Roland RD-300GX – test pianina scenicznego

Rodzina instrumentów typu stage piano oznaczonych symbolem RD jest obecna w ofercie firmy Roland już od ponad 20 lat. Przez ten czas na rynku pojawiło się wiele różnych modeli z tej serii, zaopatrzonych w doważoną klawiaturę z 88 klawiszami i mechanizmem młoteczkowym. Przyglądając się poszczególnym modelom RD prześledzić można ewolucję tego typu instrumentów, a także stosowanych w nich rozwiązań. Dwa najnowsze instrumenty z tej serii – RD-300GX i RD-700GX zostały zaprezentowane na początku tego roku podczas targów Winter NAMM. Pierwszy z nich trafił właśnie do naszej redakcji.

Dwa nowe modele RD-GX są następcami instrumentów RD-300SX i RD-700SX. Od swego bezpośredniego poprzednika, RD-300GX różni się zewnętrznie tylko nieznacznie. Różnice znajdziemy przyglądając się bliżej panelowi sterowania – zobaczymy wtedy że dokonano kilku zmian mających na celu poprawienie komfortu pracy z instrumentem. Miejsce małego wyświetlacza LED zajęła jednostka LCD, a przyciski służące do wyboru barw są większe, a tym samym wygodniejsze. Jako, że w RD-300GX pojawiły się nowe funkcje, a także zwiększono ilość dostępnych partii klawiatury, „poprzestawiano” niektóre przyciski. Nowy instrument wyposażono ponadto w inną klawiaturę, większą ilość barw, a także dodatkowy drugi port USB.

Tegoroczne stage piana RD-300GX i RD-700GX choć mają sporo wspólnych cech, różnią się od siebie zarówno klawiaturą, ilością barw i dostępnych funkcji, a także oferowanymi złączami. Przyjrzymy się jednak bliżej jakim potencjałem dysponuje niższy z nowych modeli.

WYGLĄD I OBSŁUGA

RD-300GX prezentuje się elegancko, a jednocześnie raczej skromnie. Instrument jest utrzymany w czarnej kolorystyce i pozbawiony jest krzykliwych elementów. Obudowa jest metalowa, natomiast boki wykonano z tworzywa sztucznego.

Jak na instrument typu stage piano przystało, do dyspozycji mamy nieco więcej manipulatorów niż w typowo domowych pianinach. Wszystkie elementy kontroli ulokowano w środkowej części panelu. Centralnym punktem jest dwuwierszowy wyświetlacz LCD o regulowanym kontraście, po którego bokach rozmieszczono poszczególne sekcje przycisków i potencjometrów. Po lewej stronie znajdziemy suwak regulujący ogólną głośność instrumentu, dwupasmowy korektor na który składają się pokrętła z wyraźnie wyczuwalnym punktem środkowym oraz przyciski powiązane z procesorem efektów. Kolejną sekcję tworzą m.in. trzy suwaki pozwalające regulować głośność poszczególnych stref/partii klawiatury oraz przyciski aktywujące funkcje podziału klawiatury. Na prawo od wyświetlacza umieszczono z kolei przyciski służące do wyboru grup barw, uruchamiania programów One Touch, podkładów rytmicznych oraz funkcji Audio Key, a także pozwalających na edycję wewnętrznych funkcji instrumentu. Jedynymi elementami kontroli znajdującymi się w innym miejscu są dwa programowalne przyciski oraz charakterystyczny dla firmy Roland joystick Pitch Bend/Modulation. Manipulatory te umieszczone są na lewo od klawiatury.

Choć naturalnie w celu regulacji części parametrów musimy zagłębić się w menu instrumentu, to najważniejsze funkcje są dostępne bezpośrednio z panelu i obsługa RD-300GX nie powinna sprawić kłopotu nawet bardziej „konserwatywnym” muzykom.

Wszystkie złącza jakie udostępnia RD-300GX są umieszczone na panelu tylnym. Choć nie ma ich zbyt dużo, znajdziemy tam wszystko co będzie nam potrzebne. Do dyspozycji mamy wyjścia liniowe (L/MONO, R) zrealizowane na gniazdach jack 1/4” oraz wyjście słuchawkowe tego samego typu. Instrument zaopatrzono także w wejście i wyjście MIDI oraz dwa porty USB – jeden z nich umożliwia transmisję komunikatów MIDI do i z komputera (odpowiednie sterowniki można znaleźć na stronach internetowych producenta, choć w nowszych systemach operacyjnych instrument powinien zainstalować się bez nich), natomiast do drugiego możemy podłączyć zewnętrzne nośniki pamięci, np. pendrive’y. Całości dopełniają dwa wejścia dla kontrolerów nożnych – DAMPER (do niego podłączamy znajdujący się w komplecie pedał DP-8) oraz CONTROL (podłączony do niego przełącznik może spełniać wiele różnych funkcji, które możemy przypisać do niego z poziomu menu instrumentu).

