Yamaha Clavinova CVP-509 – test pianina cyfrowego

W końcówce ubiegłego roku Yamaha odświeżyła instrumenty CVP Clavinova. Chociaż takie posunięcie nie zawsze skutkuje jakimiś rewolucyjnymi zmianami, nowa seria poza zmianą w nazwie z czterysta na pięćset, otrzymała kilka poważnych ulepszeń. Jak wiadomo (pisaliśmy o tym wielokrotnie) instrumenty CVP to seria łącząca w sobie barwy akustycznych fortepianów i pianin oraz najlepsze cechy topowych keyboardów Yamahy. Oznacza to, że w CVP jest mnóstwo barw, stylów, efektów, możliwość wielościeżkowego nagrywania itd. Nie chcę się wdawać w szczegółowy opis wszystkiego co CVP-509 ma do zaoferowania, bardziej skoncentruję się na tym, co Yamaha poprawiła i uaktualniła w poszczególnych sekcjach instrumentu.

W przeszłości najwyższe modele CVP poddawane były radykalnym zmianom (np. seria 300). Widać, że wprowadzone przed laty rozwiązania sprawdziły się i nawet składane przykrycie klawiatury, pełniące po otwarciu rolę panelu sterowania a budzące w przeszłości wiele nieuzasadnionych obaw co do trwałości i funkcjonalności takiego rozwiązania, stanowi nadal integralną część CVP-509. Panel sterowania ma ten sam układ jak poprzedni model (409) z sekcją rytmiczną z lewej strony wyświetlacza i barwami, rekorderem oraz funkcją One Touch Setting z prawej. Podobny pod względem wielkości i rozdzielczości do poprzedniego modelu jest również centralnie umieszczony wyświetlacz, ale ten w CVP-509 jest teraz ciekłokrystalicznym wyświetlaczem TFT o ostrzejszym obrazie, szerszym kącie widzenia, łatwym do odczytu nawet w trudnych warunkach.

CVP-509 zaopatrzono w dobrze znaną klawiaturę GH z naturalnego drewna pokrytego syntetyczną kością słoniową. Lekka porowatość kości syntetycznej sprawdza się bardzo dobrze nawet wtedy, kiedy gramy szybkie przebiegi wilgotnymi palcami. Jak widać producenci pianin cyfrowych dbają nie tylko o porównywalne do oryginału brzmienie barwy fortepianu, ale także o zbliżoną do akustycznego wzorca akcję klawiatury. Właśnie GH3 jest tutaj dobrym przykładem. Klawisze mają też odpowiednio stopniowaną siłę nacisku (większa dla niższych, mniejsza dla wyższych rejestrów).

W CVP-509 zastosowano metodę próbkowania nazwaną Pure CF, którą wykorzystano po raz pierwszy w modelu CLP-380. Główne barwy fortepianu bazują na próbkach akustycznego Yamaha CFIIIS i myślę, że zrobią wrażenie na każdym miłośniku fortepianów. Próbki barw mają pięć poziomów dynamicznych chociaż czasami miałem wrażenie, że jest ich znacznie więcej. Wiadomo, że im więcej próbek z różnymi poziomami dynamiki, tym lepsze środki wyrazu ma grający. Widać, a raczej słychać, że konstruktorzy poświęcili wiele czasu na próbkowanie żeby osiągnąć taki rezultat. Efekty tej zapewne długotrwałej pracy są słyszalne już w pierwszych barwach z gatunku Natural! – GrandPiano1 oraz GrandPiano2. Brzmią soczyście, czysto i mocno w całym zakresie klawiatury. Są oczywiście ich różne odmiany od miękko, jasno brzmiących po rockowe, popowe z pięknie rozstrojonym HonkyTonk włącznie. Barwy innych fortepianów też oczywiście są jak również realistycznie brzmiący klawesyn z gatunku S.Articulation!. W elektrycznych pianinach Rhodes i Wurlitzer mamy również doskonały wybór. Jak na instrument Yamahy przystało, zestaw barw elektrycznych pianin typu FM czy DX jest duży.

