Akai XR20 – test automatu perkusyjnego

Związki firmy Akai z szeroko pojętą muzyką taneczną są dość długie, choć pojawienie się w roku 1986 instrumentu MPC60 powstałego we współpracy z Rogerem Linnem jeszcze tego nie zapowiadało. Na przestrzeni kolejnych lat urządzenia z serii MPC łączące w sobie m.in. sampler, automat perkusyjny i sekwencer zyskiwały coraz większą popularność. Instrumenty te wyróżnia m.in. sekcja dynamicznych padów, które urządzenia Akai zawdzięczają wspomnianemu twórcy legendarnych już dzisiaj automatów perkusyjnych. To w dużym stopniu dzięki nim urządzenia z serii MPC szybko znalazły zwolenników, szczególnie wśród twórców hip hopu i innych gatunków, w których rytm odgrywa kluczową rolę. W tym roku w ofercie firmy znalazł się instrument nazwany przez producenta „centrum produkcji beatów” – XR20, który także wyposażono w dynamiczne pady.

Nowy instrument to rozbudowany automat perkusyjny pozwalający tworzyć podkłady rytmiczne wzbogacone o linię basu lub partię instrumentalną wykorzystującą inne barwy. XR20 jest mały i poręczny jednak ważne jest też to co ma „w środku”. Przyjrzymy mu się zatem bliżej.

OPIS

Już na pierwszy rzut oka widać, że panel XR20 to dobrze przemyślane „środowisko pracy”. Rozłożenie poszczególnych elementów nawiązuje do instrumentów z serii MPC, a jednocześnie nie odbiega zbytnio od „kanonów” wypracowanych przez automaty perkusyjne jakie pojawiały się na przestrzeni ostatnich dekad.
Jego centralnym elementem jest 12 padów, reagujących na siłę uderzenia. Charakterystyczne, w tym przypadku prostokątne, przyciski są wykonane z gumy. Jest to jednak nieco inna konstrukcja niż w testowanym nie tak dawno MPD24 – w XR20 wyraźny jest ruch padu przy jego naciskaniu. Pady zastosowane w testowanym automacie są dodatkowo podświetlane (podobnie jak część przycisków funkcyjnych), dzięki czemu np. podczas odtwarzania patternu widzimy, które pady (a właściwie przypisane do nich próbki) były w danym momencie użyte. W XR20 zastosowano pady nieco mniejsze niż w instrumentach z rodziny MPC czy sterownika z serii MPD. Mimo tego, na potrzeby programowania patternów czy utworów jest to wielkość wystarczająca dla wygodnej pracy. Pady, w jakie wyposażony jest XR20 są dynamiczne, jednakże działanie tej funkcji jest dość ograniczone. Do dyspozycji mamy mianowicie tylko trzy krzywe Velocity (Soft, Medium, Loud), i to ograniczone w działaniu jako że dla każdego z programów ustalono wartość minimalną (odpowiednio 16, 48 i 80). Oprócz nich, instrument udostępnia osiem ustawień Fixed (pady nie reagują na moc uderzenia lecz wysyłają komunikaty o stałej wartości Velocity ustalonej fabrycznie). Okrojony zakres reakcji na dynamikę sprawia, że trudno jest zróżnicować głośność, co najbardziej przydałoby się jeśli chcielibyśmy grać na żywo. Najlepiej w tej kwestii sprawdza się ustawienie Soft, w którym jest największa różnica między wartością minimalną, a maksymalną. Dostęp do pełnego zakresu 0 – 127 mamy natomiast z poziomu innego instrumentu podłączonego do wejścia MIDI.

Górną część panelu zajmuje dość duży wyświetlacz LCD podzielony na sekcje, a także kółko, które razem z przyciskami kursora pozwala na poruszanie się w menu i zmianę ustawień i wartości parametrów. Ponadto na panelu znajdziemy kilkadziesiąt przycisków funkcyjnych powiązanych m.in. z odtwarzaniem i nagrywaniem patternów i utworów, a także dających dostęp do poszczególnych trybów pracy i funkcji oferowanych przez XR20.

