Hohner Clavinet – 10 utworów pełnych funku

Nie da się ukryć, że w historii muzyki istotną rolę w kształtowaniu specyfiki brzmienia odegrały instrumenty, z których wiele określanych jest dzisiaj mianem kultowych, a część z nich uznawana jest powszechnie za tzw. kamienie milowe. Poszczególne dekady XX wieku przynosiły ze sobą instrumenty wykorzystujące rozmaite rozwiązania technologiczne, które na stałe wpisały się w historię muzyki rozrywkowej. Jednym z przykładów tego jest bez wątpienia klawinet, ze szczególnym wskazaniem modelu Clavinet D6.

Instrument charakteryzujący się absolutnie niepowtarzalnym brzmieniem to dzieło niemieckiej firmy Hohner, a w zamyśle producenta miał on odwzorowywać klawikord – akustyczny instrument klawiszowy z korzeniami sięgającymi XIV wieku. Projektantem klawinetu był Ernst Zacharias, spod którego rąk wyszły także takie wcześniejsze instrumenty jak Cembalet czy dostępny w kilku odmianach Pianet. Clavinet D6 z 1971 roku nie był pierwszym modelem klawinetu w ofercie firmy Hohner, ale stał się najbardziej rozpoznawalnym. Był to przenośny instrument klawiszowy nagłaśniany specjalnie dobranym wzmacniaczem. Był on wyposażony w dynamiczną 5-oktawową klawiaturę (60 klawiszy), a im mocniej naciskało się klawisze, tym bardziej głośny i mocniej wibrujący dźwięk się otrzymywało. Tak jak inne instrumenty tego typu, Clavinet D6 wykorzystywał struny, których drgania były przekazywane do dwóch przetworników elektromagnetycznych, a sygnał był dalej wysyłany do wzmacniacza (dedykowanego Hohner Orgaphon lub innego). Brzmienie można było regulować przy pomocy sześciu przełączników rejestrów. Ich załączanie zmieniało polaryzację przetworników, a tym samym pozwalało otrzymać różnego rodzaju barwy. Następcami modelu D6 były instrumenty E7 oraz Clavinet/Pianet Duo.

Clavinet, którego początki sięgają połowy lat 60. XX wieku (model Clavinet I zaprezentowano w 1964 roku), za sprawą charakterystycznej barwy (także w połączeniu z efektami gitarowymi) największe piętno odcisnął na muzyce funk czy sięgającym po jej elementy odmianach jazzu. Chociaż po instrumenty te sięgali także klawiszowcy zespołów reprezentujących inną stylistykę czy gatunki muzyki (Pink Floyd, Led Zeppelin, Electric Light Orchestra, Jefferson Airplane, Chicago, Van der Graaf Generator czy Emerson, Lake & Palmer) to najbardziej kojarzony jest właśnie z funkowym graniem i latami 70. Stevie Wonder, The Commodores, Parliament / Funkadelic, Kool and The Gang, Earth Wind & Fire, Bill Withers, Sly and the Family Stone, Rufus & Chaka Khan czy The Isley Brothers to tylko mały wycinek artystów, w których twórczości możemy usłyszeć to charakterystyczne brzmienie. Barwy modelu Clavinet D6 i pozostałych modeli firmy Hohner są nierozerwalnie związane z wieloma przebojami z tamtego okresu.

Choć są takie hity, których tytuły na hasło Clavinet rzuci zdecydowana większość pytanych, to jednak trudno z tego morza popularnych utworów sprzed kilku dekad wybrać kilka, które stanowiłyby swego rodzaju kanon. Początkowo chciałem wybrać pięć, ale w końcu stanęło na dziesięciu choć i tak wybór był trudny a poza listą pozostało wiele świetnych kompozycji i wybitnych klawiszowców. Tym niemniej zapraszam do zapoznania się z poniższą listą:

1) „Superstition” – Stevie Wonder

2) „Chameleon” – Herbie Hancock & The Headhunters

3) „A Joyful Process” – Funkadelic / klawisze: Bernie Worrell

4) „Dinah-Moe Humm” – Frank Zappa and The Mothers of Invention / klawisze: George Duke

5) „Machine Gun” – The Commodores / klawisze: Milan Williams

6) „Outa Space” – Billy Preston

7) „Use me” – Bill Withers / klawisze: Ray Jackson

8) „Jungle Boogie” – Kool and The Gang / klawisze: Ricky West

9) „Up on Cripple Creek” – The Band / klawisze: Garth Hudson

10) „Tell Me Something Good” – Rufus and Chaka Khan / klawisze: Kevin Murphy

Współcześnie, barwy typowe dla klawinetu znajdziemy w większości pianin cyfrowych, keyboardów czy stacji roboczych. Oczywiście z ich jakością i wiernością oryginałowi bywa różnie – wszystko zależy do ceny instrumentu, w którym została ona umieszczona, jak i technologii użytych do stworzenia tych barw. Najwierniejsze pod tym względem będą oczywiście presety oparte na pieczołowicie nagranych próbkach pierwowzoru, ale także technologia modelowania pozwala osiągnąć pożądaną jakość.

Poza sprzętowymi instrumentami, barwy modelu Clavinet D6 znajdziemy także w aplikacjach komputerowych. Wśród dostępnych na rynku instrumentów pracujących jako wtyczki lub aplikacje stand alone znajdziemy m.in. takie propozycje jak Arturia Clavinet V, Waves Clavinet, Native Instruments Scarbee Clavinet/Pianet, acousticsamples Clavi D9 (wymaga UVI Workstation), Purgatory Creek Soundware Clavinet Collection (wymaga Native Instruments KONTAKT) czy Toontrack EZkeys Retro Electrics. Barwy klawinetów są dostępne także w rozszerzeniach Modartt Hohner Collection (biblioteka dla Pianoteq) czy IK Multimedia Clavitube (biblioteka dla SampleTank). Są także częścią takich kolekcji jak UVI Key Suite Electric czy Spectrasonics Keyscape. Przykładem darmowej wtyczki oferującej barwy nawiązujące do klawinetu jest plug-in 2getheraudio Ticky Clav 2 (nowa wersja niedostępnego już Big Tick Audio Ticky Clav).