Następne w kolejności są barwy instrumentów smyczkowych. Niektóre z nich są z gatunku Super Articulation 1 znane z innych instrumentów Yamahy jak Tyros czy PSR-S910. Jako pierwsze są ConcertStrings i StudioStrings z możliwością grania płynnym legato. Doskonale brzmią też Spiccato i Pizzicato oraz przydatne DiscoStrings 1 i 2. Barwa o nazwie SymphonicUnison brzmi potężnie na tle skrzypiec, a wiolonczela z gatunku Natural! pięknie brzmi, ale kilka wyższych dźwięków ma zbyt szybkie wibrato przez co są nie do końca realistyczne.

Gitary także zyskały nowości zaczerpnięte z Tyrosa i innych nowych modeli Yamahy. To samo dotyczy gitar basowych. W zasadzie cokolwiek jest nam potrzebne w tej sekcji instrumentów, CVP-509 to ma. Nie ma jedynie (tak jak wszystkie instrumenty Clavinova) kółek Pitch Bend i Modulation, ale efekty te można uzyskać operując dwoma lewymi pedałami do których można przydzielić te funkcje. Wymaga to przyzwyczajenia, niemniej jednak efekty te są osiągalne.

Największą zmianą jest zaimplementowanie do CVP-509 barw z SA2 (Super Articulation 2), w które wyposażono między innymi Tyros 3. CVP-509 jest drugim instrumentem Yamahy, a zarazem pierwszym pianinem cyfrowym w którym zastosowano technologię AEM (Articulation Element Modeling), mającą zastosowanie przede wszystkim w barwach instrumentów dętych. Zamiast odtwarzania tylko jednej próbki, AEM można powiedzieć dzieli dźwięk na cztery podstawowe elementy: początek dźwięku, dźwięk zasadniczy, to co słyszymy po zwolnieniu klawisza i wreszcie element łączący je wszystkie w jeden dźwięk. Ten skomplikowany proces płynnego łączenia kilku składowych dźwięku odbywa się w czasie rzeczywistym kiedy grając naciskamy na klawisze. Biorąc pod uwagę jako pierwowzór barwę instrumentu akustycznego wraz z jego niuansami oraz jego pochodną z CVP-509 i umiejętne z niej korzystanie można powiedzieć, że dzięki AEM w niektórych barwach CVP-509 uzyskujemy efekt kongenialny.

Sekcję saksofonów rozpoczynają JazzSax i BreathySax. Obie barwy doskonale reagują na dotyk klawiszy, a efekt jest jeszcze lepszy kiedy do gry dołożymy system AEM obsługiwany pedałami nożnymi. Każdy pedał obsługuje dwa inne efekty w zależności czy użyjemy ich przed naciśnięciem klawisza, czy w trakcie nacisku np. zastosowanie lewego pedału przed klawiszem powoduje delikatne podciągnięcie dźwięku typowe dla saksofonu, a zastosowanie środkowego generuje krótkie glissando. Nie są to typowe efekty Pitch Bend, ale prawdziwe, saksofonowe. Bardzo realistycznie brzmią też efekty podciągania i glissanda grane samymi klawiszami (np. mając naciśnięty klawisz zagramy z lekkim opóźnieniem oktawę i uzyskujemy w ten sposób przepiękne glissando oktawowe itd.). Z zastosowaniem SA2 są też dwie trąbki w odmianach jazz i classic oraz trzy świetne klarnety (Clarinet, BalladClarinet i RomanceClarinet). Każda z tych barw ma autentyczny koloryt, charakterystyczne wibrato, własne ozdobniki itd. Dwie harmoniki – Harmonica i BluesHarp (ciągle odnoszę się wyłącznie do barw z gatunku SA2) brzmią też autentycznie z wszystkimi dla nich charakterystycznymi „smaczkami” kontrolowanymi dwoma pedałami. Wreszcie ostatnimi barwami z gatunku SA2 są instrumenty typowo irlandzkie IrishPipeAir i IrishPipeDance. Trudno mi się do nich ustosunkować, bo nie znam oryginałów. Barwy SA2 będą zapewne najczęściej wybieranymi spośród wszystkich, ale trzeba pamiętać, że CVP-509 ma mnóstwo dobrych innych barw, jest w czym wybierać, a wielu z nich nie słyszałem w Tyros 3 lub PSR-S910.