Panel tylny XR20 wypełniony jest od brzegu do brzegu. Do dyspozycji mamy m.in. główne wyjście stereo (L, R), dodatkowe wyjście AUX L|R pozwalające na wysyłanie wybranych instrumentów/partii do alternatywnego systemu nagłośnieniowego oraz wyjście słuchawkowe. Poziom głośności dla wszystkich wyjść regulowany jest wspólnie. XR20 wyposażono ponadto w wejście mikrofonowe (podobnie jak wszystkie wyjścia jest to gniazdo typu jack 1/4”) oraz złącza MIDI (IN, OUT/THRU). Całości dopełniają dwa wejścia dla kontrolerów nożnych oraz gniazdo dla znajdującego się z komplecie zasilacza 12V. XR20 może być także zasilany sześcioma bateriami AA. Odpowiednio gniazdo umieszczono na spodniej ściance. Co ciekawe, niemal identycznym panelem tylnym pochwalić się może instrument firmy Alesis, który został zaprezentowany w tym samym czasie. Jedyną różnicą (w przypadku panelu głównego jak i możliwości instrumentu różnice są już większe) jest wejście liniowe zamiast mikrofonowego. Odpowiedź jest jednak prosta. Zarówno Akai jak i Alesis należą do grupy Numark.

BARWY I ZESTAWY

XR20 został wyposażony w 32-głosowy moduł dźwiękowy udostępniający 100 fabrycznych zestawów perkusyjnych zbudowanych w oparciu o 785 próbek przygotowanych przez Chronic Music. Każdy z zestawów składa się z trzech warstw – Drum, 1 Shot oraz Synth. Dwie pierwsze korzystają z 721 próbek instrumentów perkusyjnych i efektów dźwiękowych przy czym te ostatnie znajdziemy głównie w warstwie 1 Shot. Podstawowa warstwa Drum służy to tworzenia bazy rytmicznej danego podkładu, a wspomniane efekty w warstwie 1 Stot pozwalają go urozmaicić. Trzecia warstwa umożliwia np. dodanie do patternu linii basowej. Wśród 64 barw (w przeciwieństwie do dwóch pierwszych warstw, w tym przypadku próbki jednego instrumentu są rozłożone chromatycznie na padach) znajdziemy jednak nie tylko basy, choć stanowią one większość. Do dyspozycji mamy także piana elektryczne i akustyczne, smyczki oraz barwy syntezatorowe typu Lead. Jako jedyna, warstwa Synth daje możliwość korzystania z niejako większej liczby padów – do dyspozycji mamy bowiem funkcję transpozycji oktawowej (±1). W pozostałych dwóch jesteśmy ograniczeni do 12 padów, a tym samym tylu tylko próbek/instrumentów. Każdą z warstw możemy także chwilowo wyłączyć korzystając z funkcji Mute.

W pamięci XR20 zapisać możemy także 100 własnych zestawów perkusyjnych (a dokładniej perkusyjno-syntezatorowych), które tworzymy w oparciu o sety fabryczne. Zmieniać możemy nie tylko przypisanie próbek do padów, ale także poddać każdy z instrumentów prostej edycji. XR20 pozwala na siedmiostopniową regulację położenia w panoramie stereo oraz strojenie w zakresie ±12 półtonów. Do dyspozycji mamy też generator obwiedni (Decay we wszystkich warstwach, Attack i Release tylko w Synth) oraz filtr obcinający wysokie tony. Regulować możemy także głośność nie tylko każdej z trzech warstw ale również każdego padu osobno. Ponadto możliwy jest wybór jednego z kilku dostępnych trybów odtwarzania próbek przypisanych do padów. Oprócz trybów Multi i Single objawiających się różną realizacją wybrzmiewania przy wielokrotnym naciskaniu danego padu, do dyspozycji mamy możliwość przypisywania kilku padów do jednej grupy, w ramach której pady (a tym samym przypisane do nich próbki) mogą być ze sobą powiązane (np. aktywacja jednej automatycznie wycisza drugą). Do dyspozycji mamy ponadto efekty Reverb (23 różne algorytmy) oraz kompresor/korektor z 14 ustawieniami.

