Korg RK-100S – test syntezatora

Scena muzyki popularnej w latach 80. XX wieku charakteryzowała się własną specyfiką, która odnosiła się do różnych aspektów, w tym wizerunku scenicznego. Jednym jego z atrybutów, który w owym okresie cieszył się dużą popularnością – i to wśród muzyków reprezentujących różne gatunki (pop, fusion, muzyka elektroniczna i inne) – były instrumenty znane pod nazwą keytar. Ów skrótowiec to połączenie angielskich słów oznaczających klawiaturę i gitarę dobrze oddaje ich charakterystyczną cechę. Tych klawiatur sterujących lub syntezatorów używało się bowiem właśnie tak jak gitar czyli przewieszonych przez ramię.

Choć początki „klawiatur naramiennych” sięgają końca lat 70. XX wieku, to właśnie w latach 80. święciły one największe triumfy, a oferta tego typu instrumentów była całkiem spora. Także kolejna dekada kojarzy się wielu – zwłaszcza w naszym kraju – z „klawiszami na pasku”, choć w latach 90. keytary zaczęły znikać z ofert producentów sprzętu muzycznego. W ostatnim czasie ponownie zauważyć można wzrost popularności tego typu klawiatur pozwalających muzykom wyjść zza „parapetu”. Dotyczy to nie tylko starszych modeli, ale także nowych, których od roku 2000 pojawiło się co najmniej kilka.
Wróćmy jednak jeszcze na moment do lat 80. ubiegłego stulecia… Jedną z firm, które miały wówczas w swej ofercie instrument tego typu był japoński Korg. W roku 1984 pojawiła się nieco ponad trzyoktawowa klawiatura sterująca MIDI oznaczona symbolem RK-100. Wyposażono ją też w trzy kontrolery umieszczone na „gryfie” – PITCH, MODULATION i VOLUME. Klawiatura dawała też możliwość zmiany barw w kontrolowanym instrumencie. Trzydzieści lat później firma Korg „przypomniała” sobie o dawnym projekcie i postanowiła ponownie wprowadzić do oferty tzw. keytar. Tym razem jednak nie mamy do czynienia wyłącznie z kontrolerem, lecz syntezatorem, który nieprzypadkowo określony został przez producenta symbolem RK-100S.

OPIS

Jedną z ciekawostek dotyczących testowanego syntezatora jest fakt, ze jego obudowę wykonano… z drewna. Jej kształt nawiązuje w dużym stopniu do klawiatury RK-100, choć nowy model ma nieco mniejsze gabaryty. Syntezator wyposażono też w mniej klawiszy niż model sprzed trzech dekad. Zastosowano tu 3-oktawową klawiaturę dynamiczną Slimkey, jaka wcześniej znalazła się w modelu MS-20 mini. Klawisze są węższe i krótsze od standardowych, jednak nie na tyle aby nie przyzwyczaić się do nich. Oczywiście wymaga to pewnego „treningu”, ale z każdym dniem jest łatwiej. Klawiatura jest dynamiczna a poziom VELOCITY jest widoczny podczas gry – do swoistej wizualizacji wykorzystane są podświetlane przyciski. RK-100S daje możliwość wyboru jednej z ośmiu krzywych reakcji na dynamikę gry. Możemy też wybrać ustawienie wysyłające zawsze wartość maksymalną. Do dyspozycji mamy funkcję transpozycji oktawowej o zakresie ±3 oktaw. Wśród ustawień globalnych jest też transpozycja w zakresie ±12 półtonów. Syntezator daje też możliwość określenia skali dla każdej z barw. Wybierać możemy spośród 10 skal, przy czym ostatnia to USER, w które sami określamy wysokość poszczególnych dźwięków.