W przeszłości nie miałem przekonania do programów z barwami wokalnymi w instrumentach Yamahy (dotyczy to przede wszystkim keyboardów). Zresztą nie byłem w tym odosobniony. Dopiero Tyros 3 zmienił w dużej mierze mój osąd. Jak wiadomo, instrumenty serii CVP nigdy nie miały zamontowanego twardego dysku i 509 nie stanowi w tym względzie wyjątku, dlatego z zadowoleniem odnotowuję, że zawarte całkiem nowe barwy tej sekcji zarówno samych chórów i tych z domieszką np. organów to to, czego potrzebuje instrument taki jak CVP-509. Są uniwersalne i wystarczająco dobre by zadowolić oczekiwania wymagających użytkowników.
Sekcję organową tworzy wiele przydatnych barw, ale moim zdaniem cztery z nich brzmią doskonale. Są to barwy z Tyrosa 3 – WhiterBars, AllBarsOut, JazzRotary, ClassicBars. Wymienione barwy są niczym innym jak próbkami Hammonda z kombinacjami wolnego i szybkiego (przełączanymi pedałami nożnymi) efektu leslie.

Style CVP-509 są „żywcem” wzięte z Tyrosa 3 i PSR-S910. Są ośmioelementowe, a więc podkłady są zrobione w oparciu o maksymalnie osiem instrumentów, mają trzy wstępy, cztery wariacje i trzy zakończenia, break oraz funkcję Auto Fill In. Warto zaznaczyć, że CVP-509 korzysta z zalet wprowadzonego przez Yamahę formatu SFF (Style File Format), który w oparciu o unikatowy system konwersji danych zapewnia optymalną jakość automatycznego akompaniamentu, a SFF Guitar Edition to rozszerzenie tego formatu ze wskazaniem na uwydatnienie szczegółów i „smaczków” typowo gitarowych granych przez partie gitarowe (wyszło mi trochę „masło maślane”, ale to tak dla lepszego zobrazowania). Myślę, że style CVP-509, ich ilość i jakość, pokryją oczekiwania użytkowników na odcinku rozrywkowo-tanecznym i nie tylko, bo stylów klasycznych i typowo fortepianowych jest znacznie więcej niż w poprzednich modelach CVP. Z Tyros 3 wzięto też Free Play (w T3 nazwa była Free Style). Poza zmianą nazwy pełni tę samą funkcję, można grać swobodnie bez ograniczeń wynikających z nastawionego tempa.

PODSUMOWANIE

CVP-509 ma te same cechy co poprzedni model, a niektóre z funkcji jak 16-ścieżkowa nagrywarka MIDI, Music Finder, One Touch Setting, Vocal Harmonizer itd. są na pierwszy rzut oka identyczne, chociaż wiele z nich ulepszono co słychać np. po efektach DSP. Instrument można podłączyć do Internetu i pobierać uaktualnienia bezpośrednio ze stron www producenta, jak również kupić nowe style lub gotowe utwory. Własne nagłośnie instrumentu jest rozbudowane, tutaj Yamaha opiera się na doświadczeniach serii CLP. Dzięki funkcji iAFC uzyskujemy efekt zbliżony do naturalnego rozchodzenia się dźwięku akustycznego. System audio dzieli dźwięk na trzy pasma przed jego wzmocnieniem, a następnie wysyła do wzmacniaczy i głośników. Dzięki temu CVP-509 brzmi bardzo dobrze, a barwy fortepianów są trudne do odróżnienia od ich akustycznych odpowiedników.
Biorąc pod uwagę to, co napisałem wyżej o CVP-509, niektóre elementy uległy znacznym zmianom w stosunku do poprzednika. Wyświetlacz TFT, syntetyczna kość słoniowa na klawiszach, system podziału dźwięku na trzy pasma, odświeżone style z formatem SFF poszerzonym o Guitar Edition czy wreszcie barwy SA1 i SA2 z modeli Tyros 3 i PSR-S910 to spora różnica. Instrumenty takie jak Clavinova CVP-509 kupują tylko niektórzy i to niezbyt często. Ze względu na cenę wybór musi być przemyślany. Jestem przekonany, że „pięćsetdziewiątka” będzie jednym z najczęściej wybieranych.

