Przy takiej konkurencji jaka panuje na rynku instrumentów muzycznych, istotną kwestią jest dbanie o to, aby reagować na zmiany związane zarówno z rozwojem technologii, jak i oczekiwaniami użytkowników, a w rezultacie regularnie odświeżać poszczególne linie produktów. Dotyczy to różnych sektorów rynku, w tym oczywiście elektronicznych instrumentów klawiszowych. Jedną z grup „klawiszy”, na przykładzie której dobrze widać zmiany w ofercie czy wręcz „chronologię” danej serii są szeroko pojęte keyboardy. Wśród firm, które stosują taką taktykę jest japoński koncern Yamaha.
Od wielu lat oferta instrumentów klawiszowych z sekcją automatycznego akompaniamentu oznaczonych logo tej marki podlega regularnemu odświeżaniu. W ramach tego procesu na rynek wprowadzane są zarówno zupełnie nowe modele (jak chociażby testowany niedawno Genos), jak również instrumenty będące następcami konkretnych keyboardów dostępnych dotąd w ofercie. Oczywiście nie zawsze różnice między następującymi po sobie modelami są spektakularne, ale wraz z każdym pojawiającym się keyboardem użytkownicy zyskują coś nowego. Podobnie wygląda to w przypadku modelu PSR-S975, który wraz z keyboardem PSR-S775 został zaprezentowany przez firmę na początku tego roku podczas targów NAMM. Jak łatwo się domyśleć, są one następcami odpowiednio modeli PSR-S970 i PSR-S770, które są dostępne na rynku od trzech lat.
OPIS
PSR-S975 jest obecnie najwyższym, flagowym modelem wśród keyboardów z serii PSR-S, należącym do grupy instrumentów określanych przez producenta mianem Digital Workstation. Zewnętrznie niemal nie różni się od swojego poprzednika, a by zauważyć różnice należy przypatrzeć się… opisom przycisków na panelu. Jak łatwo się domyśleć, zmiany zostały wprowadzone „wewnątrz” i dotyczą oferowanych przez instrument barw, stylów i funkcji. Na zewnątrz wszystko pozostało bez zmian, zatem osoby mające wcześniej kontakt z PSR-S970 nie będą miały żadnych problemów z „przesiadką” na nowy model. Także użytkownicy starszych wyższych modeli keyboardów PSR nie powinni mieć kłopotów z odnalezieniem się w PSR-S975. Nic w tym dziwnego, wzornictwo tych instrumentów i uporządkowane rozlokowanie elementów kontroli od lat nie uległa zbyt dużym zmianom. Zamiast zaskakiwać potencjalnego użytkownika „rewolucją” na panelu lepiej przecież zostawić znane mu środowisko pracy a zmian dokonać „wewnątrz” instrumentu…
Centralne miejsce na panelu sterowania zajmuje kolorowy, 7-calowy wyświetlacz. Jego wielkość może co prawda sprawić, że odruchowo (takie mamy czasy) będziemy chcieli dokonywać zmian przez dotyk, ale jest to „tradycyjna” jednostka LCD. Do poruszania się po menu, regulacji parametrów i zmiany ustawień służą – tak jak w wielu wcześniejszych modelach – przyciski umieszczone po bokach oraz pod nim. Do dyspozycji mamy też kółko JOG.