Pod klawiaturą (a właściwie nad jeśli wziąć pod uwagę sposób w jaki trzymamy instrument podczas gry) umieszczono na całej jej długości kontroler dotykowy w postaci paska. Jedną z funkcji jaką może on pełnić to wysyłanie komunikatów NOTE ON/OFF. Innymi słowy możemy używać go po prostu zamiast klawiszy i grać na nim (maksymalny zakres ±8 oktaw). Co więcej, do dyspozycji mamy ponad trzydzieści różnych skal (chromatyczną i inne klasyczne, bluesowe, pentatoniczne i rozmaite etniczne oraz różne interwały), które przypisać możemy do kontrolera. Określić możemy również tonację. Wstęga pełnić też może rolę kontrolera PITCH BEND, który dzięki swemu rozmiarowi pozwala na duże zmiany wysokości dźwięku. Zakres pracy w tym trybie pracy to maksymalnie 8 oktaw w górę lub w dół. Charakterystycznym elementem instrumentów typu keytar jest krótszy lub dłuższy „gryf” wykorzystywany głównie do ulokowania tam różnych kontrolerów. Nie inaczej jest w przypadku RK-100S. Znajdziemy tam m.in. kolejny kontroler dotykowy – znacznie krótszy od tego przy klawiaturze. „Krótka wstęga”, jak określa ją producent, pełni rolę kontrolera PITCH BEND lub MODULATION. Korzystanie z niego jest wygodne, jednak nie możemy stosować jednocześnie obu funkcji jak jest to w przypadku klasycznych „kółek” czy joysticka. Na gryfie umieszczono też dwa przyciski związane z „długą wstęgą”, aktywujące tryb PITCH lub FILTER. Każdy z nich służy jednocześnie do przedłużania trwania dźwięków.
Instrument wyposażono ponadto w hebelkowy przełącznik służący do zmiany barw, cztery przyciski funkcyjne (TAP, ARP, SHORT RIBBON, SHIFT) oraz osiem przycisków pozwalających wybierać „ulubione” presety. Do dyspozycji mamy też skromny, 3-cyfrowy wyświetlacz LED. Rozmieszczenie poszczególnych elementów jest przemyślane i ergonomiczne, czego przykładem jest też duże pokrętło głośności umieszczone przy krawędzi obudowy, do którego mamy łatwy dostęp prawą ręką.

RK-100S wyposażono w wejście typu jack 1/8”, które może pracować jako mikrofonowe lub liniowe. W przypadku mikrofonów mamy do dyspozycji dwa różne ustawienia czułości (LOW, HIGH). Do dyspozycji mamy tylko jedno stereofoniczne wyjście [jack 1/4”] służące zarówno do podłączania słuchawek jak i wyprowadzania sygnału do systemu nagłośnieniowego. Syntezator wyposażono także w wyjście MIDI, dzięki czemu może on bez problemu pełnić rolę klawiatury sterującej, przy pomocy której kontrolować możemy inne instrumenty. Port USB umożliwia z kolei współpracę z komputerem i dwustronną transmisję komunikatów MIDI. Jak przystało na instrument, który zaprojektowano m.in. z myślą o zapewnieniu wolności na scenie, RK-100S może być zasilany „bez kabla”. Potrzebnych jest nam do tego jedynie sześć baterii AA. Opcjonalnie możemy też wykorzystać zasilacz 9V, podłączany do odpowiedniego gniazda. Tak jak RK-100, także jego następca z wbudowanym modułem dostępny jest w różnych wersjach wykończenia. RK-100S oferowany jest w trzech odmianach kolorystycznych – czarnej, białej (jak testowany egzemplarz) i czerwonej. W komplecie z syntezatorem otrzymujemy pasek na ramię, a także dedykowany futerał przydatny zarówno do przechowywania jak i transportu instrumentu.

