Przez ponad czterdzieści lat dotychczasowej obecności na rynku, muzyczna część koncernu Casio wprowadziła na rynek wiele różnych instrumentów skierowanych zarówno do profesjonalnych muzyków, jak również osób lubiących amatorsko muzykować w domowym zaciszu. O ile w pierwszej dekadzie firma nie ograniczała się wyłącznie do instrumentów klawiszowych, mając w ofercie także propozycje dla perkusistów i gitarzystów, to później skoncentrowała się (z małymi wyjątkami) wyłącznie na dwóch grupach „klawiszy” – keyboardach oraz pianinach cyfrowych. Te ostanie produkowane są w ramach kilku różnych serii, a jedna z nich to Privia. W tym roku mija dokładnie 20 lat od debiutu pierwszego modelu z tej linii. Z okazji tego jubileuszu postanowiliśmy przypomnieć (a młodszym Czytelnikom przedstawić) historię tej rodziny instrumentów.
Pierwsze pianina cyfrowe marki Casio pojawiły się jeszcze w latach 80. XX wieku, a kolejną dekadę firma rozpoczęła wprowadzając na rynek pierwszy model z serii Celviano. Tak jak on, także kolejne pianina z tej linii stanowiły (i stanowią do dziś) instrumenty typowo stacjonarne, nawiązujące do swoich akustycznych odpowiedników także wyglądem. Zauważając wzrost zainteresowania pianinami bardziej poręcznymi, łatwiejszymi w transporcie i pasującymi do nowocześniejszych wnętrz (czy też po prostu pomieszczeń o mniejszym metrażu), także ten japoński koncern postanowił zareagować i przygotować własną propozycję. Choć już wcześniej firma oferowała podobnego typu pianina oznaczone symbolem CDP (ta linia także jest dostępna obecnie), a w 2002 roku pojawiły się takie instrumenty jak PS-20 i PL-40R, to właśnie dwadzieścia lat temu – w 2003 roku – zaprezentowano pierwszy instrument z serii Privia, która – jak widać z dzisiejszej perspektywy – okazała się trafionym projektem, regularnie rozwijanym od tego czasu. Ów pierwszy model oznaczony był symbolem PX-100, a wraz z nim do oferty trafiły dwa kolejne – PX-300 i PX-500L. Nazwa, którą nadano nowej serii to zbitka słowna zawierająca fragmenty dwóch wyrazów, a mianowicie Private Piano.
Opracowując koncepcję nowej linii produktów, chciano stworzyć pianino mieszczące się w małym mieszkaniu, a jednocześnie charakteryzujące się nienachalnym wzornictwem, przez co pasowałoby ono do różnych wnętrz. Taki też był też PX-100 o srebrno-szarej obudowie, z którą kontrastował „drewnopodobny” panel oraz maskownice chroniące głośniki, pokryte brązowym materiałem. Podobnie jak wszystkie modele pierwszej generacji, także to pianino charakteryzowało się 32-głosową polifonią i wykorzystywało moduł dźwiękowy oparty na technologii Dual-Element HL (barwy bazowały na dwóch warstwach dużych próbek, które po znacznej kompresji zostały zapisane w pamięci). Instrument udostępniał 8 barw głównych (w tym stereofoniczną fortepianową) oraz cztery dodatkowe (wliczając w to zestaw perkusyjny). W pianinie tym zamontowano dynamiczną klawiaturę z mechanizmem młoteczkowym Scaled Hammer Action Keyboard obejmującą 88 klawiszy, z możliwością zmiany krzywej VELOCITY i transpozycji. PX-100 wyposażono również w funkcje SPLIT i LAYER, efekty DELAY i REVERB, 20 stylów akompaniamentu, metronom, 2-ścieżkowy rejestrator, złącza MIDI, dwa wyjścia słuchawkowe, wejścia dla kontrolerów nożnych oraz wbudowany system nagłośnieniowy.
Od czasu premiery pierwszych pianin z serii Privia, w jej ramach trafiło na rynek ponad czterdzieści różnych modeli, a dwudziestoletnia historia tej linii produktów pozwala przy okazji prześledzić rozwój technologiczny tej grupy instrumentów marki Casio. W przypadku pianin cyfrowych, do najistotniejszych elementów należą zdecydowanie klawiatura i moduł dźwiękowy odpowiedzialny za barwy dostępne w danym modelu. Przez ostatnie dwie dekady, w obu tych kwestiach zachodziły zmiany technologiczne, co bardzo dobrze dokumentuje ewolucję tej serii instrumentów.