Tradycyjnie dla keyboardów – nie tylko firmy Yamaha – po lewej stronie panelu umieszczono przyciski służące do wyboru kategorii stylów akompaniamentu i obsługi odtwarzacza utworów, natomiast prawą stronę zajmują przyciski służące do wyboru kategorii barw, partii klawiaturowych czy efektów. Większość z tych przycisków jest wyposażona w diody, dzięki czemu łatwo zorientować się które elementy są aktywne. Bezpośrednio nad klawiaturą umieszczono rząd większych przycisków (także z diodami) podzielonych na cztery sekcje. Pierwsza służy do zarządzania modułem automatycznego akompaniamentu, druga jest związana z pamięcią ustawień (REGISTRATION MEMORY), trzecią stanowią multipady, a czwarta pozwala wybrać programy ONE TOUCH SETTING. Poza „kółkami” PITCH BEND i MODULATION, na lewo od klawiatury ulokowano w PSR-S975 dwa programowalne potencjometry obrotowe z „zapadką” w pozycji środkowej. Do pokręteł LIVE CONTROL możemy przypisać różne parametry, których wartości można potem wygodnie zmieniać podczas występu. Do dyspozycji mamy 8 komórek pamięci na pary parametrów, a ich zawartość możemy zaprogramować według swoich potrzeb.
Nie licząc wyjścia słuchawkowego umieszczonego pod wspomnianymi wyżej kontrolerami, wszystkie pozostałe złącza ulokowano na płycie tylnej instrumentu. Do dyspozycji mamy m.in. wejście mikrofonowo-gitarowe z regulacją poziomu wejściowego, stereofoniczne wejście AUX [jack 1/8”] oraz wyjścia liniowe (L/L+R, R). Instrument wyposażono także w dwa wejścia dla kontrolerów nożnych, złącza MIDI (IN, OUT) oraz dwa porty USB – TO HOST i TO DEVICE. Do dyspozycji mamy nawet wielopinowy port RGB OUT. Jak widać, PSR-S975 wyposażono w zestaw gniazd pozwalających zarówno wprowadzać zewnętrzny sygnał audio oraz wysyłać dźwięk do zewnętrznego systemu nagłośnieniowego lub na słuchawki, jak również komunikować się z innymi instrumentami MIDI czy komputerem, a także korzystać z zewnętrznego nośnika pamięci. Możemy nawet podłączyć dodatkowy monitor. Kontrolery nożne podłączone do instrumentu mogą być wykorzystane do sterowania wieloma różnymi parametrami związanymi z poszczególnymi sekcjami keyboardu. W instrumencie zamontowano dwudrożny system nagłośnieniowy o mocy 2 × 15 W. Pod metalowymi maskownicami zajmującymi boki panelu umieszczono głośniki o średnicy 13 i 2.5 cm oraz otwory bass-reflex.
Testowany instrument wyposażono w 5-oktawową klawiaturę typu syntezatorowego. Jest to oczywiście klawiatura dynamiczna, a do wyboru mamy pięć różnych ustawień reakcji na dynamikę gry (Soft1/2, Normal, Hard1/2). Reagowanie klawiatury na siłę uderzenia możemy także wyłączyć przyciskiem umieszczonym na panelu. PSR-S975 pozwala aktywować maksymalnie trzy partie klawiaturowe – dwie dla prawej (UPPER – RIGHT 1 i 2) oraz jedną dla lewej ręki (LOWER – LEFT). Jak widać, możliwe jest nakładanie barw na siebie, a także podział klawiatury. Dzięki dedykowanym przyciskom, włączanie poszczególnych partii i wybór barw dla każdej z nich jest wygodny i prosty. Dla każdej partii możemy oddzielnie ustawić poziom głośności i położenie w panoramie stereo, a także niezależnie transponować każdą z nich w zakresie ±2 oktaw (z poziomu miksera). Niezależnie od tego, partię podstawową (a także nałożoną na nią partię R2 jeśli jest akurat aktywna) możemy transponować w zakresie ±1 oktawy z poziomu panelu sterowania – służą do tego dedykowane przyciski umieszczone skrajnie po prawej stronie. Punkt podziału klawiatury, a tym samym zakres partii LEFT i RIGHT1/2 wybierać możemy dowolnie.
