Przyglądając się chociażby nowościom publikowanym w naszym miesięczniku na przestrzeni ostatnich dwunastu miesięcy widać, że coraz większa liczba producentów sprzętu i oprogramowania muzycznego „przekonuje się” do produktów marki Apple oferując przeznaczone dla nich urządzenia i programy. Do grona tych firm należy także Moog Music, która rok po premierze swej pierwszej aplikacji (Filtatron) zaprezentowała drugą – polifoniczny syntezator Animoog przeznaczony dla tabletów „z jabłkiem”…
Mając historię wypełnioną wieloma udanymi konstrukcjami, firma mogłaby z łatwością stworzyć wirtualną kopię któregoś ze swych klasycznych syntezatorów, a jednak – zgodnie z duchem, który przyświecał także Robertowi A. Moogowi – postanowiła zaprezentować coś zupełnie nowego. Tak powstał Animoog – wirtualny syntezator wykorzystujący „silnik” ASE (Anisotropic Synthesis Engine). Nazwa nowo opracowanego typu syntezy nie jest przypadkowa, gdyż anizotropia to z definicji zależność od kierunku, czy też wykazywanie odmiennych właściwości w zależności od niego. Naturalnie w przypadku tego wirtualnego instrumentu ma to nieco inne znaczenie niż w odniesieniu do zagadnień normalnie kojarzonych z anizotropią. Prace nad technologią ASE trwały niemal sześć lat, zatem rozpoczęły się na długo przed wprowadzeniem do sprzedaży iPada pierwszej generacji.
Animoog jest syntezatorem o maks. 4-głosowej polifonii, zaprojektowanym specjalnie z myślą o tabletach marki Apple. Jego interfejs graficzny podzielić można na kilka sekcji. Najbardziej charakterystyczną jest całkiem duży „wyświetlacz” z pięcioma zakładkami (X/Y PAD, KB SCALE, ENV/MOD, TIMBRES, SETUP). Przypomina on nieco oscyloskop i rzeczywiście tę funkcję także przy okazji pełni wyświetlając przebiegi fal (możemy go też wyłączyć). Na prawo od niego umieszczono dwa sloty, z których każdy mieści trzy moduły związane z blokami toru syntezy i innymi funkcjami (PATH/ORBIT/FILTER i DELAY/THICK/RECORDER). Dół to klawiatura, ale też nietypowa. Wirtualny panel Animooga łączy w sobie nowatorskie rozwiązania jak i elementy nawiązujące do tradycyjnych kontrolerów – wszystkie jednak wykorzystujące potencjał jaki oferuje dotykowy ekran i technologia multi-touch. Chociaż kontrola niektórych parametrów przypomina charakterystyczne m.in. dla klasycznych analogów „kręcenie gałkami”, to w przypadku innych mamy do czynienia z czymś całkiem nowym.
Dzięki zaimplementowanej w aplikacji technologii ASE odmienny jest także tor syntezy, choć także tu nie brakuje elementów znanych z tradycyjnych syntezatorów. Rzeczą, która jako jedna z pierwszych rzuca się w oczy jest brak typowej sekcji oscylatorów. Jej miejsce w testowanym syntezatorze pełni zakładka TIMBRES, w której mamy możliwość przypisania do każdego z ośmiu dostępnych rzędów (pokrywających się z rzędami siatki 8 × 16 w zakładce X/Y PAD) dowolnej z 57 „barw” składowych. Są wśród nich zarówno proste przebiegi jak i bardziej rozbudowane czy wzbogacone o efekty. Część z nich jest statyczna, a część zmienia się w płaszczyźnie poziomej. Niektóre z nich zostały zapożyczone z syntezatorów marki Moog, a także efektów z serii Moogerfooger. Dowolny z rzędów możemy także „wyłączyć” przypisując do niego ciszę.
