• Muzyk
  • TopGuitar
  • TopBass
  • TopDrummer
NEWSLETTER
Muzyk.net
  • Newsy
    • Klawisze
    • Studio
    • Software
    • Gitara i Bas
    • Nagłośnienie
    • Mobilne
    • Perkusja
    • AudioVideo
    • Dęte
    • DJ
    • Smyczki
    • Oświetlenie
  • Wydarzenia/Muzycy
    • Wywiady
    • Sylwetki
    • Imprezy
    • Relacje
  • Testy
    TestyPokaż więcej
    sE Electronics sE7 sideFire (fot. sE Electronics)
    sE Electronics sE7 sideFire – test mikrofonu pojemnościowego
    2025-05-31
    Donner DC 87
    Donner DC 87 – test mikrofonu pojemnościowego
    2025-04-30
    ADAM Audio D3V
    ADAM Audio D3V – test monitorów odsłuchowych
    2025-03-29
    Novation Launchkey 61 MK4 (fot. Novation)
    Novation Launchkey 61 MK4 – test klawiatury sterującej
    2025-03-20
    Arturia KeyLab 61 mk3 (fot. Arturia)
    Arturia KeyLab 61 mk3 – test klawiatury sterującej
    2024-09-30
  • Wideo
    WideoPokaż więcej
    Mariah Carey „The Emancipation Of Mimi” (mat. prasowe Universal Music Polska)
    Mariah Carey świętuje 20-lecie albumu „The Emancipation Of Mimi”
    2025-06-02
    Ava Max „Lovin Myself” (fot. Claire Arnold / mat. prasowe Warner Music Poland)
    Ava Max w utworze „Lovin Myself”
    2025-06-02
    Olivia Dean „Nice To Each Other” (mat. prasowe Universal Music Polska)
    Olivia Dean zaprezentowała utwór „Nice To Each Other”
    2025-06-02
    Conan Gray „Wishbone” (fot. Dillon Matthew / mat. prasowe Universal Music Polska)
    Conan Gray zapowiada nową płytę utworem „This Song”
    2025-05-31
    Miley Cyrus „Something Beautiful” (mat. prasowe Sony Music Entertainment Poland)
    Miley Cyrus wydała album „Something Beautiful”
    2025-05-30
  • Artykuły
    • Studyjna mapa Polski
    • Felietony
    • Auto dla muzyka
    • Wariacje na temat
    • Recenzje
  • Film
    • Muzyka pod lupą
    • Płyty DVD
  • Tygodnik
    TygodnikPokaż więcej
    Tygodnik 23/2025 (518)
    2025-06-02
    Tygodnik 22/2025 (517)
    2025-05-26
    Tygodnik 21/2025 (516)
    2025-05-19
    Tygodnik 20/2025 (515)
    2025-05-12
    Tygodnik 19/2025 (514)
    2025-05-06
  • Słownik
    • Terminy Gitarowe
    • Terminy Techniczne
Czytasz: Gry z muzyką
Udostępnij
Szukaj
Muzyk.netMuzyk.net
Font ResizerAa
  • Newsy
  • Wydarzenia/Muzycy
  • Testy
  • Wideo
  • Artykuły
  • Film
  • Tygodnik
  • Słownik
Szukaj
  • Newsy
    • Klawisze
    • Studio
    • Software
    • Gitara i Bas
    • Nagłośnienie
    • Mobilne
    • Perkusja
    • AudioVideo
    • Dęte
    • DJ
    • Smyczki
    • Oświetlenie
  • Wydarzenia/Muzycy
    • Wywiady
    • Sylwetki
    • Imprezy
    • Relacje
  • Testy
  • Wideo
  • Artykuły
    • Studyjna mapa Polski
    • Felietony
    • Auto dla muzyka
    • Wariacje na temat
    • Recenzje
  • Film
    • Muzyka pod lupą
    • Płyty DVD
  • Tygodnik
  • Słownik
    • Terminy Gitarowe
    • Terminy Techniczne
Obserwuj nas
© 2024 Muzyk. All Rights Reserved.
ArtykułyWariacje na temat

Gry z muzyką

Zuzanna Ossowska | Muzyk FCM
Zuzanna Ossowska | Muzyk FCM Opublikowano 2019-03-19
Udostępnij

Literacka fikcja to przestrzeń bezpieczna. Tu można sobie pozwolić na przekomponowanie czyjejś sylwetki, modulowanie biografii, emocjonalne alteracje: wplecenie w tekst człowieka z krwi i kości i nadanie mu zupełnie nowego brzmienia.