BARWY
Jednym z elementów testowanego PSR-S975, który uległ zmianie w porównaniu z poprzednikiem jest wbudowany moduł dźwiękowy. Przeorganizowano go nieco modyfikując kategorie barw, a ponadto dodano cały zupełnie nowy bank. Do dyspozycji mamy ogółem więcej barw i zestawów perkusyjnych/SFX. Tych pierwszych jest 1090, a wchodzą one w skład takich kategorii jak Piano, E. Piano, Organ & Accordion, Guitar, Bass, Strings, Brass, Woodwind, Choir & Pad, Synth, Percussion oraz Organ Flutes. Znajdziemy w nich barwy znane już z modelu PSR-S970. Nowa kategoria PLUS to bank obejmujący 112 presetów, wśród których znajdują się barwy różnego typu. Zdecydowaną większość stanowią wśród nich barwy syntezatorowe typu Lead i Pad oraz różnej maści syntetyczne basy. Nic w tym dziwnego, gdyż nowa biblioteka PLUS to nie tylko barwy, ale także style, a wśród oferowanych w tej kategorii (o czym więcej za chwilę) nie brakuje akompaniamentów przygotowanych z myślą o rozmaitych współczesnych odmianach muzyki tanecznej. Reszta stylów jest bardziej egzotyczna i to przekłada się także na wykorzystywane w nich barwy z grupy PLUS. Poza wspomnianymi bowiem barwami syntezatorowymi, resztę banku stanowią instrumenty etniczne – głównie z różnych zakątków Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Do tego dochodzą jeszcze zestawy perkusyjne – elektroniczne oraz etniczne (kubańskie, perskie, arabskie).
Chociaż – jak widać – nowe barwy PLUS nie pokrywają pełnego spektrum instrumentów, to są ciekawym, a przede wszystkim przydatnym uzupełnieniem bogatej biblioteki programów zapożyczonych z poprzednika. Ogółem mamy tu bowiem obszerny zestaw barw nadających się do wykorzystania w rozmaitych aranżacjach. Są to zarówno barwy instrumentów klawiszowych (fortepianów, pian elektrycznych, organów, syntezatorów), dętych (saksofonów, trąbek, fletów i całej gamy instrumentów drewnianych i blaszanych), gitar (akustycznych i elektrycznych) i basów (także syntetycznych) czy instrumentów etnicznych i zestawów perkusyjnych. Oczywiście nie można też zapomnieć o technologiach wykorzystywanych przez fabryczne barwy dostępne w PSR-S975. Do dyspozycji mamy bowiem programy Super Articulation! (aż 140), MegaVoice, Sweet!, Cool! oraz Live!, a także Organ Flutes! W przypadku tych ostatnich dostępny jest tradycyjnie dedykowany interfejs graficzny z ekranowymi drawbarami regulowanymi przyciskami ulokowanymi poniżej wyświetlacza. Fabryczne barwy możemy edytować w ograniczonym zakresie, a stworzone na ich podstawie własne presety można zapisać w banku USER.
STYLE
Jak już wspomniałem, tak jak wśród barw, także wśród stylów akompaniamentu pojawiła się nowa kategoria – PLUS. Obejmuje ona 73 style, z których czterdzieści to akompaniamenty przygotowane głównie z myślą o odbiorcy europejskim (jest wśród nich chociażby „swojska” Dyskoteka), a pozostałe to presety obejmujące style latynoskie i bardziej egzotyczne. Nie pisałem tego przy okazji barw, ale oznaczenia graficzne przy programach z kategorii PLUS kojarzą się jednoznacznie z rozszerzeniami Voice & Style Expansion co oznacza że tam należy szukać pochodzenia nowej kolekcji. Wśród nowych stylów nie brakuje takich, które bez trudu znajdą uznanie użytkowników. Podobnie jak w przypadku barw, także kolekcja stylów fabrycznych dostępnych w testowanym instrumencie została „przegrupowana” w porównaniu z poprzednikiem. Poza nową kategorią PLUS, pozostałe to Pop & Rock, Swing & Jazz, World, Entertainer, Ballad, R&B, Latin & Ballroom, Dance, Country oraz Movie & Show. Każda z grup obejmuje po kilkadziesiąt stylów zróżnicowanych w zakresie danego gatunku muzyki czy stylistyki. Ogólna liczba stylów jest większa niż w PSR-S970, gdyż mamy ich łącznie 523. W modelu PSR-S975 mamy do dyspozycji nie tylko style Pro, Session, DJ i Free Play, ale także 40 stylów Audio.