KLAWIATURA

W testowanym instrumencie zastosowano dynamiczną klawiaturę obejmującą 88 klawiszy z nowym mechanizmem młoteczkowym PHA alpha II (Progressive Hammer Action). Należy ona do raczej lżejszych konstrukcji, przez co osoby przyzwyczajone do ciężkich klawiatur fortepianowych (czy też konstrukcji stosowanych w innych pianach cyfrowych) mogą potrzebować nieco czasu aby „przystosować się” do nowej sytuacji. Różnica między zastosowaną w tym instrumencie klawiaturą, a chociażby tą którą zamontowano w modelu RD-700GX jest wyraźna i odczuwalna. Z pewnością jednak wśród osób preferujących niezbyt ciężkie klawiatury, ta oferowana przez testowane stage piano znajdzie wielu zwolenników.

System operacyjny RD-300GX pozwala dostosować klawiaturę do naszych wymagań lub przyzwyczajeń i wybrać jedną z pięciu krzywych reakcji na dynamikę gry: Super Light, Light, Medium, Heavy lub Super Heavy. Dodatkowo skorzystać możemy z parametru Offset i regulować reakcję na dynamikę gry pomiędzy powyższymi programami w zakresie +10/-9. Możemy także ustawić jedną stałą wartość Velocity. Ponadto do dyspozycji kilka innych funkcji związanych z reakcją modułu dźwiękowego na dynamikę gry.

Klawiaturę możemy transponować w zakresie ±48 półtonów. Możliwa jest także bezpośrednia transpozycja oktawowa jeśli przypiszemy tę funkcję do dwóch programowalnych przycisków (przy ustawieniu fabrycznym dodają one dźwięk o oktawę niższy lub wyższy od właśnie granego). Każdą z trzech partii klawiatury (Upper 1, Upper 2, Lower) możemy także transponować niezależnie. Co więcej, możemy także regulować położenie stref w panoramie stereo.

BARWY

Wewnętrzny moduł dźwiękowy charakteryzujący się 128-głosową polifonią udostępnia 110 barw podstawowych rozmieszczonych w siedmiu bankach, a także 5 zestawów perkusyjnych oraz 256 barw GM2 i 9 zestawów perkusyjnych w tym standardzie. Wśród barw fortepianowych znalazły się m.in. dwa programy zaczerpnięte z modelu RD-700GX. Barwy z tej grupy różnią się między sobą charakterem i zawartością harmonicznych. Najczęściej sięgać będziemy pewnie po programy Superior Grd i Ultimate Pno, ale także pozostałe – np. ostry Rock Piano czy przytłumiony Mellow Piano znajdą zastosowanie. Barwa podstawowa dostępna jest także w połączeniu ze smyczkami i padem oraz w wersji mono. Do dyspozycji mamy dość szeroki wybór pian elektrycznych, od lekko „zadziornych” po łagodne, „krystaliczne”. Oprócz programów nawiązujących do instrumentów z lat 60. i 70., znajdziemy tu także piano z syntezatora D-50 czy barwy klawinetu (także z efektami phaser i wah wah). W grupie programów organowych znalazły się barwy naśladujące instrumenty elektromechanicznych, organy piszczałkowe czy tranzystorowych. Kolejny blok obejmuje barwy instrumentów smyczkowych oraz pady, które przydadzą się jeśli ciągnie nas w stronę klimatów filmowych lub potrzebujemy „wypełnienia” przestrzeni. Programy te sprawdzą się także w połączeniu z barwami fortepianów i pian elektrycznych. Wśród siedmiu barw gitarowych aż trzy to „przestery”, natomiast programy basowe stanowią dość zróżnicowany zestaw barw instrumentów akustycznych i elektrycznych. Nie brakuje też basów syntetycznych. Barwy instrumentów dętych drewnianych i blaszanych traktować należy jako dodatek, podobnie jak programy z grupy Voice oraz Synth. Wśród tych ostatnich znalazły się m.in. monofoniczne barwy typu Lead. Całości dopełniają zestawy perkusyjne oraz bank GM2. Ponadto instrument pozwala wybrać dowolną z barw z grupy Piano i ustawić ją jako wywoływany dedykowany przyciskiem program One Touch Piano. W tym przypadku mamy dodatkowo regulacji szeregu parametrów niedostępnych w „normalnym” trybie. Funkcja nazwana Piano Designer pozwala bowiem dostosować barwę do naszych preferencji zmieniając np. stopień otwarcia klapy fortepianu, czy wartości takich parametrów jak Damper Noise, Duplex Scale, Stretch Tune czy Hammer Noise.
RD-300GX umożliwia nie tylko podział klawiatury na dwie części, do których możemy przypisać różne barwy (funkcja Split), ale także połączyć ze sobą dwa programy na całej długości klawiatury (Dual). Z obu funkcji możemy korzystać jednocześnie, a tym samym możemy wykorzystywać jednocześnie trzy barwy.