Po tę niezwykłą formę transpozycji sięgnął Thomas Bernhard, powołując do życia w powieści „Przegrany” nową odsłonę Glena Goulda, a jednocześnie tworząc tekst, w którym muzyczna struktura wyprzedza pracę pisarką. Muzyka jest tu zasadą organizującą zarówno formę i język książki, jak i losy jej bohaterów.

Korpus fortepianu
Tekst jest zaaranżowany wokół motywu człowieka-instrumentu, ciała, mającego być jedynie źródłem dźwięku i narzędziem jego wydobywania. Berhardowski Glenn Gould w drodze samodoskonalenia nie waha się przed żadnymi krokami by samemu stać się instrumentem. Obsesyjnie myśli o możliwościach zmienienia swojego ciała w perfekcyjny mechanizm fortepianu – w idealnego muzyka, nieograniczonego ludzką ułomnością.
Dla powieściowego pianisty nieznośna jest świadomość bycia zaledwie medium pomiędzy muzyczną ideą a precyzyjnie przykrojonym instrumentem. Perfekcjonizm prowadzi go ku autodestrukcji, bo strach przed uprzedmiotowieniem (byciem wykonawcą, wydobywającym dźwięk z fortepianu) wiedzie muzyka ku całkowitemu zatraceniu podmiotowości, stopieniu się z instrumentem. „Przez całe życie lękałem się – mówi powieściowy Gould – że zostanę zmiażdżony przez Bacha i steinwey’a (…) Mój ideał to być steinwayem, wtedy nie musiałbym już być Glennem Gouldem, mógłbym uczynić Glenna Goulda całkowicie zbytecznym. Obudzić się któregoś dnia i być steinwayem i Glennem w jednej osobie. Glenn Steinway (…) wyłącznie do grania Bacha”.

Wiem, że nic nie wiem
Perfekcjonizmem w rozumieniu Goulda jest przede wszystkim pełne zrozumienie muzycznego dzieła, umiejętność oddania jego istoty w grze, tak by muzyka zabrzmiała swoją wewnętrzną prawdą. W poszukiwaniu idealnego brzmienia pianista posuwa się do dostosowania własnej fizyczności do korpusu fortepianu i przybrania niewygodnej postawy, nadającej sylwetce karykaturalny wygląd.
Rezygnacja z podmiotowości staje się ceną za intymną relację z muzyką, ludzkie ciało, a nie fortepian, jest preparowane tak, by zmieniło się brzmienie samego instrumentu. Dosłowne naginanie się do przedmiotu pozwala na chwilowe przekroczenie ograniczeń cielesności, ciało powieściowego Goulda ożywa jedynie wtedy, gdy pianista zaczyna grać: „Ginący za fortepianem, siedzący za nisko na rozpadającym się krześle, zgarbiona postać, której cielesność wydaje się zanikać pod naporem muzyki Bacha”.

- Advertisement -

 

Tekstualna muzyka
Powieść Bernharda jest równie oszczędna w środkach jak brzmienie fortepianu, do którego zasiada bohater-pianista. Tekst koncentruje się na wąskim zakresie słownictwa, brak tu ornamentów, rozbudowanej językowej instrumentacji. Myślenie Bernharda o języku jest bliskie gestowi kompozytora, któremu dwanaście półtonów i przejrzyste, niemal transparentne brzmienie fortepianu wystarczają, by – z pozornie ograniczonej materii – wciąż tworzyć nowe dzieła.
Jak w technice imitacyjnej, gdzie w jednych głosach pojawiają się melodie z innych, tak w tekście Bernharda powracają te same leksemy, konstrukcje składniowe. Co chwilę ma się wrażenie, że kilka stron wcześniej pojawił się podobny lub wręcz identyczny fragment, jednak za każdym razem, mimo powtórzeń, wybrzmiewa on inaczej. Przywoływanie tych samych słów w wielu miejscach powieści i różnym kontekście to świadoma strategia komponowania tekstu przy pomocy wąskiego, zamkniętego repertuaru środków.