Style dostępne „na pokładzie” testowanego keyboardu są rozbudowane i składają się maksymalnie z czterech odmian przebiegu głównego, trzech wstępów oraz trzech zakończeń. Przyciski odpowiedzialne za fazę zakończenia udostępniają także funkcję ritardando czyli stopniowego zwalniania tempa, aż do zatrzymania. Do dyspozycji mamy również „zatrzymanie” BREAK, a jeżeli chcielibyśmy aby przechodzenie między wariacjami było automatycznie wzbogacone o „dogrywki”, musimy w tym celu aktywować funkcję AUTO FILL IN. W testowanym modelu wprowadzono też nową funkcję HALF BAR FILL, którą możemy aktywować odpowiednio zaprogramowanym kontrolerem nożnym. Wywoływane w tym trybie przejście między sekcjami stylu trwać będzie jedynie pół taktu. Gamę funkcji związanych z akompaniamentem dopełnia możliwość synchronicznego startu i zatrzymania odtwarzania stylu.
Dzięki dużej liczbie dostępnych stylów fabrycznych naprawdę jest z czego wybierać. Szeroki wachlarz gatunków muzycznych jakie reprezentują umieszczone w pamięci instrumentu style, a także ich jakość, sprawiają, że nie powinniśmy mieć problemu ze znalezieniem odpowiedniego programu dla naszej aranżacji. Instrument udostępnia również kilka dodatkowych funkcji zwiększających potencjał sekcji automatycznego akompaniamentu, takich jak ONE TOUCH SETTING (po cztery gotowe ustawienia barw dla każdego stylu) czy OTS LINK. Do dyspozycji mamy też funkcję STYLE CREATOR umożliwiającą tworzenie własnych stylów.
INNE FUNKCJE
PSR-S975 wyposażono w procesor efektów złożony z kilku bloków. Dwa pierwsze – REVERB i CHORUS udostępniają po kilkadziesiąt algorytmów i są dostępne dla wszystkich partii (ich poziomy możemy regulować w mikserze). Jeszcze bardziej rozbudowany jest blok DSP. Są to tak naprawdę cztery bloki, z których pierwszy jest powiązany ze stylami/utworami, a pozostałe trzy możemy przypisywać do partii/kanałów wedle uznania. Gama algorytmów oferowanych przez instrument jest obszerna i zróżnicowana, nie brakuje też wśród nich efektów opartych na technologii VCM, a regulację parametrów ułatwiają dedykowane interfejsy graficzne. Do dyspozycji mamy także filtry, korektory (MASTER EQ, PART EQ) i kompresor MASTER. Dedykowane efekty (bramka szumów, kompresor, 3-pasmowy korektor) powiązane są także z wejściem MIC/GUITAR. Podłączając mikrofon, możemy też skorzystać z dostępnych w instrumencie efektów VOCAL HARMONY i SYNTH VOCODER. Zarówno harmonizer jak i wokoder udostępniają przygotowane fabrycznie presety. Instrument udostępnia także ponad dwadzieścia efektów wokalnych.