Jako, że XR20 wyposażono nie tylko w główne wyjście audio zrealizowane na dwóch gniazdach jack 1/4” ale także wyjście AUX, możliwe jest wysyłanie przez nie różnych sygnałów. Wyboru dokonujemy właśnie z poziomu zestawu perkusyjnego. Dzięki temu możemy np. rozdzielić warstwy perkusyjne i syntezatorową przesyłając sygnały z nich na różne kanały miksera. Co więcej, w warstwach Drum i 1 Shot możemy decydować o tym który z 12 instrumentów/próbek dostępnych w każdej z nich ma być wysyłany na wyjście MAIN lub AUX.

Jak już wspomniałem, dla warstwy Synth dostępna jest szeroka paleta barw basowych, a także piana, smyczki i barwy syntezatorowe typu Lead. Jeszcze większy wybór mamy jeśli chodzi o warstwy Drum oraz 1 Shot. Do dyspozycji mamy ponad 700 próbek (samych bębnów basowych jest ponad 100) instrumentów perkusyjnych oraz efektów dźwiękowych pozwalających urozmaicić nasze projekty. Wśród instrumentów perkusyjnych przeważają barwy syntetyczne, także takie które nawiązują do automatów Roland z serii TR czy innych klasycznych konstrukcji. Nie brakuje też bardziej nowoczesnych barw. Oprócz bębnów (basowe, werble, tomy) i talerzy (crash, ride, splash, hi hat) znajdziemy tu również wiele przeszkadzajek, instrumentów etnicznych, fraz wokalnych i instrumentalnych i efektów specjalnych.

Ogólne brzmienie barw oferowanych przez XR20 jest bardzo dobre – nowoczesne i dynamiczne. Oczywiście dobór barw i próbek podyktowany jest odbiorcą, na którego skierowany jest ten instrument ale do ich jakości nie można mieć żadnych poważnych uwag. Kolekcja zaproponowana przez Chronic Music jest zróżnicowana a przy tym interesująca. Duży wybór instrumentów sprawia, że można przy ich pomocy zbudować zestawy które sprawdzą się w różnej stylistyce, a stworzone z ich wykorzystaniem patterny zabrzmią dynamicznie i nowocześnie (choć jeśli będziemy chcieli uzyskać efekt retro też nie będzie z tym najmniejszego problemu).

PATTERNY I UTWORY

W pamięci instrumentu zapisano 100 fabrycznych patternów zróżnicowanych pod względem tempa, wykorzystanego zestawu perkusyjnego, a przede wszystkim charakteru i stylistyki. Większość przygotowanych fabrycznie patternów skierowana jest dla twórców hip-hopu czy r’n’b jednakże znajdziemy wśród nich także takie podkłady, które bez problemu można wykorzystać w produkcjach popowych czy gatunkach z pogranicza jazzu i hip-hopu. Zresztą wszystko zależy od naszej inwencji. Fabryczne patterny są w większości przypadków bardzo interesujące. Zresztą sprawdzają się także w połączeniu z innym instrumentem/automatem choć oczywiście najlepsze efekty uzyskujemy w środowisku „natywnym”. Patterny fabryczne zostały przygotowane na wysokim poziomie i nic nie stoi na przeszkodzie aby wykorzystać je w swoich produkcjach czy bezpośrednio na scenie. Oczywiście chcąc być oryginalnym, a także mając własne „widzenie świata” lepiej stworzyć własne podkłady. To wymaga naturalnie kreatywności i wyobraźni (nie mówiąc o poczuciu rytmu), ale tym bardziej będziemy zadowoleni z naszych dokonań. Jak bardzo rozbudowany czy „zakręcony” będzie stworzony przez nas podkład zależy tylko od inwencji twórcy.

Tak właściwie to patternów fabrycznych jest aż… 400 i tyle samo własnych możemy przygotować (100 komórek pamięci, w każdej 4 odmiany patternu). Podobnie jak ma to miejsce w przypadku stylów w keyboardach, każdy podkład składa się z dwóch alternatywnych „przebiegów” głównych, a ponadto do dyspozycji mamy dwa „przejścia” Fill bez których przeskok z wersji A do B nie jest tak płynny jak byśmy tego chcieli o czym najlepiej możemy przekonać się tworząc własne podkłady.

