 29 zestawów perkusyjnych/SFX
Style: 470
Efekty: REVERB (58 typów), MASTER EQ (5 typów), VOCAL HARMONY (44 typy), Intelligent Acoustic Control, Stereophonic Optimizer
Utwory: 403
Inne funkcje: 16-ścieżkowy rejestrator, odtwarzacz/rejestrator audio
Wejścia/wyjścia: MIC/LINE IN, AUX IN [jack 1/8”], słuchawkowe × 2, AUX OUT (L/L+R, R), MIDI (IN, OUT, THRU), AUX PEDAL, USB (TO HOST, TO DEVICE, IPAD)
Nagłośnienie: (45 W + 45 W) × 2
Wymiary: 1412 × 1040 × 465 mm
Ciężar: 67 kg
Sugerowana cena: 13049 PLN (CSP-170B)
Do testu dostarczył:
Yamaha Music Europe GmbH Oddział w Polsce
ul. Wielicka 52
02-657 Warszawa
tel. (22) 8800888
Internet: pl.yamaha.com
Test ukazał się w numerze 12/2017 miesięcznika Muzyk.