Literacki czas
Powtórzenia sprawiają, że zatrzymuje się akcja utworu, a uwaga czytelnika skierowana jest na sam język – to na nim autor każe zatrzymać ucho, wsłuchać się w rytmikę, dźwiękowy potencjał słów. Narracja podporządkowuje się muzycznej idei tak samo jak Bernhardowski Gould podporządkowuje się sztuce.
Muzyka wykonywana przez Goulda, angażująca słuchaczy przepływem dźwięków, a nie skojarzeniami czy pozamuzycznymi odniesieniami działa jak tekst Bernharda, gdzie wielokrotnie powracające słowa skupiają całą uwagę na materii języka. Ten ostatni jest nie tylko nośnikiem treści, ale i samym ruchem. Nieprzypadkowo badacze twórczości Bernharda zwracają uwagę na brzmieniową realizację jego tekstów uznając czytanie na głos za modelowy typ lektury dzieł austriackiego twórcy. Dopiero wówczas można usłyszeć, że czas – podobnie jak wewnętrzny czas dzieła muzycznego – stanowi zasadniczą warstwę tekstu. Forma staje się treścią.

Komponując tekst
Cechą szczególną prozy Bernharda jest wywoływanie w czytelniku odczucia dziwności. Odbiorca ma wrażenie, że z tekstem coś jest nie tak, nawet, jeśli w procesie lektury trudno mu dostrzec muzyczne odniesienia (pojawiające się w tekście niekiedy na bardzo głębokim poziomie) i wskazać źródło swoich przeczuć. W „Przegranym” muzyka pełni rolę matrycy dla literatury, jest inspiracją do porządkowania języka, poddawania tekstu technikom, należącym do obcego porządku. Słowa naginają się do zasad innej sztuki, układają według jej przetransponowanych prawideł. Właśnie dlatego to muzyka jest głównym bohaterem Bernhardowskiej opowieści o Glennie Gouldzie.

Tekst: Zuzanna Ossowska

- Advertisement -

Artykuł ukazał się w numerze 3/2019 miesięcznika Muzyk.

TAGI: Wariacje na temat
Udostępnij ten artykuł
Facebook Twitter Whatsapp Whatsapp LinkedIn Email Drukuj
Udostępnij
Poprzedni artykuł Yamaha N1X Yamaha N1X – nowy fortepian AvantGrand
Następny artykuł Accusonus Beatformer iOS Accusonus Beatformer iOS
Leave a comment

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *


Najnowsze artykuły

Mariah Carey „The Emancipation Of Mimi” (mat. prasowe Universal Music Polska)
wideoWydarzenia/Muzycy

Mariah Carey świętuje 20-lecie albumu „The Emancipation Of Mimi”

Redakcja | Muzyk FCM 2025-06-02
Apple Logic Pro for Mac 11.2 (fot. Apple)
MobilneNewsySoftware

Apple udostępnia nowe wersje Logic Pro dla komputerów Mac i tabletów iPad

Redakcja | Muzyk FCM 2025-06-02
Ava Max „Lovin Myself” (fot. Claire Arnold / mat. prasowe Warner Music Poland)
wideoWydarzenia/Muzycy

Ava Max w utworze „Lovin Myself”

Redakcja | Muzyk FCM 2025-06-02
Tygodnik

Tygodnik 23/2025 (518)

Redakcja | Muzyk FCM 2025-06-02
JH Audio & Sound Devices (fot. JH Audio)
NagłośnienieNewsy