Przed rozpoczęciem tworzenia własnego patternu należy przygotować sobie „środowisko pracy”. Jako że zestawy perkusyjne różnią się od siebie przypisaniem próbek/instrumentów warto zawczasu wybrać ten, który chcemy wykorzystać (w przeciwnym razie wynik może nas zaskoczyć). Przede wszystkim należy określić wszelkie parametry – w tym celu wchodzimy w Record Setup. Ustalić możemy metrum oraz ilość taktów (chociaż XR20 pokazuje to jako ciąg pojedynczych „bitów”), a także takie parametry jak kwantyzacja (nie możemy zmienić jej już po nagraniu) czy swing, ustawienia metronomu, a także wartość Velocity dla padów.

Samo nagrywanie jest proste, choć najlepiej przećwiczyć sobie „na sucho” chociażby pierwszy element naszego podkładu. W czasie nagrywania sekwencja jest zapętlona, dzięki czemu w każdej chwili możemy wprowadzać elementy naszego patternu na dowolnej z warstw. Instrument zapamiętuje nasze dokonania nawet bez zapisywania (oczywiście w każdej chwili możemy zapisać nasz projekt w pamięci XR20), a odtwarzając (także w pętli) to co dotychczas nagraliśmy możemy w spokoju przemyśleć kolejne elementy patternu dogrywając wstępnie bez nagrywania, a następnie już „naprawdę”. Tworząc własne patterny możemy także kopiować zawartość innych podkładów, a także łączyć ze sobą patterny o tym samym metrum.

Edycja zarejestrowanego materiału też nie należy do trudnych, choć odbywa się inaczej bo krokowo. Analizując pattern krok po kroku – osobno dla każdej warstwy, możemy dokonywać korekt w podkładzie. Zmienić możemy m.in. wykorzystany instrument lub wysokość nuty (Synth), a także głośność.
Patterny możemy tworzyć nie tylko ręcznie. Dzięki złączom MIDI możliwe jest np. „zaimportowanie” gotowego patternu z innego instrumentu bądź z pliku MIDI odtwarzanego z poziomu sekwencera sprzętowego bądź programowego. W tym przypadku ważna jest przede wszystkim (poza wcześniej podanymi elementami) synchronizacja tempa w obu urządzeniach. O ile w nowszych produktach nie jest to problemem to np. w przypadku poczciwego TR-505, w którym tempo regulujemy pokrętłem a wartości możemy się jedynie domyśleć może już być różnie…

Do dyspozycji mamy także tryb Pattern Play. W tym przypadku pady nie służą do grania/wywoływania próbek lecz do wyboru konkretnych patternów, które zostały wcześniej do nich przypisane. Tak samo jak w trybie podstawowym, także tu zmiana odtwarzanego patternu nie jest natychmiastowa – nowy wywołany podkład „rusza” dopiero po zakończeniu dotychczasowego.

Nagrywać możemy nie tylko własne podkłady ale także utwory. W pamięci XR20 zapisać można 100 sekwencji będących niczym innym jak połączonymi w łańcuch patternami. Tworzenie „songów” odbywa się krokowo. W przeciwieństwie do podkładów, utwory nie są odtwarzane w pętli, zatem przygotowując patterny z których zbudujemy nasz utwór warto zwrócić na to uwagę tworząc nie tylko podkłady pod zwrotki czy refren ale także odpowiednie wstępy i zakończenia.

Chociaż na rynku nie brakuje sterowników MIDI wyposażonych w pady, dedykowanych do tworzenia partii perkusyjnych i współpracy z tego typu aplikacjami komputerowymi – tego typu urządzenia ma w ofercie także firma Akai – to dzięki złączom MIDI w roli tej sprawdzi się do pewnego stopnia także XR20. Może on bowiem służyć zarówno do sterowania innym instrumentem (fizycznym bądź wirtualnym) jak i być sterowanym z poziomu innego instrumentu. XR20 może także „pośredniczyć” w przesyłaniu komunikatów MIDI np. z klawiatury sterującej do komputera (MIDI THRU). Chociaż nie mamy tu portu USB ani specjalnych komórek pamięci w których zapisać można ustawienia pozwalające sterować konkretnym instrumentem to możemy do tego celu wykorzystać zestawy perkusyjne użytkownika. Odpowiednia konfiguracja padów umożliwia bowiem „zmapowanie” danego automatu perkusyjnego czy „wirtualnej perkusji”.