ZESTAWY SETUP

W pamięci instrumentu zapisano również 28 zestawów Setup – gotowych kombinacji kilku barw wykorzystujących np. funkcje Split i Dual. Cztery kolejne komórki pamięci zawierające służą do zapisania zestawów Setup stworzonych przez użytkownika. Zresztą nadpisać możemy wszystkie 32 setupy zatem warto skopiować wcześniej zawartość fabrycznych zestawów do wspólnego pliku.

Część setupów powiązana jest z konkretnymi podkładami rytmicznymi. Mamy tu zatem do czynienia ze znaną choćby z keyboardów funkcją One Touch, która udostępnia gotowe zestawy pasujących do siebie w założeniu barw i rytmów. Co ciekawe, przy włączonych obu funkcjach podkłady zmieniają się także dla setupów nie oznaczonych literą R czyli teoretycznie takimi, do których nie przypisano podkładów rytmicznych.

PROCESOR EFEKTÓW

Wewnętrzny procesor efektów nie jest zbyt rozbudowany i obejmuje tylko dwa główne bloki – Reverb i Multi Effects. Pierwszy z nich pozwala wzbogacić barwę o jeden z sześciu dostępnych pogłosów (m.in. Stage, Room i Hall). Drugi z bloków jest bardziej obszerny – wybierać możemy spośród 78 algorytmów, wśród których znalazły się m.in. efekty typu Phaser, Chorus, Flanger, Overdrive, Distortion, Delay, Tape Noise, LoFi Noise, Compressor czy Gate, a także kombinacje efektów. Jako, że możemy korzystać tylko z jednego algorytmu z grupy multiefektów jednocześnie, mamy możliwość wyboru strefy/partii klawiatury, do której ma być przypisany efekt. Zarówno efekty Reverb jak i algorytmy z grupy Multi-Effects zaopatrzono w możliwość regulacji jednego, ustalonego przez producenta parametru. Do sporej części dostępnych barw efekty z bloków Reverb i Multi-Effects przypisane są już fabrycznie, jednak nic nie stoi na przeszkodzie aby zmienić algorytm na inny.

Poza dwoma głównymi blokami procesora efektów, do dyspozycji mamy też wspomniany już 2-pasmowy korektor. Dla obu pasm ustalić możemy częstotliwość graniczną. Ponadto instrument zaopatrzono w funkcję Sound Control udostępniającą pięć ustawień – dwa typy kompresji oraz podbicie tonów niskich, średnich lub wysokich.

PODKŁADY RYTMICZNE

RD-300GX wyposażono w funkcję Rhythm, dającą dostęp do 200 podkładów rytmicznych zapisanych w pamięci instrumentu. Fabryczne podkłady są zróżnicowane i obejmują szeroką gamę stylów i gatunków muzycznych. Instrument pozwala regulować tempo podkładów, a także ich głośność. Choć nie znajdziemy tu takich „udogodnień” jak chociażby możliwość przechodzenia między rytmami to funkcja ta z pewnością sprawdzi się w warunkach ćwiczeniowo-treningowych, szczególnie że wybór podkładów jest interesujący. Nic nie stoi też na przeszkodzie aby sięgnąć po nią także na scenie, zwłaszcza, że mamy możliwość włączania/wyłączania podkładów przy pomocy np. przełącznika nożnego zatem nie musimy nawet odrywać rąk od klawiatury. Co prawda funkcja ta nie zastąpi sprawnej sekcji rytmicznej, ale jeśli sytuacja będzie tego wymagała…

