Przygoda Roba Papena z syntezatorami rozpoczęła się gdy był on jeszcze nastolatkiem. Już wtedy nie ograniczał się on tylko do grania na nich, ale poznawał dogłębnie ich tajniki ucząc się programowania syntezatorów i ich jak najefektywniejszego wykorzystywania w komponowanych utworach. Z czasem zebrane doświadczenie i umiejętności sprawiły że Rob Papen stał się uznanym twórcą barw współpracującym z różnymi firmami produkującymi instrumenty elektroniczne – Access, E-MU, Alesis czy Waldorf. Kolejnym krokiem w niezwykle owocnej karierze Holendra było powołanie do życia firmy, w ramach której zaczął tworzyć własne instrumenty wirtualne. Blue, Punch, Predator czy Blade to tylko niektóre z dostępnych aktualnie syntezatorów jego autorstwa.
Mając obszerną wiedzę na temat syntezatorów i nabyte przez lata ich praktycznego wykorzystywania doświadczenie, Rob Papen postanowił w pewnym momencie dzielić się tym wszystkim z innymi. Dlatego też w roku 2001 zaczął prowadzić w swoim studiu w Holandii specjalne warsztaty z programowania syntezatorów i tworzenia barw. Niedawno, chcąc trafić z tymi informacjami do jeszcze większego grona odbiorców wydał książkę zatytułowaną „4 Element Synth”, która trafiła właśnie do naszej redakcji.
Autor odkrywa w tej książce sekrety syntezy subtraktywnej, a informacje zawarte w tym wydawnictwie mają swój początek właśnie we wspomnianym cyklu warsztatów. To właśnie na potrzeby tych szkoleń Rob Papen opracował przykładowy syntezator – tytułowy The 4 Element Synth – jak i własną metodę wyjaśnienia zasad rządzących syntezą subtraktywną.
The 4 Element Synth, którego schemat dołączony jest do książki stanowi punkt wyjścia dla wszystkich rozważań na temat syntezy. Analiza rozmaitych instrumentów wykorzystujących syntezę subtraktywną doprowadziła autora do wyodrębnienia najważniejszych elementów i stworzenia na tej podstawie „syntezatora”, na przykładzie którego można by w prosty sposób wyjaśnić wszystkie zasady działania i zależności między parametrami i sekcjami. Chociaż może on różnić się od posiadanych przez nas instrumentów ilością czy stopniem rozbudowania poszczególnych bloków, to – jak zostało to wyjaśnione i udowodnione w książce – udostępnia on wszystkie najważniejsze funkcje i elementy potrzebne do działania.
Owe cztery elementy, od których nazwę wziął ów syntezator jak i cała książka to nic innego jak bloki toru syntezy – oscylatory, filtr i wzmacniacz oraz sekcja modulatorów. Na ponad dwustu stronach tej elegancko wydanej książki autor omawia po kolei wszystkie z nich, wyjaśniając zasady ich pracy, a także powiązania i zależności między poszczególnymi elementami. Zaczynając zatem od sekcji OSCILLATORS autor objaśnia wszystkie najważniejsze cechy i parametry bloku odpowiedzialnego za generowanie dźwięku. Następnie wyjaśnia czym jest filtr i jak jego poszczególne typy wpływają na dźwięk oraz jakie efekty daje regulacja typowych dla niego parametrów. Tłumaczy również do czego w syntezatorze służy wzmacniacz i z jakimi typami głośności mamy do czynienia w instrumencie. Zdecydowanie najwięcej miejsca w książce poświęcone zostało czwartemu elementowi – sekcji MODULATORS, nazwanej przez autora mózgiem instrumentu. Obszernie wyjaśnione zostały zatem m.in. wszelkie kwestie związane z generatorami obwiedni i LFO, w tym z ich wpływem na pozostałe sekcje syntezatora.