Przy korzystaniu z MIDI można też wykorzystać fakt, że każda z warstw zestawu perkusyjnego może być wysyłana na dowolnym kanale. Dla każdej warstwy możemy również zdecydować czy ma wysyłać komunikaty MIDI na zewnątrz czy nie. Dzięki temu możemy np. „przepuścić” warstwę Synth przez inny instrument (także programowy), a partię perkusji wysyłać bezpośrednio z XR20 przez wyjścia audio. Rozłożenia warstw na różnych kanałach oraz możliwość ich „izolacji” może się przydać także przy współpracy z sekwencerem programowym.

PODSUMOWANIE

Akai XR20 jest interesującą pozycją w ofercie tego producenta, choć oczywiście ściśle wyspecjalizowaną. Automat ten skierowany jest do określonej grupy odbiorców – nie tylko ze względu na charakter fabrycznych patternów czy specyfikę obsługi, ale także ze względu na zawartość wewnętrznej biblioteki barw i próbek. Decydując się na XR20 otrzymujemy w pewnym sensie zamknięty „pakiet” w którym nie możemy – przynajmniej na chwilę obecną, zmienić zawartości barwowej instrumentu, ale taki był zamysł producenta. Jeśli jednak komuś naprawdę brakuje np. samplera, karty pamięci czy portu USB może sięgnąć np. po MPC500 który jest o kilkaset złotych droższy. Tak czy inaczej XR20 jest ciekawym uzupełnieniem oferty firmy Akai, który z pewnością znajdzie nabywców. Tak jak głosi nazwa na panelu, XR20 to rzeczywiście „centrum produkcji beatów”. Tworzenie własnych podkładów przy jego pomocy jest łatwe, a przede wszystkim daje duże możliwości kreowania patternów. Dostępność trzech warstw instrumentów pozwala na naprawdę rozbudowane projekty. Wyposażenie go w wejście mikrofonowe sprawia, że XR20 może stać się przydatnym narzędziem nie tylko dla osób tworzących beaty, ale także dla samodzielnych MC, którym automat zastąpi na scenie DJ’a. Możliwość podłączenia mikrofonu umożliwia też np. nagranie wokalu i podkładu perkusyjno-instrumentalnego w jednym podejściu. Przydatne, szczególnie na scenie mogą być też podłączone do XR20 przełączniki nożne umożliwiające nabicie tempa, start i zatrzymanie patternu/utworu czy przechodzenie między odmianami patternu. Sama praca z XR20 jest wygodna ale i przyjemna. Obsługa instrumentu nie nastręcza większych trudności. To wszystko, w połączeniu z jakością i doborem barw oraz próbek, a także profesjonalnymi fabrycznymi patternami sprawia, że XR20 może okazać się znakomitym partnerem zarówno w studiu jak i na scenie.

Tekst: Grzegorz Bartczak

DANE TECHNICZNE:
Polifonia: 32-głosowa
Patterny: 100 fabrycznych + 100 użytkownika; alternatywne wersje patternów A i B oraz przejścia Fill
Utwory: 100 użytkownika
Zestawy perkusyjne: 100 fabrycznych + 100 użytkownika
Barwy: 785 (721 Drum/1-Shot + 64 Synth)
Efekty: Reverb, Compression/EQ
Pady: 12 dynamicznych
Złącza: MICROPHONE IN, MAIN OUT (L, R), AUX OUT, słuchawkowe, MIDI (IN, OUT/THRU), FOOTSWITCH (START/STOP, TAP/A/B/FILL)
Zasilanie: zasilacz 12V (w komplecie) lub 6 baterii AA
Wymiary: 250 × 195 × 50 mm
Ciężar: 0.94 kg

Cena: 1150 PLN

Do testu dostarczył:
Audiostacja
ul. Nobla 9
03-930 Warszawa
tel. (022) 6161386, 6161394
Internet: www.audiostacja.pl, www.akaipro.com

Test ukazał się w numerze 7/2008 miesięcznika Muzyk.