W poniedziałek 5 lutego, w kościele św. Burchardta w niemieckim Halberstadt zgromadził się dość spory tłum by być świadkiem… zmiany akordu przez znajdujące się w nim specjalnie zaprojektowane organy. Wydarzenie to było częścią trwającego już ponad dwadzieścia lat projektu, który łącznie został zaplanowany na… 639 lat.
Jakkolwiek dziwnie to brzmi, mowa tu o projekcie związanym z twórczością słynnego amerykańskiego kompozytora muzyki współczesnej – Johna Cage’a. Artysta znany z ekstrawaganckich realizacji takich jak chociażby „4′33″”, stworzył w 1985 roku utwór na fortepian zatytułowany „ASLSP”. Dwa lata później, w odpowiedzi na sugestię organisty Gerda Zachera stworzył jej nową wersję przeznaczoną właśnie na organy – „ORGAN2/ASLSP”. Zgodnie z rozwinięciem tego skrótu, czyli „As Slow as Possible”, utwór ten może być w założeniu grany w sposób nieokreślny (autor nie sprecyzował jego tempa) byle byłoby to „najwolniej jak to możliwe”. Na pytanie jak długo można grać ten utwór nie ma jednoznacznej odpowiedzi, gdyż jest to uzależnione od różnych czynników, w tym tempa wprowadzanych zmian. Pierwsze wykonanie tej kompozycji na organach trwało 29 minut, ale kolejne były znacznie dłuższe bo trwały po kilka czy nawet kilkanaście godzin.
Jeszcze większego przedsięwzięcia podjęła się fundacja John-Cage-Orgel-Stiftung działająca w niemieckim Halberstadt. Ma ona siedzibę przy późnoromańskim kościele św. Burchardta, który powstał pierwotnie w XI wieku. Przebudowano go w XVII wieku, a sto lat później przestał pełnić funkcje sakralne. Właśnie ten budynek o długiej historii wybrano na miejsce projektu zaplanowanego na… 639 lat.
John Cage Organ Project ruszył 5 września 2001 roku (w 89. rocznicę urodzin kompozytora), a jego celem jest najdłuższe w historii wykonanie utworu „ORGAN2/ASLSP”. W założeniu jego realizacja ma się zakończyć w 2640 roku…
Jak dotąd dźwięk wydawany przez specjalnie zaprojektowane organy piszczałkowe zmieniał się piętnaście razy, a 5 lutego br. – dokładnie dwa lata po poprzedniej – doszło do szesnastej zmiany granego wielodźwięku. Dźwięk jest wydobywany z tego instrumentu za pomocą maszyny tłoczącej powietrze w piszczałki, a „klawisze” są wciskane poprzez zawieszenie na nich… woreczków z piaskiem. Zmiany słyszalnych dźwięków są dokonywane poprzez odjęcie lub dodanie piszczałki (lub piszczałek) i tak też miało to miejsce w tym przypadku. Do odtwarzanych od dwóch lat sześciu dźwięków – c‘ (16‘), des‘(16‘), dis‘, e‘, ais‘, e‘ – doszedł kolejny, dzięki czemu przez ponad dwa kolejne lata słyszeć będziemy siedmiodźwięk – c‘ (16‘), des‘(16‘), d‘, dis‘, e‘, ais‘, e‘.
Kolejna zmiana jest zaplanowana na 5 sierpnia 2026 roku, pierwsza część utworu ma się zakończyć we wrześniu 2072 roku przechodząc płynnie w drugą. Szczegółowy harmonogram dotyczący zmian obejmujących pierwszą część „ORGAN2/ASLSP” można znaleźć na stronie www.aslsp.org.