Jak możemy wykorzystać dostępność w danym presecie maksymalnie ośmiu różnych barw? Otóż, jeśli tworzymy nowy preset, siatka X/Y PAD jest „czysta” poza widocznym jednym dużym punktem. To co słyszymy jest zależne od jego położenia na siatce, gdyż pozycja tego punktu wskazuje, która „barwa” jest w danym momencie źródłem dźwięku. W ten sposób wykorzystać możemy jednak tylko jeden rząd (maksymalnie dwa jeśli umieścimy punkt na linii), a konkretnie przypisaną do niego barwę. Jak zatem sprawić aby sygnał przechodził przez większą ilość rzędów siatki i do tego w różnych pozycjach pozwalając uzyskiwać bardziej rozbudowane barwy? Tu z pomocą przychodzą nam dwa moduły powiązane z padem X/Y – PATH i ORBIT, które umożliwiają zmiany barw poprzez modulację pozycji sygnału w przestrzeni X/Y. Przy pomocy pierwszego z modułów możemy rysować „ścieżkę” po której poruszać się będą sygnały wyzwalane przy pomocy „pokładowej” lub zewnętrznej klawiatury. Przebieg takiej ścieżki może być dowolny, a jedynym ograniczeniem (poza naturalnie dostępną przestrzenią siatki) jest ilość punktów i łączących je linii, składających się na naszą ścieżkę (odpowiednio 14 i 15). A cóż nam w ogóle daje taka ścieżka? Otóż dzięki niej sygnał może przechodzić przez poszczególne rzędy siatki w przestrzeni X/Y (i to w różnych miejscach), a tym samym przypisane do nich barwy. Regulować możemy także częstotliwość czyli prędkość z jaką dźwięk przemierza drogę. Do wyboru mamy też trzy sposoby, w jakie ta ścieżka będzie pokonana – raz od jej początku do końca, bez przerwy w tę i z powrotem lub w pętli (od początku do końca). Drugi moduł to generator LFO wpływający na sygnał podstawowy poprzez możliwość określenia „orbity” po jakiej dźwięk będzie krążył wokół wspomnianego wyżej punktu lub ścieżki, jeśli określiliśmy ją przy pomocy modułu PATH. W module ORBIT możemy regulować zakres modulacji w płaszczyźnie pionowej i poziomej oraz częstotliwość. Efekty jakie możemy uzyskać dzięki modułom PATH i ORBIT, a tym bardziej z połączenia możliwości obu funkcji zależą tylko od naszej wyobraźni. Odpowiednio dobrane parametry pozwalają stworzyć niezwykle interesujące, często wręcz bardzo „zakręcone” barwy. Wszyscy lubiący eksperymentować z dźwiękiem mogą tu naprawdę puścić wodze fantazji… Zanim to jednak uczynią, mogą zapoznać się z możliwościami kreowania dźwięku przy pomocy Animooga wybierając jeden z ponad 60 presetów. Programy fabryczne są zróżnicowane brzmieniowo i pozwalają poznać różne oblicza wirtualnego syntezatora firmy Moog. Każdy z nich może być też punktem wyjścia do naszych podróży po dźwiękowym wszechświecie Animooga.
Wróćmy jednak do elementów składowych testowanego syntezatora. Instrument został wyposażony w blok filtracji udostępniający trzy charakterystyki – dolno-, górno- i pasmowo-przepustową. Jest to klasyczny dla firmy Moog filtr o nachyleniu zbocza 24 dB/okt. Do dyspozycji mamy też naturalnie regulację częstotliwości odcięcia i rezonansu (z możliwością samowzbudzania). W bloku FILTER znajdziemy także układ DRIVE. Kolejne elementy toru syntezy umieszczono w zakładce ENV/MOD, która daje dostęp m.in. do trzech generatorów obwiedni ADSR – AMPLITUDE, FILTER i MODULATION. Regulacji parametrów obwiedni dokonujemy na „wyświetlaczu” modyfikując ich reprezentacje graficzne (dla wygody możemy powiększyć sobie każdy z wykresów). Do dyspozycji mamy także generator LFO z płynną regulacją przebiegu (od sinusoidalnego po SAMPLE&HOLD), a także matrycę modulacji. Ta ostatnia udostępnia cztery komórki, a dla każdej z nich określić możemy zarówno źródło jak i cel modulacji, a także dodatkowy parametr – CONTROL, dzięki któremu modulacja zależna może być np. od kontrolerów PITCH BEND i MODULATION, wysokości dźwięku, wartości VELOCITY czy funkcji POLY-PRESSURE, o której więcej za chwilę… Syntezator jest też wyposażony w moduł DELAY czyli linię opóźniającą pozwalającą dodatkowo wzbogacić barwę przestrzennie. Regulować możemy tu czas opóźnienia i ilość powtórzeń, a nad proporcjami między sygnałem „czystym” i przetworzonym czuwa pokrętło MIX. Do dyspozycji mamy ponadto moduł THICK udostępniający kolejne efekty mogące wpłynąć na charakter brzmieniowy – CRUSH i DRIVE. W bloku tym umieszczono również regulację funkcji UNISON (dwa lub cztery głosy na oscylator) wraz z możliwością odstrojenia (DETUNE). Moduły PATH, ORBIT i DELAY oraz generator LFO dają się zsynchronizować z podstawowym tempem presetu, które możemy określić nabijając (TAP) lub regulując płynnie.
