ROLI Lightpad Block – test kontrolera

Chociaż założona przez Rolanda Lamba firma ROLI jest obecna na rynku dość krótko, to swymi produktami zdążyła już wzbudzić zainteresowanie szerokiej rzeszy osób. Pierwszymi były nowatorskie, nietypowe klawiatury sterujące Seaboard wykorzystujące tzw. keywaves zamiast tradycyjnych klawiszy. Pod koniec ubiegłego roku firma zapowiedziała wprowadzenie do oferty systemu BLOCKS składającego się z kilku współpracujących ze sobą modułów. Jednym z nich, będącym podstawowym elementem tego swoistego modularnego studia jest Lightpad Block. Zobaczmy jakie możliwości oferuje…

OPIS

Testowany kontroler ma postać niewielkiego prostopadłościanu o zaokrąglonych krawędziach. Powierzchnia robocza to 225 diod LED tworzących matrycę 15×15. Całość pokryta jest wzmocnionym silikonem tworząc jednolitą, gładką powierzchnię, która lekko „ugina się” pod naciskiem palców, a przede wszystkim reaguje na dotyk, docisk i ruch. Dzięki temu, że możemy zarówno uderzać w kontroler jak również dociskać czy przesuwać po nim palcem, uzyskiwać możemy przy jego pomocy rozmaite rezultaty. Powierzchnia ROLI Lightpad Block nie jest tak miękka jak keywaves w serii Seaboard ale dobrze reaguje na nasze poczynania.

W zależności od trybu pracy diody mogą być podświetlane nie tylko w różnych kolorach ale i różnych grupach tworząc „pady” różnej wielkości i w różnych układach. Koncepcja ta przypomina nieco kontrolery z rodziny Launchpad czy Push, z tym że tu nie mamy fizycznych padów a i gabaryty urządzenia są o wiele mniejsze, ale tak jak wspomniane produkty także Lightpad Block może służyć do grania i kontrolowania instrumentów.
Na dwóch bokach kontrolera ulokowane zostały przyciski – jeden z nich służy do włączania/wyłączania urządzenia oraz parowania z tabletem/smartfonem, natomiast przy pomocy drugiego możemy zmieniać tryb pracy kontrolera. Do dyspozycji mamy ponadto port USB typu C (kabel w komplecie), który służy do komunikacji z komputerem pełniąc rolę wyjścia MIDI.
ROLI Lightpad Block jest wyposażony we wbudowaną baterię zapewniającą zdaniem producenta 4 godziny pracy. Może być ona ładowana przez USB z komputera lub z wykorzystaniem odpowiedniego zasilacza.

To jednak nie wszystko. Boki kontrolera są magnetyczne, a ponadto na każdym z nich umieszczono po dwa nietypowe 6-pinowe „złącza” określane przez producenta nazwą DNA. O ile bowiem komunikacja z urządzeniami mobilnymi i dedykowaną aplikacją NOISE (lub innymi programami) odbywa się bezprzewodowo (Bluetooth LE), to dzięki owym złączom możemy szybko i łatwo budować system modularny BLOCKS, przykładając po prostu do siebie kolejne jego elementy. Poprzez złącza DNA możliwe jest nie tylko łączenie ze sobą kilku kontrolerów ale także przesyłanie informacji między nimi.

