Chociaż swym wyglądem sprawiają na niektórych wrażenie jakby ich miejsce było w sklepie z zabawkami, mini-klawiatury sterujące są jak najbardziej pełnoprawnymi kontrolerami MIDI, które sprawdzą się w różnych sytuacjach. Oczywiście wielkość klawiszy oraz zakres jak i mechanizm klawiatury nie pozwalają na tak szeroki wachlarz zastosowań jak w przypadku modeli z pełnowymiarową klawiaturą, ale programowalne kontrolery dają często zbliżone możliwości sterowania. Dużym plusem takich klawiatur jest ich mobilność i możliwość zabrania ze sobą w dowolne miejsce razem z laptopem czy tabletem. Niemiecka firma MidiTech ma w swej ofercie kilka takich mini-klawiatur, a jednym z najnowszych modeli jest minicontrol-32 (o jego dostępności pisaliśmy tutaj), który trafił właśnie do naszej redakcji.
OPIS
Jak przystało na klawiaturę sterującą o zmniejszonych klawiszach, także ogólne gabaryty MidiTech minicontrol-32 są raczej kompaktowe. Również kontrolery umieszczone na panelu testowanego modelu zostały dostosowane wielkością. Chodzi tu głównie o kółka PITCH BEND i MODULATION, bo inne kontrolery także w większych klawiaturach mają niekiedy podobne rozmiary. Testowana klawiatura bez problemu zmieści się w plecaku czy torbie dzięki czemu możemy zabrać ją ze sobą w trasę czy na wakacje.
MidiTech minicontrol-32 wyposażono w dynamiczną mini-klawiaturę obejmującą nieco ponad dwie i pół oktawy czyli 32 klawisze. Ponadto mamy możliwość transpozycji oktawowej w zakresie ±4 oktaw. Co więcej, możliwa jest też transpozycja w zakresie ±12 półtonów (obie funkcje możemy łączyć dla jeszcze większego zakresu). Chociaż mamy tu do czynienia z typowymi mini-klawiszami, producent zadbał o możliwość wyboru krzywej VELOCITY. Do wyboru mamy trzy ustawienia (NORMAL, HEAVY, SOFT) i choć trudno w przypadku takiej klawiatury odczuwać wyraźną zmianę to plus dla producenta że o tym pomyślał.
Panel minicontrol-32 jest niemal „po brzegi” zapełniony różnego rodzaju kontrolerami, a ponadto każdy z 32 klawiszy pełni jednocześnie rolę przycisku funkcyjnego. Do dyspozycji mamy cztery enkodery, 8 dynamicznych padów, suwak oraz kółka PITCH BEND i MODULATION, a także osiem przycisków funkcyjnych. Zamontowane tu enkodery czyli gałki „bez końca” mają wyraźnie wyczuwalne zapadki. Jak zwykle, zastosowanie takich a nie innych pokręteł ma swoje plusy i minusy, a wszystko zależy od tego czym przy ich pomocy będziemy sterować. Chociaż padów jest osiem to dzięki przełączanym bankom (A/B) mamy ich niejako dwa razy więcej. Suwak służy standardowo do regulacji głośności, choć nie każda aplikacja reaguje na jej ruchy. Do kontrolerów PITCH BEND i MODULATION przypisane są na stałe ich „tytularne” komunikaty.
Poza portem USB służącym do pobierania zasilania i komunikacji z komputerem (PC, Mac) lub tabletem (iOS; tu oczywiście potrzebna będzie odpowiednia przejściówka), do dyspozycji mamy jedynie wejście dla kontrolera nożnego SUSTAIN.
W komplecie z klawiaturą otrzymujemy darmowy zestaw oprogramowania, a instrukcje dotyczące możliwości pobrania każdego z programów i ich aktywacji bądź rejestracji znajdują się na załączonej ulotce. W skład pakietu wchodzą takie aplikacje jak: Magix Samplitude Pro X2 Silver, Magix Independence, IK Multimedia Amplitube CS, Toontrack EZMix 2 Lite, Waldorf Edition LE 2, Image-Line PoiZone oraz Makemusic Finale Notepad.