Testowany keyboard wyposażono w rejestrator MIDI, który pozwala na nagrywanie utworów w różnych trybach, z których korzystać możemy w zależności od potrzeb. Do dyspozycji mamy tryby QUICK, MULTI i STEP, a każdy z nich oferuje inne możliwości rejestracji. W trybie wielościeżkowym dostępnych jest 16 śladów. W instrumencie dostępna jest też funkcja SONG CREATOR. PSR-S975 pozwala też oczywiście odtwarzać pliki MIDI (zarówno te nagrane przez nas, jak komercyjne pliki SMF), a dla utworów wyświetlany może być zapis nutowy oraz tekst piosenek. Instrument udostępnia także rejestrator/odtwarzacz audio, dla którego nośnikiem jest pendrive USB podłączony do odpowiedniego portu. Odtwarzane mogą być zarówno pliki w formacie WAV jak i MP3. W przypadku tych ostatnich nowością wprowadzoną w PSR-S975 jest możliwość wyświetlania tekstów – tak jak w plikach MIDI. Rejestrator audio pozwala nagrać dźwięk w formacie WAV bezpośrednio na nośnik USB.
Instrument oferuje także pamięć REGISTRATION umożliwiającą zapisanie ustawień różnych parametrów i funkcji instrumentu, które możemy później wywoływać w określonej sytuacji. W każdym z banków, których liczbę ogranicza jedynie pojemność nośnika pamięci mamy do dyspozycji 8 komórek.
Tak jak wiele wcześniejszych modeli, także ten oferuje cztery przyciski MULTI PAD, które umożliwiają odgrywanie przypisanych do nich fraz rytmicznych lub melodycznych. Do dyspozycji mamy 188 banków obejmujących cztery różne, choć zbliżone do siebie frazy. Do tego dochodzą jeszcze banki z kategorii PLUS (ponad sto), których zawartość jest dopasowana do nowych stylów. Instrument daje też możliwość stworzenia własnych sekwencji, także w oparciu o pliki WAV (funkcja AUDIO LINK).
PSR-S975 wyposażono także w bibliotekę MUSIC FINDER obejmującą 2500 pozycji, efekty HARMONY/ECHO, arpeggiator z wieloma dostępnymi przebiegami (w tym sekwencjami) oraz funkcję MONO przydatną jeśli chcemy grać daną barwą w trybie monofonicznym. W testowanym modelu pojawiła się dla niej nowa opcja – poza ustawieniem NORMAL do wyboru mamy teraz także LEGATO.
Tak jak wcześniejsze keyboardy marki Yamaha, także ten instrument daje możliwość korzystania z rozszerzeń obejmujących barwy i style. Co więcej, w porównaniu z poprzednikiem PSR-S975 pochwalić się może powiększoną pamięcią na dodatkowe barwy – 768 MB (na style przeznaczono 128 MB pamięci). Możemy zarówno sięgnąć po biblioteki dostępne chociażby na stronie Yamaha MusicSoft (eu.yamahamusicsoft.com), jak również tworzyć własne wykorzystując darmową aplikację Yamaha Expansion Manager, dostępną w wersji dla środowiska Windows i MacOS. Skoro już mowa o oprogramowaniu, to ze strony internetowej producenta pobrać możemy jeszcze aplikację Audio Phraser (PC, Mac). Do komunikacji z komputerem służy port USB TO HOST, który możemy wykorzystać także do połączenia z tabletem lub smartfonem.
PODSUMOWANIE
Chociaż zmiany wprowadzone w PSR-S975 względem poprzednika (PSR-S970) nie są może spektakularne, a w przypadku wyglądu i obsługi nie ma ich wcale, to jednak dzięki nim zwiększone zostały możliwości flagowego modelu z tej serii. Nowe presety, style i frazy Multi Pad tworzące kategorię PLUS wydają się być w większości interesujące, ale przede wszystkim wraz z nimi w fabrycznej bibliotece pojawiły się niedostępne wcześniej barwy i akompaniamenty. Co więcej, wiele z nich może okazać się przydatnymi, gdyż zawartość nowej kategorii dobrano tak nie bez powodu. Oczywiście nie można zapomnieć o obszernej kolekcji barw i stylów znanych już z poprzedniego modelu. Warto też zauważyć zwiększoną pamięć na dodatkowe barwy pochodzące chociażby z zasobów firmy Yamaha oferującej różne tematyczne pakiety rozszerzeń.