Animoog jest aplikacją wspierającą sterowniki CoreMIDI, mogącą współpracować z zewnętrznymi klawiaturami i innymi kontrolerami. Syntezator działa zarówno z instrumentami podłączanymi poprzez przejściówkę Camera Connection Kit, jak również z interfejsami, takimi jak iO Dock, do którego klawiaturę podłączamy tradycyjnym kablem MIDI. Niezależnie jednak od wybranego rozwiązania, musimy ręcznie wybrać w ustawieniach Animooga wejście MIDI. Mimo możliwości podłączenia tradycyjnej klawiatury nie sposób nie docenić ekranowej klawiatury Animooga, która jest także ważną częścią tego instrumentu. Jej „klawisze” przypominają z wyglądu dotykowe sensory stosowane przez Dona Buchlę w jego syntezatorach. O ile takie efekty jak LEGATO czy GLIDE możliwe są do uzyskania także przy pomocy zewnętrznej klawiatury – nie ukrywajmy wygodniejszej do grania – to ta ekranowa daje możliwości kontroli niedostępne dla tych tradycyjnych, podłączonych do tabletu. Zastosowana tu „klawiatura” jest czuła na dotyk, a dokładniej na położenie palca na poszczególnych „klawiszach”, dzięki czemu mamy możliwość różnicowania artykulacji oraz sterowania – zarówno indywidualnie jak i polifonicznie – różnymi parametrami, na które można wpływać modulacją. Jest to wspomniana już funkcja POLY-PRESSURE, pozwalająca uzależnić od miejsca dotknięcia klawisza chociażby częstotliwość filtra, głośność, wartość odstrojenia, częstotliwość generatora LFO czy wartości modulacji na osi X lub Y poprzez moduł ORBIT. Animoog pozwala także wybrać dla ekranowej klawiatury jedną z ponad 20 skal. Oprócz standardowej chromatycznej do dyspozycji mamy też jońską, dorycką, eolską, bluesowe (dur i moll), hiszpańską, arabską, cygańską i inne. Określić możemy nie tylko samą skalę, ale także jej tonację. Dzięki temu, klawiatura na ekranie obejmować będzie wyłącznie klawisze odpowiadające dźwiękom dostępnym w danej skali. Co więcej, możemy także sami określać które klawisze mają być widoczne, modyfikując niejako wybraną wcześniej skalę. Syntezator pozwala także na ustalenie liczby widocznych na ekranie klawiszy. W zakładce KB SCALE określić możemy też w prosty sposób czy dany preset jest mono- czy polifoniczny. Do dyspozycji mamy także kontrolery PITCH BEND i MODULATION podobne w formie do „klawiszy”. Z racji ograniczonego miejsca na ekranie możemy je wyłączyć jeśli nie będziemy z nich korzystać.
Animoog jest wyposażony również w moduł rejestratora, który pozwala nagrywać grane dźwięki. Funkcja OVERDUB umożliwia nakładanie na siebie dogrywanych partii tworzących kolejne warstwy utworu. Do dyspozycji mamy także funkcje kopiowania i wklejania materiału (zgodne z AudioCopy i AudioPaste) pozwalające przenieść nagranie do innej aplikacji (np. samplera dostępnego w programie Filtatron, gdzie będzie zachowane jako plik WAV).