Co ważne, „The 4 Element Synth” to nie suchy opis poszczególnych elementów toru syntezy i jej samej. Omówienie każdej sekcji czy parametru poparte jest informacjami, które mają pozwolić lepiej zrozumieć działanie syntezatora i dzięki temu w przyszłości bardziej kreatywnie wykorzystywać instrument. Wszystkie wskazówki, porady i objaśnienia mają też na celu umożliwienie bardziej świadomego tworzenia własnych barw. Co ważne, wszystkie te informacje czy propozycje rozwikłania konkretnych kwestii i problemów opierają się na doświadczeniu autora i jego wieloletniej praktyce zatem nie mamy tu do czynienia z jakimiś dywagacjami lecz sprawdzonymi „w boju” rozwiązaniami. W wyjaśnieniach poszczególnych zagadnień nie brakuje też odniesień do instrumentów akustycznych i elektronicznych, pozwalających lepiej wytłumaczyć niektóre zjawiska i zasady.
Choć już sama książka zawiera wiele wyczerpujących informacji z zakresu syntezy i tworzenia barw (do tego bogato ilustrowanych), to dopiero razem z filmami, będącymi świetnym uzupełnieniem podręcznika, tworzy wyjątkową całość. W komplecie z książką otrzymujemy mianowicie cztery płyty DVD, na których zawarto… niemal 10 godzin materiału wideo. Dzięki filmom powiązanym z kolejnymi tematami i rozdziałami mamy możliwość lepszego zrozumienia poszczególnych zagadnień, jako że informacje z książki poparte są w nich praktycznymi przykładami z wykorzystaniem instrumentów sprzętowych (np. Moog Minimoog, Roland Jupiter-8, Korg MS-20, Alesis Andromeda, Sequential Circuits Prophet 600) i wirtualnych (Predator, BLUE). Jest to o wiele lepsze rozwiązanie niż gdybyśmy mieli do dyspozycji np. tylko przykłady dźwiękowe. Filmy, w których dokładnie widzimy jak konkretne zmiany parametrów wpływają na dźwięk są chyba najlepszym sposobem, aby każdy z czytelników zrozumiał poruszane w każdym z nich zagadnienia.
Ważną kwestią jest także język, którym napisana jest książka. Mimo dużego nagromadzenia specjalistycznego słownictwa (ale w końcu jest to pozycja o syntezie) wszystko wyjaśniane jest w niej przystępnie i zrozumiale. Oczywiście jest tu dużo technicznego nazewnictwa, ale każdy obcujący na co dzień z instrumentami – czy to sprzętowymi czy programowymi – powinien być z nim w większym lub mniejszym stopniu zaznajomiony. Choć może osoby zaczynające dopiero swą przygodę z tworzeniem barw mogą mieć pewne kłopoty ze zrozumieniem wybranych kwestii (i to niekoniecznie z powodu tego że książkę napisano po angielsku), to zawsze mogą posiłkować się filmami na dołączonych płytach DVD (także w języku angielskim). Problemów z przebrnięciem przez ten podręcznik nie powinny mieć za to muzycy mający już pewne doświadczenie w programowaniu barw.
„The 4 Element Synth” to z pewnością pozycja warta polecenia wszystkim, którzy chcieliby poszerzyć swą wiedzę na temat programowania instrumentów i tworzenia barw, jak również każdemu, kto interesuje się syntezatorami „od kuchni”. Przystępny język jak i sama metoda odkrywania sekretów syntezy sprawiają, że jest to propozycja zarówno dla początkujących jak i osób bardziej zaawansowanych. Opracowany przez autora sposób objaśnienia tajników tego typu syntezy zawiera wiele przydatnych informacji, a często także pozwala inaczej spojrzeć na teoretycznie dobrze znane kwestie. Dzięki zawartym w książce wiadomościom, „trickom” i praktycznym poradom, podręcznik ten pozwala nie tylko lepiej zrozumieć wszelkie zagadnienia związane z syntezą subtraktywną ale też z większą świadomością podchodzić do tworzenia własnych barw i tym samym wykorzystywać instrumenty w sposób bardziej efektywny.
Książkę można zamówić bezpośrednio na stronie internetowej autora – www.robpapen.com – w cenie 55 EUR (doliczyć do tego trzeba koszt przesyłki do Polski – 10 EUR).
Tekst: Grzegorz Bartczak
Artykuł ukazał się w numerze 8/2013 miesięcznika Muzyk.