TOR SYNTEZY

Na pierwszy rzut oka RK-100S wydawać się może prostym, wręcz „zabawkowym” instrumentem jednak pozory mylą. Choć zewnętrzny wygląd (w tym skromny panel) tego nie zapowiada, jest to syntezator z prawdziwego zdarzenia. Zastosowano w nim „silnik” znany chociażby z modelu microKorg XL, wykorzystujący technologię MMT (Multiple Modeling Technology) i charakteryzujący się 8-głosową polifonią. Instrument oferuje też 2-częściowy Multitimbral, dzięki czemu presety dostępne w RK-100S (jak i te które możemy stworzyć sami poprzez edycję fabrycznych) składać się mogą z jednej lub dwóch partii (Timbre). Co więcej, do dyspozycji mamy cztery różne tryby pracy. Gdy korzystamy tylko z jednej partii mamy do czynienia z barwą SINGLE. Trzy pozostałe tryby dotyczą sposobu jednoczesnego użycia dwóch partii charakteryzujących się identycznym torem syntezy: LAYER (dwie nałożone na siebie warstwy), SPLIT (partie przypisane do dwóch nienachodzących na siebie stref [regulowany punkt podziału]) i MULTI (tak jak LAYER tyle że partie działają na różnych kanałach MIDI).
Za generowanie dźwięku w RK-100S odpowiadają dwa oscylatory, które wspomagane mogą być generatorem szumu. Oba oscylatory oferują klasyczne przebiegi – piłokształtny, pulsacyjny, trójkątny i sinusoidalny. Generator numer 1 daje ponadto możliwość wyboru przebiegu formantowego i szumu, a także jednego z ponad 80 przebiegów PCM/DWGS. Te ostatnie pozwalają znacznie rozszerzyć i zróżnicować gamę możliwych do uzyskania barw. Znajdziemy tu całą gamę przebiegów, od nawiązujących do instrumentów akustycznych (dzwonki, smyczki, dęte), pianin elektrycznych czy organów po cyfrowe syntezatorowe. Ponadto możemy wykorzystać jako generator dźwięku sygnał pochodzący z zewnątrz. Oscylatory różnią się także w zakresie modulacji (w pierwszym dostępna jest np. krzyżowa, UNISON i VPM). Po przejściu przez mikser sygnał trafia do sekcji filtracji. RK-100S udostępnia dwa filtry, które mogą być połączone ze sobą szeregowo lub równolegle, a także pracować bezpośrednio z odpowiednim oscylatorem. Możemy też korzystać jedynie z filtra numer jeden. Charakterystykę obu filtrów możemy zmieniać, przy czym w pierwszym dokonujemy płynnie (przez co uzyskać możemy też różne „formy przejściowe”), a w drugim skokowo. Każdy z filtrów może działać jako dolno-, górno- lub pasmowo-przepustowy. Syntezator wyposażono również w układ WAVE SHAPE, który ulokować można w jednym z dwóch punktów toru syntezy – między oscylatorami a pierwszym filtrem lub między filtrem nr 1 i wzmacniaczem. Do dyspozycji mamy 11 różnych typów modyfikacji sygnału (m.in. DRIVE, DECIMATOR, OCT SAW, SUBOSC TRI czy LOW BOOST). RK-100S wyposażono ponadto w trzy generatory obwiedni ADSR (w sekcji filtracji i wzmacniaczu oraz jeden dający się dowolnie przypisać) i dwa generatory LFO. Do dyspozycji mamy też matrycę modulacji nazwaną tu VIRTUAL PATCH. Umożliwia ona zaprogramowanie pięciu różnych połączeń źródeł i celów modulacji. Każdą z partii syntezatora możemy wzbogacić o efekty. Pierwszym z nich jest dwupasmowy korektor TIMBRE EQ. Poza tym do dyspozycji mamy blok MASTER FX dający możliwość zastosowania dwóch różnych efektów. Wybierać możemy spośród siedemnastu algorytmów, wśród których są m.in. kompresor, korektor, Distortion, Decimator, różne efekty typu delay, a także Chorus, Flanger, Phaser, Tremolo czy Grain Shifter. Parametry efektów wybranych przez nas dla danej barwy możemy przypisać do dłuższego kontrolera dotykowego i regulować je przy jego pomocy.

Przyglądając się syntezatorowi RK-100S można zadać sobie pytanie, jak dostać się do tych wszystkich funkcji i parametrów wymienionych powyżej. W końcu na panelu testowanego instrumentu znajduje się zaledwie kilka przycisków i jeden przełącznik. W jaki sposób zatem zapanować mamy nad torem syntezy? Otóż służy nam do tego dedykowany edytor programowy dla komputerów PC i Mac, który dostępny jest na stronie internetowej producenta. To właśnie z poziomu tej działającej samodzielnie aplikacji możemy zarządzać barwami i edytować presety, a także dokonywać innych zmian. Przy połączeniu przez USB wszelkie zmiany wprowadzane w edytorze są od razu słyszalne bowiem wszystko odbywa się w czasie rzeczywistym. Po zakończonej edycji możemy przesłać programy do RK-100S. Jako że nowe presety zastąpią fabryczne, warto przed rozpoczęciem jakichkolwiek eksperymentów z własnymi barwami wykonać kopię zapasową fabrycznej biblioteki. Edytor pozwala też na import bibliotek dla syntezatorów microKORG XL i microKORG XL+.