ODTWARZACZ

Testowany model zaopatrzono również w odtwarzacz obsługujący zarówno pliki SMF jak i pliki audio w formacie WAV i MP3. Odtwarzać możemy nie tylko pliki zapisane w pamięci wewnętrznej instrumentu (zresztą przy wielkości 1 MB nie zmieści się ich zbyt wiele), ale również – i to bezpośrednio – z podłączonego do RD-300GX nośnika pamięci USB. Odtwarzacz zaopatrzono w kilka funkcji zarządzających jego pracą. Możliwe jest odtwarzanie jednego utworu lub wszystkich zapisanych na danym nośniku. Odtwarzany plik możemy także transponować w zakresie -6/+5 półtonów. Do dyspozycji mamy też funkcję Center Cancel „wycinającą” np. linię wokalną poprzez zredukowanie głośności tego wycinka pasma. Zastosowanie tej funkcji nie pozostaje jednak bez wpływu na całość materiału dźwiękowego przez co uzyskany wynik może być w niektórych przypadkach odmienny od zakładanego. Odtwarzacz pozwala także zmieniać tempo aktywnego pliku (w przypadku plików MP3 w zakresie ±25%).

Wewnętrzny moduł dźwiękowy służyć może nie tylko do odtwarzania plików SMF z pamięci wewnętrznej lub nośnika USB, ale także tych zapisanych na dysku twardym komputera, do którego podłączony jest instrument, a odtwarzanych z poziomu sekwencera programowego.

AUDIO KEY

Jedną z nowinek, jakie znalazły się „na pokładzie” RD-300GX jest funkcja Audio Key. Jej aktywowanie powoduje że klawisze najniższej oktawy „zmieniają się” w przyciski uruchamiające pliki audio. Do każdego klawisza może być bowiem przypisana dowolna fraza, pętla czy cały utwór w formacie WAV lub MP3. Pliki mogą być odtwarzane w jednym z czterech trybów. Zawarty w nich materiał może być odgrywany jednorazowo lub w pętli. Ponadto w obu przypadkach odtwarzanie może być rozpoczęte albo w momencie naciśnięcia klawisza, albo dopiero po zakończeniu poprzednio odtwarzanego pliku.

Dzięki tej funkcji możemy urozmaicić nasz występ, wzbogacając go o przygotowane wcześniej frazy instrumentalne lub wokalne. Możemy też „zaprogramować” sobie całe utwory traktując przypisane do klawiszy pliki (np. wstęp, zwrotki, refren, zakończenie) jako półplayback, do którego dogrywamy partię fortepianową. Takie rozwiązanie przydać się może głównie osobom występującym solowo, chociaż możliwość odtwarzania gotowych fraz może znaleźć zastosowanie także w graniu zespołowym. To jak wykorzystamy funkcję Audio Key zależy tak naprawdę tylko od naszej inwencji i pomysłowości gdyż jako materiału wyjściowego użyć możemy dowolnych plików WAV lub MP3. Jeśli przypiszemy do klawiszy całe utwory (np. w formacie MP3), funkcja Audio Key może pełnić po prostu rolę odtwarzacza, z tą jednak różnicą, że każdy plik musimy uruchamiać osobno. Aktywacja funkcji Audio Key nie przeszkadza to w korzystaniu z funkcji Split, choć naturalnie na partię lewej ręki przeznaczyć możemy mniejszy zakres klawiatury. Dzięki temu, klawiatura może być maksymalnie podzielona na cztery części.
Do zarządzania zestawami plików audio służy program Audio Key Utility 2, który znajduje się na dołączonej do instrumentu płycie. Aplikacja przeznaczona zarówno dla systemu Windows (XP/Vista) jak i MacOS (10.4.3) jest niezwykle prosta w obsłudze. Do dyspozycji mamy 10 gotowych zestawów, a tworzenie własnych nie sprawia większych trudności. Pliki, które chcemy wykorzystać przeciągamy po prostu do programu, a następnie przypisujemy do konkretnych klawiszy. Gotowy zestaw możemy skopiować na pendrive, a po podłączeniu go do instrumentu, odtwarzać zapisane na nim pliki. Edycja zestawów Audiokey możliwa jest także z poziomu RD-300GX jednak zmian możemy dokonywać tylko w obrębie danego setu.