W 2005 roku firma Casio zaprezentowała drugą generację pianin Privia (PX-110, PX-310, PX-700), w których zmieniono m.in. chip odpowiedzialny za dostępne w nich barwy. W ich przypadku było to rozwiązanie oznaczone skrótem ZPI (Zygotech Polynomial Interpolation). Po kolejnych dwóch latach, w 2007 roku wprowadzono na rynek kolejną odsłonę serii, która wykorzystywała tym razem moduł bazujący na technologii AIF (Acoustic & Intelligent Filtering System). To rozwiązanie znalazło się m.in. w modelach PX-120, PX-200 czy PX-800. Kolejnym etapem rozwoju technologicznego mającego na celu oferowanie przez pianina Privia barw jak najlepszych jakościowo i wiernych akustycznym pierwowzorom było opracowanie technologii Linear Morphing AIF, którą zaimplementowano w kolejnej generacji instrumentów zaprezentowanej w 2009 roku (PX-130, PX-330, PX-730, PX-830). Dekadę po debiucie tej serii – w 2013 roku – zaprezentowano pierwsze modele wykorzystujące nową technologię i procesor AiR (Acoustic and intelligent Resonator). W przypadku pokazanych wówczas pianin PX-150, PX-350, PX-750 i PX-850 moduł wykorzystywał rozwiązanie określane przez producenta mianem Multi-Dimensional Morphing AiR Sound Source. Chociaż technologie dotyczące barw oferowanych przez pianina Privia były nadal rozwijane i każda kolejna generacja przynosiła ze sobą coś nowego, nazwa ta obowiązuje do dzisiaj. Tak oznaczone źródło dźwięku znajdziemy bowiem także w najnowszych modelach PX-S7000, PX-S6000 i PX-5000.
Podobnie jak „serce” modułu dźwiękowego odpowiedzialnego za barwy, przez dwadzieścia lat zmianie ulegała także klawiatura montowana w pianinach Privia. Dwie pierwsze generacje wykorzystywały rozwiązanie z mechanizmem Scaled Hammer Action Keyboard, natomiast w 2007 roku pojawiły się modele z klawiaturą CPZ Mk2 (np. PX-120). Pianina zaprezentowane w 2009 roku (m.in. PX-130 czy PX-730) wykorzystywały z kolei klawiaturę z mechanizmem młoteczkowym Tri-Sensor Scaled Hammer Action II i ta właśnie klawiatura była montowana także w instrumentach wprowadzanych na rynek w kolejnych latach. Zmiana pod tym względem nastąpiła w 2019 roku wraz z premierą dwóch pierwszych modeli PX-S (PX-S3000 i PX-S1000), gdyż zastosowano w nich nową klawiaturę z mechanizmem Smart Scaled Hammer Action. To samo rozwiązanie zastosowano w pianinach PX-S3100 i PX-S1100 zaprezentowanych dwa lata temu. Inną klawiaturą wyróżniają się za to najnowsze instrumenty, które miały premierę w ubiegłym roku (PX-S7000, PX-S6000, PX-5000). W ich przypadku mamy do czynienia z rozwiązaniem o nazwie Smart Hybrid Hammer Action Keyboard, w którym wewnętrzny mechanizm wykorzystuje najnowsze cyfrowe rozwiązania w kwestii sterowania. Klawisze są stopniowo doważone i wyposażone w przeciwwagi, a funkcje odpowiadające za różne niuanse typowe dla akustycznych odpowiedników są kontrolowane cyfrowo. Białe klawisze są drewniane i pokryte okładziną przypominającą kość słoniową zarówno w wyglądzie jak i dotyku.
Pianina z serii Privia miały być z założenia przenośne i łatwe w transporcie, a do tego nie zajmować wiele miejsca. Koncepcja ta przyświeca im do dzisiaj, chociaż pod względem wyglądu zewnętrznego możemy wydzielić wśród nich dwie grupy. Pierwszą stanowiły (i stanowią nadal) modele, których oznaczenia rozpoczynały się od cyfr 1-5, natomiast drugą pianina o symbolach zaczynających się od siódemki lub ósemki (nie bierzemy tu pod uwagę PX-S7000 bo to zupełnie inna konstrukcja). Otóż te pierwsze – począwszy od PX-100, a na PX-S3100 kończąc – mogą być z powodzeniem ustawiane na stole, biurku lub standardowym statywie dla instrumentów klawiszowych. Innym wyjściem było (i jest nadal) sięgnięcie po odpowiedni opcjonalny statyw firmy Casio, dedykowany konkretnemu modelowi. Nieco inaczej wygląda to w przypadku odmiany pianin Privia zapoczątkowanej przez PX-700, której ostatnimi przedstawicielami są PX-770 i PX-870. Otóż są to instrumenty typowo stacjonarne, choć nadal bardziej kompaktowe niż piania Celviano. Tak czy inaczej, w ich przypadku nogi czy nawet bardziej rozbudowana podstawa jest integralną częścią bez złożenia której się nie obędzie.