KONTROLERY I USTAWIENIA
Zarówno suwak jak i enkodery mogą wysyłać nie tylko dowolne komunikaty CONTROL CHANGE, ale także PITCH BEND i AFTERTOUCH. Możemy też przypisać do nich komunikaty PROGRAM CHANGE i zmieniać przy ich pomocy barwy w sterowanym instrumencie wirtualnym (oczywiście o ile reaguje on na tego typu komunikaty). Co więcej, zarówno suwak jak i enkodery mogą zostać zaprogramowane tak, aby wysyłały komunikaty NOTE ON/OFF. Trudno sobie raczej wyobrazić aby ktoś „grał” potencjometrami ale taką możliwość producent udostępnia. Kółka PITCH BEND i MODULATION nie dają się edytować i wysyłają tylko komunikaty przypisane do nich fabrycznie.
Dynamiczne pady mogą pracować w czterech różnych trybach. W podstawowym (PAD) wysyłają one komunikaty NOTE ON/OFF na 10 kanale MIDI czyli jak łatwo się domyśleć służą do wyzwalania barw perkusyjnych. Drugi tryb (NOTE) to niemal to samo tyle że pady pracują na kanale pierwszym. Wybierając któryś z pozostałych trybów sprawiamy że pady będą wysyłały komunikaty CONTROL CHANGE lub PROGRAM CHANGE. Tryb pracy zmieniany jest globalnie dla wszystkich 16 padów i nie możemy określić go indywidualnie dla każdego z nich.
Chociaż części powyższych ustawień możemy dokonać z poziomu klawiatury (dlatego też do wszystkich klawiszy przypisane są konkretne funkcje i parametry) to można sięgnąć też po dedykowane oprogramowanie oferujące więcej możliwości. Edytor programowy dostępny na stronie internetowej producenta i nie wymagający instalacji, znacznie ułatwia nam programowanie kontrolerów oraz zmiany globalnych parametrów. Aplikacja jest przeznaczona dla komputerów z systemem Windows, a jej interfejs graficzny jest na tyle prosty i przejrzysty że nikt nie powinien mieć problemów z jego obsługą.
Z poziomu edytora możemy też wybrać wspólny, globalny kanał MIDI dla klawiatury, padów oraz kontrolerów PITCH BEND i MODULATION. Z kolei programując suwak i enkodery można wybrać niezależnie konkretny kanał MIDI dla każdego z nich (trzeba przy tym uważać bo kanały oznaczone są od 0 do 15). Edytor daje też możliwość wyboru krzywej VELOCITY oraz parametrów związanych z dodatkowymi funkcjami o których za chwilę. Program umożliwia też zapisanie ustawień i ich późniejsze wywoływanie z dysku komputera, a także przesyłanie do klawiatury.
INNE FUNKCJE
MidiTech minicontrol-32 oferuje nie tylko programowalne kontrolery ale także dodatkowe funkcje. Pierwszą z nich jest arpeggiator oferujący cztery różne przebiegi (UP, DOWN, RANDOM, CHRN) i możliwość regulacji zakresu (maks. 4 oktawy). Możemy także określić rozdzielczość, a do wyboru mamy sześć wartości (od całej nuty do trzydziestodwójki). Do ręcznego „nabijania” tempa służy przycisk TAP. Dzięki funkcji LOCK możemy „zablokować” arpeggio, które będzie odtwarzane dalej nawet po zdjęciu ręki z klawiatury.
Druga funkcja – CHORD – pozwala wyzwalać całe akordy poprzez naciśnięcie tylko jednego klawisza. Co więcej, nie musi to być standardowy trójdźwięk durowy gdyż wykorzystując przyciski transpozycji oktawowej możemy zmieniać skład akordu wykorzystując inne interwały, a dostępne są m.in. akordy zmniejszone, septymowe, suspendowe czy zwiększone. Zarówno w przypadku funkcji CHORD jak i arpeggiatora możemy wybrać jedną z sześciu skal (poza „normalną” do wyboru mamy durową i molową, pentatoniczną durową, bluesową durową oraz hinduską).
Testowana klawiatura została ponadto wyposażona w metronom (BEAT), który jest przypisany do 10 kanału MIDI. Tak jak dla arpeggiatora możemy dla niego ustawić ręcznie tempo oraz wybrać jedną z sześciu wartości rytmicznych. Do tego jeszcze dochodzi możliwość określenia ilości jednostek metrycznych po których przypada akcent.