BARWY

W testowanym instrumencie zastosowano „silnik” MMT znany już z innych syntezatorów, zatem wiadomo z grubsza czego można się spodziewać. RK-100S został jednak wyposażony w obszerniejszy zestaw fabrycznych presetów, gdyż do dyspozycji mamy 200 programów barw. Oczywiście część z nich może być znana z modelu microKORG XL+, ale nie brakuje też nowych programów. Mamy tu do czynienia z dość zróżnicowaną kolekcją presetów – od programów nawiązujących do syntezatorów analogowych po różnego typu barwy wykorzystujące cyfrową syntezę, a także szereg presetów o innym charakterze. Barwy dostępne w RK-100S uszeregowano przypisując im następujące kategorie: SYNTH HARD, SYNTH BRASS, SIMPLE WAVE, BASS, LEAD, STRING/PAD, SYNTH SOFT, BELL/DECAY, KEYBOARD, APR/SEQ, MOTION, HIT/DRUM, S.E i VOCODER.
Jak widać znajdziemy tu cały wachlarz programów syntezatorowych, w tym mono- i polifoniczne leady, różnego typu pady, barwy basowe czy nawiązujące do instrumentów smyczkowych lub dętych. Nie brakuje też barw innych instrumentów klawiszowych – jest i fortepian i pianina elektryczne, różnego typu organy, klawinety i klawesyny, a także akordeon. Mamy też do dyspozycji barwy o charakterze perkusyjnym, a także rozmaite arpeggia i sekwencje czy efekty dźwiękowe. Ostatnią grupę barw przygotowanych przez producenta stanowią programy wymagające użycia mikrofonu, ale o tym za chwilę. Fabryczna biblioteka stanowi interesujący zestaw barw, zarówno solowych jak i mogących stanowić tło utworu. Ciekawie prezentują się również programy złożone z dwóch partii, z których każda ma inny charakter. Są wśród nich nawet takie, które od ręki można wykorzystać jako podkład do utworu tanecznego. Także ogólnie patrząc, wśród dwustu fabrycznych presetów wiele jest takich, które już „z marszu” dają się wykorzystać w rozmaitych projektach muzycznych. Nie ma też problemu z ich „podrasowaniem” czy też po prostu dostosowaniem do naszych potrzeb wykorzystując do tego edytor programowy. Skoro już jesteśmy przy barwach to warto napisać o dostępie do nich, jaki oferuje RK-100S. Producent zdecydował się na hebelkowy przełącznik, który pozwala przeskakiwać po liście presetów w górę lub w dół. Przy 200 programach jest to jednak dość uciążliwe. Jako, że RK-100S został skonstruowany przede wszystkim z myślą o występach na scenie, producent przygotował pewne ułatwienie. Do dyspozycji mamy 40 komórek pamięci (5 banków × 8), w których zapisać możemy swoje „ulubione” barwy. Dzięki temu możemy szybko wywoływać konkretne programy gdy tylko ich potrzebujemy, a służy do tego wspomniana już grupa ośmiu przycisków opisanych literami.