Trzeba też w tym miejscu dodać, że w ramach rodziny Privia wprowadzono na rynek także instrumenty stworzone z myślą o wykorzystaniu na scenie, z których część pozbawiona była wbudowanego systemu nagłośnieniowego. Przykładem tego był m.in. model PX-5S z 2013 roku, który oferował za to różne dodatkowe funkcje, w tym syntezatorowe barwy HexLayer, więcej efektów, sekwencer fraz, arpeggiatory czy możliwość pracy jako 4-strefowy masterkeyboard MIDI.
Przez dwadzieścia lat, w pianinach z rodziny Privia dochodziło do zmian nie tylko w odniesieniu do modułu dźwiękowego i klawiatury, ale także oferowanych funkcji, sposobu obsługi czy wyglądu zewnętrznego. W ciągu dwóch dekad zmieniały się trendy we wzornictwie, co zaobserwować możemy także przyglądają się temu jak wyglądały poszczególne pianina z tej serii. Różnice w wyglądzie odnoszą się nie tylko do ogólnej bryły, ale także do panelu sterowania zapewniającego użytkownikom kontakt z instrumentem i jego funkcjami. Podobnie jak trzy najnowsze pianina, także wiele wcześniejszych modeli charakteryzowało się w tej kwestii powściągliwością i dość ograniczoną liczbą fizycznych elementów kontroli. Z drugiej strony, wśród kilkudziesięciu modeli wprowadzonych na rynek nie brak też takich, które reprezentowały zupełnie inne podejście do tego tematu. Mowa tu nie tylko o wspomnianym już scenicznym PX-5S, ale chociażby modelach PX-400R czy PX-575R z dużym wyświetlaczem LCD i panelem w iście keyboardowym stylu. Jeszcze inną koncepcję wykorzystywały pianina PX-360M i PX-560M, wyposażone m.in. w kolorowy ekran dotykowy.
Jak przystało na instrumenty, które oprócz kwestii praktycznych spełniać miały w domu także funkcje estetyczne, część pianin z serii Privia było i jest nadal oferowanych w różnych wersjach wykończenia, a dotyczy to głównie (choć nie wyłącznie) tych bardziej stacjonarnych. Przez dwadzieścia lat obecności tej linii instrumentów, na rynek trafiły także różne wersje specjalne, a przykładem tego były chociażby jubileuszowe PX-A100 i PX-A800 powstałe na 10-lecie serii Privia. Oba te modele wyróżniały się m.in. niestandardowym wykończeniem i funkcjami.
Oprócz wyglądu zewnętrznego, przez lata zmianie ulegało także „wnętrze” pianin. W przypadku pokładowego modułu dźwiękowego wraz z ewolucją układów odpowiedzialnych za oferowane barwy zmieniała się także polifonia czy liczba dostępnych presetów, jak również dostępność dodatkowych funkcji wpływających na charakter barw. Podobnie wyglądało to w przypadku efektów, sekcji automatycznego akompaniamentu, rejestratorów, funkcji edukacyjnych oraz innych narzędzi, których zestawy zmieniały się w zależności od modelu. Nie bez znaczenia był tu rozwój technologiczny, który miał wpływ na to co, oferowały kolejne generacje pianin Privia. To samo dotyczyło i dotyczy nadal gniazd wejściowych i wyjściowych czy szerzej pojętej komunikacji z innymi urządzeniami. Pierwsze modele nie miały jeszcze w ogóle portu USB, a przez kilka lat jedynymi zewnętrznymi nośnikami, jakie można było do nich podłączyć były karty pamięci w różnych formatach. Z czasem doszła możliwość połączenia z komputerem i podpięcia pendrive’a czy komunikacji bezprzewodowej, a także inne rozwiązania jak chociażby możliwość współpracy z urządzeniami mobilnymi i zdalnego sterowania z ich poziomu. Choć 20 lat wydaje się nie być długim okresem, widać że w przypadku elektronicznych instrumentów muzycznych to już całkiem spory kawał historii.