I2-MINI 32
Razem z minicontrol-32 otrzymaliśmy też drugą klawiaturę o zbliżonych gabarytach – i2-mini 32. Ten model jest o wiele skromniejszy, gdyż poza klawiszami mamy do dyspozycji jedynie kontrolery PITCH BEND i MODULATION – takie same jak w MidiTech minicontrol-32 – oraz mały suwak VOLUME. Nie mamy możliwości ich zaprogramowania i podobnie jak klawiatura pracują one na pierwszym kanale MIDI. W modelu i2-mini 32 klawiatura jest dynamiczna i obejmuje oczywiście 32 mini-klawisze. Możliwa jest transpozycja – zarówno w zakresie ±12 półtonów jak i ±4 oktaw. Jako że do obsługi tych funkcji służą oddzielne pary przycisków, możemy je łączyć, co oznacza że maksymalny zakres to ±5 oktaw. Do komunikacji z innymi urządzeniami (komputer, tablet, smartfon) służy port USB, a poza nim dostępne jest wejście SUSTAIN.
Ze względu na brak dodatkowych kontrolerów, klawiatura ta charakteryzuje się mniejszym ciężarem niż MidiTech minicontrol-32. Także sama obudowa jest z tego powodu nieco inna. Nie mamy tu żadnych dodatkowych funkcji czy możliwości zmiany ustawień. Po prostu podłączamy i2-mini 32 do komputera czy tabletu i już. Zarówno klawisze jak i kontrolery wywiązują się z powierzonych im zadań. W komplecie z tą klawiaturą znajduje się taki sam pakiet oprogramowania co w przypadku minicontrol-32.
PODSUMOWANIE
Z powodu swego niepozornego wyglądu – a szczególnie swoich rozmiarów – MidiTech minicontrol-32 może wywoływać z początku uśmiech. Jednak wbrew pierwszemu wrażeniu już po krótkim obcowaniu z klawiaturą widać że w praktyce mamy tu do czynienia z pełnoprawnym kontrolerem MIDI. Oczywiście mini-klawisze nie pozwolą nam na wirtuozerskie popisy (tym bardziej przy zakresie nieco ponad dwóch oktaw), ale też nie z myślą o tym zostały one tu zastosowane. Wbrew pozorom nie brakuje jednak sytuacji, w których klawiatura o tak małych rozmiarach może się nam przydać. Jak pisałem wcześniej, minicontrol-32 bez problemu zmieści się w torbie czy plecaku i jeśli będąc w podróży zechcemy w wolnej chwili (mając pod ręką laptop bądź tablet z odpowiednim oprogramowaniem) naszkicować jakiś projekt muzyczny to wtedy tak mała klawiatura może przyjść nam z pomocą. Oczywiście mając do dyspozycji programowalne kontrolery nie musimy ograniczać się jedynie do „wklepywania nutek”. Co więcej, po taką klawiaturę z padami i enkoderami sięgnąć mogą także osoby, które szukają kompaktowego kontrolera umożliwiającego wyzwalanie próbek czy pętli oraz regulacji kilku parametrów w wykorzystywanym instrumencie programowym czy innego typu aplikacji. Także obecność dodatkowych funkcji takich jak arpeggiator czy metronom może okazać się przydatna. Dedykowany edytor programowy sprawia że możemy przygotować sobie różne konfiguracje ustawień kontrolerów, a potem w razie potrzeby przesyłać je do klawiatury.
Druga z opisywanych klawiatur ma dużo skromniejsze możliwości kontroli, ale jeśli nie potrzebujemy programowalnych manipulatorów a jedynie podręcznej, miniaturowej klawiatury chociażby do „grania na tablecie” to i2-mini 32 może być czymś dla nas. Zarówno we współpracy z komputerem jak i tabletem obie klawiatury zachowują się stabilnie, a przede wszystkim działają od razu po podłączeniu.
Tekst: Grzegorz Bartczak
DANE TECHNICZNE
Klawiatura: dynamiczna, 32 mini-klawisze
Kontrolery: VOLUME, PITCH BEND, MODULATION; tylko minicontrol-32 – 4 enkodery, 8 dynamicznych padów (×2 banki)
Wejścia/wyjścia: USB [typ B], SUSTAIN
Sugerowane ceny: 319 PLN (MidiTech minicontrol-32), 225 PLN (MidiTech i2-mini 32)
Do testu dostarczył:
Audiostacja
ul. Kolejowa 93/95
05-092 Łomianki
tel. (22) 1225300
Internet: www.audiostacja.pl, www.miditech.de
Test ukazał się w numerze 11/2016 miesięcznika Muzyk.