JH Audio zakupione przez Sound Devices

Redakcja | Muzyk FCM 2025-06-02
Olivia Dean „Nice To Each Other” (mat. prasowe Universal Music Polska)
wideoWydarzenia/Muzycy

Olivia Dean zaprezentowała utwór „Nice To Each Other”

Redakcja | Muzyk FCM 2025-06-02
sE Electronics sE7 sideFire (fot. sE Electronics)
StudioTesty

sE Electronics sE7 sideFire – test mikrofonu pojemnościowego

Redakcja | Muzyk FCM 2025-05-31

Może Ci się również spodobać

Seiki Kato (fot. Korg)
ArtykułyKlawiszeSylwetki

Nie żyje Seiki Kato – prezes firmy Korg

Japońska firma Korg poinformowała, że w wieku 67 lat…

2025-02-28
Roberta Flack w 2010 roku (fot. s_bukley / Shutterstock.com)
ArtykułySylwetki

Nie żyje Roberta Flack znana m.in. z hitu „Killing Me Softly With His Song”

W wieku 88 lat zmarła w Nowym Jorku amerykańska…

2025-02-28
Keith Jarrett „The Köln Concert” (fot. ECM)
Artykuły

Minęło 50 lat od pamiętnego koncertu Keitha Jarretta w Kolonii

Dokładnie 50 lat temu – 24 stycznia 1975 roku…

2025-01-24
Lalo Schifrin w 2008 roku (fot. Tinseltown / Shutterstock.com)
ArtykułyFilmSylwetki

Lalo Schifrin – 10 najsłynniejszych tematów muzycznych

Co mają ze sobą wspólnego inspektor Harry Callahan, porucznik…

2025-01-11
Muzyk
Muzyk.net

MUZYK jest jedynym magazynem branży sprzętu muzycznego w Polsce o tak szerokiej rozpiętości merytorycznej i docieralności do użytkowników instrumentów muzycznych, sprzętu muzycznego i studyjnego.Ukazuje się od stycznia 1993 roku najpierw jako miesięcznik drukowany i portal internetowy, a od 2020 roku jako tygodnik Online i portal internetowy.Na łamach MUZYKA zamieszczane są treści przeznaczone zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych użytkowników sprzętu muzycznego, a także informacje dotyczące artystów, płyt i wydarzeń muzycznych. Przekłada się to na wysokie statystyki. Portal Muzyk.net zanotował średnio w 2022 roku prawie milion odsłon miesięcznie.

Odwiedź

3.9kZalajkuj
1.9kObserwuj
1kObserwuj
183Subskrybuj
377Obserwuj

Serwisy

  • Klawisze
  • Studio
  • Software
  • Gitara i Bas
  • Nagłośnienie
  • Mobilne
  • Perkusja
  • AudioVideo
  • Dęte
  • DJ
  • Smyczki
  • Oświetlenie

Na skróty

  • Newsy
  • Wydarzenia/Muzycy
  • wideo
  • Klawisze
  • Imprezy
  • Studio
  • Software
  • Testy
  • Gitara i Bas
  • Nagłośnienie
  • Yamaha
  • Relacje
  • Sennheiser
  • Artykuły
  • Arturia
  • Recenzje
  • Płyty CD
  • Casio
  • Mobilne
  • Zoom
  • Steinberg
  • Perkusja
  • Novation
  • Tygodnik
  • Film
  • AudioVideo
  • Focusrite
  • Neumann
  • iOS
  • Roland
  • Electro-Voice
  • nowa płyta
  • O nas
  • Reklama
  • Regulamin
  • Polityka prywatności
  • Kontakt
  • Praca
Czytasz: Gry z muzyką
Udostępnij

ZASTRZEŻENIE: dokładamy wszelkich starań, aby zachować wiarygodne dane dotyczące wszystkich prezentowanych informacji. Dane te są jednak dostarczane bez gwarancji. Użytkownicy powinni zawsze sprawdzać oficjalne strony internetowe, aby uzyskać aktualne warunki i szczegóły.

Copyright (C) Muzyk 2024
Welcome Back!

Sign in to your account


Lost your password?