Skoro na początku przypomnieliśmy czym charakteryzowało się pierwsze pianino z serii Privia, zakończmy ten jubileuszowy artykuł prezentacją najnowszych modeli spośród dostępnych obecnie instrumentów z tej rodziny. W 2021 roku pojawiły się pianina PX-S3100 i PX-S1100, które zastąpiły instrumenty zaprezentowane dwa lata wcześniej. Modele charakteryzujące się zaledwie 23 centymetrami głębokości wyposażono, jak wspomniałem, w klawiaturę Smart Scaled Hammer Action oraz moduł bazujący na ulepszonej technologii Multi-Dimensional Morphing AiR Sound Source. Polifonia obu obejmuje maks. 192 głosy, a do dyspozycji mamy w nich odpowiednio 300 i 18 barw. Oba pianina oferują także funkcje SPLIT, LAYER i DUET, efekty ACOUSTIC SIMULATOR dedykowane barwom fortepianowym oraz kilka bloków efektowych, które można stosować z wszystkimi presetami. Instrumenty wyposażono także w rejestratory audio i MIDI czy funkcje edukacyjne. W modelu PX-S3100 dostępne są dodatkowo akompaniamenty, funkcja AUTO-HARMONIZE czy arpeggiator. Oba pianina oferują wyjścia liniowe i słuchawkowe, porty USB typu A i B oraz wejścia dla kontrolerów nożnych, a ulepszony system nagłośnieniowy charakteryzuje się mocą 2 × 8 W.
Doskonałym przykładem ciągłego rozwoju i szukania nowych rozwiązań dla serii Privia są trzy najnowsze pianina, czyli PX-S7000, PX-S6000 i PX-S5000. Opracowując je, firma Casio postanowiła bowiem nie tyle kolejny raz odświeżyć tę linię instrumentów, co zdefiniować ją na nowo. Jest to widoczne szczególnie w przypadku flagowego modelu, ale także dwa pozostałe wykorzystują część zastosowanych w nim rozwiązań. Jednym z nich jest wspomniana już klawiatura Smart Hybrid Hammer Action obejmująca 88 klawiszy, zamontowana we wszystkich trzech pianinach. Cała trójka ma też to samo „serce” modułu dźwiękowego oparte na technologii Multi Dimensional Morphing AiR, ale znajdziemy tu różnice dotyczące polifonii (256 głosów w dwóch wyższych modelach, 192 w PX-S5000) czy liczby oferowanych barw (odpowiednio 400, 350 i 23). W instrumentach dostępne są także funkcje SPLIT i LAYER, efekty z grupy ACOUSTIC SIMULATOR oraz pogłosy i inne algorytmy DSP powiązane z konkretnymi barwami, rejestrator MIDI, metronom, rejestrator/odtwarzacz audio, wyjścia liniowe i słuchawkowe, wejście dla kontrolera nożnego, port dla kontrolera fortepianowego z trzema pedałami oraz porty USB (typ B i A). W dwóch wyższych modelach mamy dodatkowo do dyspozycji funkcję PIANO POSITION, wejście mikrofonowe i arpeggiator. O ile system nagłośnieniowy w PX-S5000 jest raczej standardowy, to w pozostałych dwóch modelach zastosowano rozwiązanie o nazwie Spatial Sound System wykorzystujące cztery głośniki szerokopasmowe z oddzielnymi wzmacniaczami, oferujące też dodatkową regulację przestrzenną. Nowy flagowy model PX-S7000 oraz wykorzystujący wiele z zastosowanych w nim rozwiązań PX-S6000 wyróżniają się na tle wcześniejszych modeli (a także tych dostępnych obecnie) nie tylko wymienionymi wyżej elementami wyposażenia i funkcjami, ale także wzornictwem przekładającym się zarówno na całą bryłę jak również panel sterowania i sposób obsługi instrumentów. Zastosowano w nich bowiem dotykowy kontroler Touch Ring oraz kilkanaście przycisków dotykowych, choć mamy też bardziej tradycyjne elementy – wyświetlacz i fizyczne kontrolery. Stylowe są zresztą nie tylko same instrumenty, ale także zaprojektowane z myślą o nich dodatki, w tym chociażby dedykowany im statyw.
Przykładem tego jak bardzo zmieniła się technologia przez 20 lat obecności pianin Privia na rynku jest chociażby możliwość współpracy najnowszych instrumentów ze specjalną aplikacją Casio Music Space dla urządzeń mobilnych. Co więcej, komunikacja z nią odbywa się bezprzewodowo z wykorzystaniem adaptera Blueteooth. Z technologii tej możemy skorzystać także aby słuchać muzyki przesyłanej ze smartfona czy tabletu.
Pianina cyfrowe z serii Privia, które firma Casio regularnie wprowadzała na rynek przez ostatnich dwadzieścia lat, znalazły swoje miejsce w wielu domach na całym świecie ciesząc oczy i uszy samych użytkowników oraz ich rodzin. Najnowsze modele wchodzące w skład tej linii pokazują, że firma cały czas stara się je rozwijać i nadal widzi w nich miejsce na wprowadzanie nowych rozwiązań. Oznacza to, że w przyszłości możemy spodziewać się kolejnych instrumentów z tej serii, choć trudno przewidzieć czym mogą nas jeszcze zaskoczyć…
Szczegółowe informacje na temat obecnie dostępnych pianin cyfrowych Privia oraz innych instrumentów marki Casio znajdziecie na stronie casiomusic.pl.