INNE FUNKCJE

Jak wspomniałem, wśród fabrycznych barw znajdują się takie, które do generowania dźwięku wymagają mikrofonu. Są one przykładem możliwości jakie oferuje 16-pasmowy wokoder, w jaki wyposażono RK-100S. Oczywiście tych kilka presetów przygotowanych przez producenta nie oddaje całego potencjału pokładowego wokodera, ale korzystając z edytora sami możemy przekonać się co w nim drzemie. Z poziomu aplikacji możemy regulować m.in. poziom sygnału nośnego (Timbre 1), jak również różne parametry w blokach modulatora, filtra i wzmacniacza. Do dyspozycji mamy też zestaw wirtualnych potencjometrów pozwalających sterować poziomem i położeniem w panoramie każdego z 16 pasm. Szkoda, że producent nie dołączył do syntezatora odpowiedniego mikrofonu nagłownego, gdyż wtedy mielibyśmy od razu wszystko czego potrzeba do pełnego korzystania z funkcji instrumentu, a tak każdy będzie musiał specjalnie go szukać. W końcu do modeli z serii microKORG, a także innych syntezatorów z wokoderem (np. R3) dodawany był dedykowany mikrofon… Do dyspozycji mamy także arpeggiator, który można przypisać wyłącznie do partii (1 lub 2) albo obu jednocześnie. Poza tempem, które nabijać możemy z poziomu panelu (przycisk TAP TEMPO), wszystkie pozostałe parametry zmieniamy w edytorze. Arpeggiator udostępnia 6 typów przebiegu (UP, DOWN, ALT1, ALT2, RANDOM, TRIGGER), a maksymalny zakres to 4 oktawy. Regulować możemy także długość dźwięków, a ponadto możliwe jest nadanie bardziej swingowego charakteru. Możliwe jest również określenie rozdzielczość arpeggiatora (od 1/1 do 1/32). Arpeggia mogą składać się z maks. 8 kroków, a każdy z nich możemy wedle uznania wyłączyć. Do dyspozycji mamy też funkcję LATCH, dzięki czemu możemy puścić klawisze, a arpeggiator pracuje sam w pętli.

PODSUMOWANIE

RK-100S uznać można za instrument typowo sceniczny. Przemawia za tym m.in. edycja barw dostępna tylko za pośrednictwem edytora programowego oraz ograniczona ilość elementów kontroli pozwalających regulować funkcje syntezatora. Należy zatem przypuszczać, że zamysł projektantów mógł być taki – barwy przygotowujemy sobie na spokojnie w domu, przerzucamy do instrumentu i określamy je jako „ulubione”, by potem na scenie móc wybierać je wygodnie przy pomocy dedykowanych przycisków. Mimo niedużych rozmiarów, gra na RK-100S nie sprawia większych trudności, choć może osoby o większej posturze mogą mieć pewien problem z odpowiednim chwytem. Węższe i krótsze klawisze nie są aż takim kłopotem, a gdy do tego opanujemy sprawne operowanie kontrolerami dotykowymi możemy „śmigać” do woli. Wyposażenie syntezatora we wspomniane wstęgi, które pełnić mogą różne funkcje (zwłaszcza ta dłuższa) zwiększa możliwości kreacji dźwięków na żywo. Przy ich pomocy uzyskiwać możemy naprawdę ciekawe efekty, a korzystanie z nich jest nie tylko efektywne ale i efektowne. Choć RK-100S jest swego rodzaju ciekawostką, to jest to instrument, który niewątpliwie sprawdzi się podczas niejednej zabawy karnawałowej i nie tylko…

Tekst: Grzegorz Bartczak

DANE TECHNICZNE
Klawiatura: dynamiczna, 37 mini-klawiszy Slimkey
Technologia: MMT
Polifonia: 8-głosowa
Multitimbral: 2-częściowy
Tor syntezy: 2 oscylatory, generator szumu, mikser, 2 filtry, wzmacniacz, 3 generatory obwiedni, 2 generatory LFO, VIRTUAL PATCH
Kontrolery: SHORT RIBBON (PITCH BEND/MODULATION), LONG RIBBON (PITCH, FILTER)
Wyświetlacz: 3-cyfrowy LED
Wejścia/wyjścia: INPUT [jack 1/8”], OUTPUT [jack 1/4”], MIDI OUT, USB
Zasilanie: 6 baterii AA lub opcjonalny zewnętrzny zasilacz 9V
Wymiary: 830 × 262 × 71 mm
Ciężar: 3.4 kg

Cena: 2599 PLN

Do testu dostarczył:
Mega Music
ul. Leśna 15
81-876 Sopot
tel. (58) 5511882
Internet: www.megamusic.pl, www.korg.com

Test ukazał się w numerze 12/2014 miesięcznika Muzyk.