Testowany syntezator jest niezwykle kreatywnym narzędziem, po które chętnie sięgnie każdy otwarty na eksperymenty dźwiękowe posiadacz iPada, zainteresowany muzycznym wykorzystaniem tabletu. Przejrzysty, choć częściowo nowatorski interfejs graficzny, intuicyjność obsługi i duże możliwości kreacji dźwięku to jedne z plusów aplikacji. Nie mniej pozytywne wrażenie robi naturalnie sama strona brzmieniowa instrumentu. Zarówno „barwy” składowe w sekcji TIMBRES jak i fabryczne presety są w większości przypadków interesujące, a czasem nawet intrygujące. Mocą instrumentu są jednak przede wszystkim rozbudowane możliwości modulacji dźwięku dzięki modułom PATH i ORBIT oraz matrycy. Co więcej, jak przystało na syntezator wpływ na dźwięk ma niemal każdy dostępny w nim element. Charakter brzmieniowy naszego presetu możemy zmieniać zarówno edytując wartości poszczególnych parametrów jak również modyfikując ustawienia ruchami na siatce X/Y. Możliwości tworzenia nowych presetów są naprawdę duże i zaczynają się już od wyboru „barw” składowych – tu różne efekty osiągniemy nawet tylko dobierając sąsiadujące ze sobą przebiegi, nie mówiąc już o tym co można osiągnąć dzięki modułom PATH i ORBIT, o reszcie elementów nie wspominając…
Pozostaje naturalnie jeszcze kwestia pieniędzy… Cena syntezatora Animoog wynosi aktualnie 23.99 EUR (przez pierwszy miesiąc kosztował on zaledwie 0.79 EUR). Jak na syntezator o takim potencjale i do tego tej marki nie jest to wiele, ale pamiętajmy, że aby móc cieszyć się jego możliwościami należy zaopatrzyć się w tablet iPad/iPad 2 (naturalnie jeśli już to urządzenie posiadamy odpada nam ten wydatek). Cena najtańszego nowego tabletu to niewiele powyżej dwóch tysięcy złotych. W zależności od tego jak i gdzie chcielibyśmy korzystać z syntezatora dojść może do tego jeszcze zakup odpowiedniego interfejsu MIDI lub audio/MIDI, a to kolejne nawet kilkaset złotych (warto tu pamiętać o potrzebie zasilania tabletu). Taka konfiguracja (do której dojść może jeszcze klawiatura) może pozwolić na bezpieczne korzystanie z Animooga w warunkach studyjnych czy scenicznych…
PODSUMOWANIE
Liczba ciekawych aplikacji muzycznych – w tym syntezatorów – przeznaczonych dla tabletów Apple powiększa się z każdym miesiącem. Jest to zasługą zarówno firm i osób specjalizujących się w aplikacjach dla urządzeń mobilnych jak również przedsiębiorstw znanych z produkcji instrumentów i sprzętu muzycznego, a także oprogramowania dla komputerów. Na atrakcyjność poszczególnych programów można jednak spojrzeć z różnych stron. Wiadomo, że więcej oczekiwać będziemy od znanej firmy, a tym bardziej tak legendarnej marki jak Moog niż od bliżej nieznanego twórcy. Można jednak spokojnie stwierdzić, że firma stanęła na wysokości zadania. Z pewnością nie jest to tylko kolejna aplikacja dla modnego gadżetu, lecz całkiem poważny, programowy instrument, który w odpowiednich rękach stać się może bardzo kreatywnym narzędziem do tworzenia muzyki. Przy odpowiedniej konfiguracji sprzętowej, czyli dodatkowych urządzeniach zewnętrznych, zmienić się może w poważny, stabilnie działający instrument o dużym potencjale kreacji dźwięku.
Tekst: Grzegorz Bartczak
Producent: Moog Music, www.moogmusic.com
Cena: 23.99 EUR
Test ukazał się w numerze 1/2012 miesięcznika Muzyk.