Tekst: Jan Piotrowski

WYBRANE DANE TECHNICZNE
Klawiatura: 88 klawiszy z naturalnego drewna (białe klawisze) pokryte syntetyczną kością słoniową (NW)
Czułość klawiszy na nacisk: 5-stopniowa
Funkcje: DUAL/LAYERS, SPLIT, MONO/POLY
Generator dźwięku: dynamiczne próbkowanie stereo AWM; pięć poziomów dynamicznych; próbki przedłużania dźwięku stereo; próbki key-off
Polifonia: 128 głosów + 128
Barwy: 811 + 480 XG + 26 zestawów perkusyjnych i SFX + GM2 (+ GS do odtwarzania utworów GS); grupy barw: Super Articulation 2 (11), Super Articulation 1 (49), Mega (23), Natural! (39), Sweet! (27),
Cool! (64), Live! (70), Organ Flutes! (20)
Kompatybilność: XG, GS, GM, GM2, XF
Efekty: REVERB (42 + 3 użytkownika), CHORUS (106 + 3 użytkownika), DSP 1 (272 + 3 użytkownika), DSP 2-9 (272 + 10 użytkownika), MASTER COMPRESSOR (5 + 5 użytkownika), iAFC, MASTER EQ (5 + 2 użytkownika), PART EQ (27), VOCAL HARMONY (60 + 10 użytkownika)
Sekcja akompaniamentu: 442 style (Style Pro – 336; Style Session – 40; Style Free Play – 4; Style Pianist – 36); palcowanie – Single Finger, Fingered, Fingered On Bass, Multi Finger, AlI Fingered, Full Keyboard, AI Full Keyboard
Sterowanie stylami: INTRO × 3, MAIN VARIATION × 4, FILL × 4, BREAK, ENDING × 3, kreator stylów, Music Finder, One Touch Setting
Utwory: 120 zdefiniowanych
Nagrywanie: liczba utworów zależy od wielkości pamięci nośnika; 16 ścieżek; ilość danych = 300 KB
Wyświetlacz: 7.5-calowy; TFT, kolorowy LCD, 640 × 480 punktów; funkcje wyświetlanie zapisu nutowego, tekstu, słów
Wejścia/wyjścia: MIC/LINE IN, AUX IN (L/L+R, R), AUX OUT (L/L+R, R), słuchawkowe × 2, MIDI (IN, OUT, THRU), AUX PEDAL, VIDEO OUT, RGB OUT, LAN, USB (TO DEVICE × 2, TO HOST)
System audio:
• wzmacniacze: (35 W + 20 W + 20 W) × 2 + 20 W × 2
• głośniki: (16 cm + 5 cm + 3 cm) × 2 + 10 cm × 2
Kolory obudowy: ciemny palisander, heban polerowany (PE), mahoń polerowany (PM)
Wymiary: 1430 × 868 × 611 mm
Ciężar: 82 kg (84 kg w przypadku modelu z wykończeniem polerowanym)

Ceny: 28218 PLN (CVP-509), 30115 PLN (CVP-509PE), 31538 PLN (CVP-509PM)

Do testu dostarczył:
Yamaha Music Europe GmbH
Sp. z o.o. Oddział w Polsce
ul. 17 Stycznia 56
02-146 Warszawa
tel. (22) 5002926
Internet: pl.yamaha.com

Test ukazał się w numerze 10/2010 miesięcznika Muzyk.