Chociaż nowych funkcji jest tylko kilka, to jednak takie rozwiązania jak HALF BAR FILL czy MONO LEGATO są ciekawym uzupełnieniem znanych już z innych modeli narzędzi pozwalających urozmaicić nasz występ i wspomóc naszą kreatywność. Skoro już mowa o korzystaniu z instrumentu na żywo to nie można nie wspomnieć o programowalnych kontrolerach (w tym pokrętłach LIVE CONTROL czy przełącznikach nożnych), do których przypisać możemy różne parametry. Wracając do nowości wprowadzonych w tym modelu – osoby korzystające z plików MP3, z pewnością ucieszy możliwość wyświetlania tekstów piosenek także w ich przypadku.
Za sprawą połączenia wszystkich funkcji dostępnych wcześniej w PSR-S970 oraz pochodzących z niego barw i stylów z nowymi, PSR-S975 można śmiało określić mianem udanego następcy. Obecny „flagowiec” z serii PSR-S zachował cały potencjał poprzednika i znane już środowisko pracy, a zyskał praktyczne i dobrze brzmiące presety i akompaniamenty oraz przydatne na scenie funkcje. Dzięki temu instrument ten stanowi mocny punkt wśród oferowanych przez firmę Yamaha stacji roboczych z sekcją automatycznego akompaniamentu. Jego potencjał jest naprawdę duży i keyboard ten ma sporo mocnych punktów, dzięki którym powinien spełnić oczekiwania potencjalnych nabywców.
Tekst: Grzegorz Bartczak
DANE TECHNICZNE
Klawiatura: dynamiczna, 61 klawiszy
Polifonia: maks. 128-głosowa
Programy barw: 1090 + 55 zestawów perkusyjnych/SFX + bank XG (480 barw)
Style: 523; 4 ustawienia OTS na styl
Efekty: REVERB (52 Preset + 3 użytkownika), CHORUS (106 Preset + 3 użytkownika), DSP (322 Preset + 10 użytkownika), MASTER COMPRESSOR (5 Preset + 5 użytkownika), MASTER EQ (5 Preset + 2 użytkownika), PART EQ (27), MIC/GUITAR EFFECT (Noise Gate, Compressor, 3-Band EQ), VOCAL HARMONY (44 + ustawienia użytkownika), SYNTH VOCODER (10 + ustawienia użytkownika), VOCAL EFFECT (23)
Inne funkcje: sekwencer MIDI (16-ścieżkowy), odtwarzacz audio (WAV 16-bit/44.1; MP3 64-320 kbps/44.1 kHz), rejestrator audio (WAV, 16-bit/44.1 kHz), HARMONY/ECHO, arpeggiator, pamięć REGISTRATION, MUSIC FINDER
Manipulatory: PITCH BEND, MODULATION, 2 programowalne pokrętła LIVE CONTROL, 4 przyciski MULTI PAD
Wyświetlacz: kolorowy LCD 7” (TFT VGA)
Wejścia/wyjścia: MIC/GUITAR IN, AUX IN [jack 1/8”], LINE OUT (L/L+R, R), słuchawkowe, MIDI (IN, OUT), FOOT PEDAL × 2, USB (TO HOST, TO DEVICE), RGB OUT [15-pin]
System nagłośnienia: 2 × 15 W
Wymiary: 1002 × 437 × 148 mm
Ciężar: 11.6 kg
Sugerowana cena: 9097 PLN
Do testu dostarczył:
Yamaha Music Europe GmbH Oddział w Polsce
ul. Wielicka 52
02-657 Warszawa
tel. (22) 8800888
Internet: pl.yamaha.com
Test ukazał się w numerze 7/2018 miesięcznika Muzyk.