MASTERKEYBOARD

Możliwość podziału klawiatury, złącza MIDI oraz port USB umożliwiający transfer komunikatów MIDI sprawiają, że RD-300GX sprawdzi się także w roli masterkeyboardu. Każda trzech oferowanych przez instrument stref/partii (Upper 1, Upper 2, Lower) może pracować jako wewnętrzna (korzystająca z wbudowanego modułu dźwiękowego) lub zewnętrzna. Dzięki temu możemy sterować jednocześnie kilkoma instrumentami sprzętowymi i/lub programowymi. Każda ze stref zewnętrznych może pracować na dowolnym z kanałów MIDI. Możemy również ustalić konkretną barwę korzystając z komunikatów Bank Select i Program Change, a także regulować szereg innych parametrów, w tym oczywiście zakres pracy każdej ze stref. Głośność poszczególnych stref regulujemy dedykowanymi suwakami tak samo jak w przypadku wewnętrznych partii klawiatury.

WSPÓŁPRACA Z KOMPUTEREM

Wykorzystując wspomniany już port USB opisany jako MIDI możemy połączyć RD-300GX z komputerem. Przy podłączeniu, instrument jest rozpoznawany i instalowany jako Roland Digital Piano (w systemie jest widziany jako osobne wejście i wyjście MIDI z poziomu używanych przez nas programów widoczny jest właśnie pod tą nazwą). Testowane stage piano nie jest co prawda wyposażone w „pokładowy” rejestrator, ale za to w komplecie z RD-300GX otrzymujemy sekwencer programowy Cakewalk SONAR LE z wirtualnymi instrumentami i efektami. Aplikacja przeznaczona jest tylko dla komputerów PC.

PODSUMOWANIE

Testowane stage piano to interesująca pozycja w ofercie firmy Roland, wyposażona w szereg ciekawych funkcji. Najważniejsze elementy to jednak klawiatura oraz wybór barw pian akustycznych i elektrycznych. Z tych zadań producent wywiązał się całkiem dobrze, choć np. osoby preferujące cięższą klawiaturę powinny zwrócić się ku modelowi RD-700GX. Jakość barw, i to nie tylko z grupy Piano, jest dobra, niektórych nawet bardzo. Także obsługa instrumentu nie sprawia większych trudności, zwłaszcza że wszystkie najważniejsze funkcje mamy „na wierzchu”. Mimo, że funkcje takie jak odtwarzacz plików audio czy Audio Key mogą wywołać uśmiech na twarzy klasycznych pianistów, z pewnością nie zabraknie sytuacji, w których będziemy mogli je wykorzystać. To samo dotyczy podkładów rytmicznych, stanowiących interesujący materiał chociażby podczas ćwiczenia. Potencjał RD-300GX jest naprawdę spory, a instrument ten sprawdzi się nie tylko na scenie. Możliwość komunikacji z komputerem poprzez USB, znajdujący się w komplecie sekwencer SONAR LE, możliwość jednoczesnego sterowania kilkoma instrumentami czy korzystania z zewnętrznych nośników sprawiają, że RD-300GX służyć może nie tylko jako piano sceniczne. Dużym plusem jest też z pewnością niezbyt duży jak na ten typ instrumentu ciężar. W przypadku częstego transportu liczy się bowiem każdy kilogram.

Tekst: Grzegorz Bartczak

DANE TECHNICZNE:
Klawiatura: dynamiczna, 88 klawiszy z mechanizmem PHA alpha II
Strefy: 3 zewnętrzne/wewnętrzne
Polifonia: 128-głosowa
Multitimbral: 16-częściowy
Barwy: Normal × 110, GM2 × 256; 14 zestawów perkusyjnych (w tym dziewięć GM2)
Zestawy Setup: 32
Efekty: Reverb (6 typów), Multi-Effects (78 typów), 2-pasmowy korektor
Manipulatory: joystick Pitch Bend/Modulation, 2 programowalne przyciski, 3 suwaki
Wyświetlacz: LCD, 2 × 16 znaków
Złącza: OUTPUT (L/MONO, R), słuchawkowe, MIDI (IN, OUT), USB (MEMORY, MIDI), PEDAL (DAMPER, CONTROL)
Dołączone oprogramowanie: Cakewalk SONAR LE (PC), Audio Key Utility 2 (PC, Mac)
Dołączone akcesoria: pedał DP-8
Wymiary: 1438 × 337 × 141 mm
Ciężar: 16.4 kg

Cena: 4690 PLN

Do testu dostarczył:
Roland Polska
ul. Gibraltarska 4
03-664 Warszawa
tel. (022) 6794419
Internet: www.rolandpolska.pl, www.roland.com

Test ukazał się w numerze 5/2008 miesięcznika Muzyk.