Robert Zildjian – wspomnienie o twórcy firmy SABIAN

Robert Zildjian, założyciel firmy SABIAN, wywodził się z ormiańskiego rodu, który od wielu pokoleń zajmował się wytwarzaniem talerzy perkusyjnych. Ojciec Roberta – Avedis Zildjian wyemigrował z Turcji do Stanów Zjednoczonych na początku XX wieku, a pod koniec lat 20. rozpoczął działalność pod szyldem Avedis Zildjian Company kontynuując rodzinną tradycję już za oceanem. Pierwszy kontakt Roberta z firmą prowadzoną przez ojca miał miejsce gdy był jeszcze małym chłopcem i pracował tam latem sprzątając pomieszczenia. Szybko jednak z tego zrezygnował (jak sam powiedział w wywiadzie otrzymywał tylko 50 centów z tygodniówki wynoszącej 2 dolary – resztę ojciec odkładał na konto, a to było dla niego za mało) i znalazł pracę przy roznoszeniu gazet gdzie zarabiał o wiele więcej i całą kwotę zatrzymywał dla siebie.

Wkrótce jednak, jako 14-latek Robert Zildjian wrócił do firmy, gdzie razem ze starszym bratem Armandem rozpoczął naukę fachu poznając tajniki wytwarzania talerzy i cały proces produkcji. W czasie II Wojny Światowej Robert (Bob) zgłosił się do wojska i walczył w Europie. Wkrótce po powrocie do kraju i firmy puścił się w wir pracy, zajmując się wieloma sprawami – księgowością, reklamą, kontaktami z artystami czy sprzedażą. Bardzo szybko zbudował cenną listę osobistych kontaktów z wieloma dealerami na terenie Stanów Zjednoczonych i w innych krajach.

W roku 1958 był pierwszym Amerykaninem, który wystawiał na targach muzycznych we Frankfurcie, gdzie towarzyszyła mu jego żona Willi. Lata 50. i początek 60. Robert spędził na rozwoju sprzedaży poza USA, głównie w Europie. W roku 1960 pojechał do Stambułu aby sfinalizować zakup firmy K. Zildjian Company. Popyt na talerze wzrósł tak bardzo, że w roku 1967 ojciec powierzył Robertowi zadanie otwarcia drugiego zakładu, aby zaspokoić potrzeby rynku. Na miejsce filii wybrał on kanadyjską prowincję Nowy Brunszwik i miejscowość Meductic – region który znał z wypraw na ryby i polowania zaraz po powrocie z wojny. Rok później otwarta została fabryka Azco.

W roku 1975 Robert zamknął fabrykę K. Zildjian w Turcji, ściągając jednocześnie do USA swego wuja Kerope’a oraz jego synów – Michaela i Gabe’a Zilcana, którzy zaczęli wytwarzać w nowej fabryce talerze tradycyjnymi metodami. W roku 1979 zmarł ojciec Roberta – Avedis. Chociaż zostawił firmę obu synom, wkrótce doszło między nimi do nieporozumień, które doprowadziły ich do sądu, a w końcu do rozstania. Decyzją sądu Robert otrzymał zakład w Meductic, w którym to w roku 1981 rozpoczął działalność pod szyldem SABIAN. Nazwa założonej przez niego firmy składała się z pierwszych liter trojga jego dzieci (Sally, Bill, Andy). Przed Robertem stanęło nie lada wyzwanie – mając 57 lat musiał zbudować i wypromować nową markę na rynku, na którym przyszło mu współzawodniczyć z firmą mającą 350 lat. Jak sam powiedział – „nie była to najłatwiejsza rzecz na świecie, ale miałem wielu dobrych przyjaciół w branży”. Talerze SABIAN pojawiły się w Europie i Azji w roku 1982, a na rynku amerykańskim zadebiutowały rok później.

Od tego czasu firma rozwijała się zyskując popularność i uznanie wśród muzyków, stając się jednym z czołowych producentów talerzy perkusyjnych na świecie. Udało się to nie tylko dzięki jakości samych produktów, ale także w dużym stopniu dzięki Bobowi i jego podejściu do współpracowników i partnerów. Na przestrzeni ostatnich trzech dekad, oferta firmy zmieniała się, a wprowadzane do niej serie i modele obejmowały instrumenty różnych typów, skierowane do perkusistów poruszających się w różnych klimatach, preferujących różne style i gatunki muzyczne. Aktualnie, w ofercie firmy SABIAN znajdują się talerze wchodzące w skład serii AAX, HHX, AA, HH, XS20, Artisan, Paragon, B8, B8 Pro i SBR. Ważnym elementem działalności firmy była i jest cały czas bezpośrednia współpraca z artystami – także przy projektowaniu talerzy. Bogata jest też lista oficjalnych użytkowników talerzy marki SABIAN, a znajdują się na niej m.in. Alex Acuña, Terry Bozzio, Billy Cobham, Jack DeJohnette, David Garibaldi, Ray Luzier, Jojo Mayer, Neil Peart, Mike Portnoy, Chad Smith i wielu innych. Uwieńczeniem obchodów 30-lecia firmy, które zakończyły się w ubiegłym roku było otwarcie muzeum, które zlokalizowano przy fabryce w Meductic. Uroczystego przecięcia wstęgi dokonał oczywiście Robert Zildjian wraz ze swą żoną. Podczas otwarcia towarzyszył im też m.in. Andy Zildjian, który od 1996 roku kieruje firmą. W muzeum umieszczone zostały rozmaite eksponaty, nagrody i pamiątki związane z firmą, ukazujące trzy dekady jej działalności na rynku muzycznym. Ekspozycja obejmuje również fotograficzną dokumentację pozwalającą zobaczyć jak wyglądała przed laty praca rzemieślników wytwarzających talerze.

Robert Zildjian nie ograniczał się w swej działalności tylko do firmy, której pracownicy byli dla niego jak rodzina czy bliskich kontaktów z przedstawicielami branży i artystami. Zależało mu także na młodych muzykach uczących się gry na instrumentach perkusyjnych, którym jak wierzył mógł pomóc spełnić marzenia. Z myślą o nich ufundował w roku 1990 stypendium SABIAN PASIC Scholarship, które umożliwia młodym kanadyjskim perkusistom wizytę na międzynarodowej konwencji Percussive Arts Society (PASIC). Z kolei dla uhonorowania dokonań najbardziej uzdolnionych muzyków Robert Zildjian stworzył Sabian Lifetime Achievement Award. Nagrodę tę otrzymali w przeszłości m.in. Joe Morello, Ed Shaughnessy, Ed Thigpen, Carmine Appice, Billy Cobham, Bill Ward, Mitchell Peters, Vic Firth, Evelyn Glennie, Jamie Oldaker, Chester Thompson czy Dom Famularo. Sam Robert był także wielokrotnie laureatem rozmaitych nagród, ale najbardziej był dumny z dwóch przyznanych mu przez jego przybraną prowincję Nowy Brunszwik. Pierwszą z nich było przyjęcie go w roku 2009 do New Brunswick Junior Achievement Business Hall of Fame, a drugą honorowy doktorat od władz University of New Brunswick w roku 2010. Robert Zildjian zmarł w wieku 89 lat w Brunswick w amerykańskim stanie Maine przegrywając walkę z rakiem.

Tekst: Grzegorz Bartczak

Artykuł ukazał się w numerze 5/2013 miesięcznika Muzyk.

Zdjęcie: materiały prasowe firmy SABIAN