NOISE

Sercem systemu BLOCKS jest darmowa aplikacja NOISE przeznaczona dla urządzeń mobilnych z systemem iOS, pełniąca m.in. rolę wirtualnego modułu dźwiękowego. Oczywiście, jak z każdego instrumentu programowego na tablecie lub smartfonie można z powodzeniem korzystać z niej także bez sprzętowych dodatków, ale taki kontroler jak ROLI Lightpad Block (i pozostałe z rodziny BLOCKS) zapewnia użytkownikowi bliższy kontakt z oprogramowaniem czyniąc z niego swoisty hybrydowy instrument.
Podstawowa biblioteka Fundamentals oferuje 30 barw, wśród których są presety typu Synth, Lead, Organ, Piano, Synth Keys, Bass, Bells, Pad, Mallet, Percussion, Woodwind czy Orchestral. Ponadto do dyspozycji mamy cztery zestawy perkusyjne (w tym dwa oparte na pętlach). Oczywiście to tylko podstawowa kolekcja barw, którą możemy wzbogacić o kolejne banki i pakiety. Po zarejestrowaniu kontrolera zyskujemy dostęp do kilku kolejnych banków przygotowanych przez producenta, dzięki czemu liczba dostępnych barw i zestawów znacznie się powiększa. Ponadto skorzystać możemy ze sklepu, w którym dostępne są kolejne kolekcje barw. Są to zarówno banki przygotowane prze firmę ROLI jak i znanych artystów, takich jak Steve Aoki, RZA czy Wondagurl.

Wróćmy jeszcze do ogólnych informacji o aplikacji NOISE, która pozwala nie tylko na granie „na żywo” wykorzystując powyższe barwy, ale także na przygotowanie całych złożonych projektów dzięki pokładowemu rejestratorowi, pozwalającemu nagrywać zapętlane później frazy. Program udostępnia dwa główne „widoki” – SONG oraz INSTRUMENT. W tym pierwszym mamy właśnie podgląd projektów – bądź to otwartego przez nas któregoś z nagranych wcześniej, bądź też pustego. Widzimy tu trzy matryce w układzie 4×4 gdzie każdy rząd odpowiada danej ścieżce, a każda kolumna to odpowiednik „sceny” z Live. Poszczególne „komórki” matrycy są bowiem niezależnymi klipami, zawierającymi pętle nagrane przez użytkownika. Pierwsza ścieżka od góry jest perkusyjna, a trzy pozostałe to instrumenty solowe. Kolejności śladów ani ich typu nie możemy zmieniać, ale oczywiście wybór barw należy do użytkownika.
Nagrywanie jest bardzo łatwe (do dyspozycji mamy też metronom), a po wyborze komórki przechodzimy automatycznie do widoku INSTRUMENT. Jeśli działamy na ścieżce perkusyjnej, operujemy na tzw. multiinstrumentach gdyż każdy „pad” to inny instrument stanowiący część wybranego zestawu. Możemy mieć tu do czynienia z układem 4×4 (16 „padów”) lub 2×2 (4 „pady”). W przypadku instrumentów solowych – podobnie jak we wspomnianych już przeze mnie kontrolerach wyposażonych w pady – dostępny jest tryb chromatyczny z odpowiednio podświetlonymi 25 „padami” (dla lepszej orientacji tonika wyróżniona jest na biało). Oczywiście to samo dotyczy panelu współpracującego z aplikacją kontrolera ROLI Lightpad Block. Chociaż dla osób przywykłych do tradycyjnej klawiatury układ taki może z początku wydawać się dziwny, to jest jednak logiczny i przemyślany, a przede wszystkim łatwo się w nim odnaleźć. Do dyspozycji mamy ponadto funkcję transpozycji oktawowej, a także aż 19 różnych skal (dur, moll, chromatyczna, pentatoniczne, bluesowa, dorycka, miksolidyjska, arabskie i inne), które mogą być wyświetlane w dwóch różnych trybach – razem z dźwiękami spoza nich lub bez nich. Naturalnie mamy też możliwość zmiany tonacji. Podczas nagrywania materiału lub grania na żywo, w przypadku barw solowych możemy skorzystać z dodatkowych funkcji. Pierwsza z nich to CHORD (niedostępna dla monofonicznych barw Lead), dzięki której możemy wyzwalać akordy lub interwały naciskając tylko jeden „pad”. Do dyspozycji mamy kilkanaście różnych typów akordów (durowe, molowe, zwiększone, zmniejszone, zawieszone, septymowe, nonowe), a także możliwość dodawania dźwięków wyższych o kwintę, septymę czy oktawę. Drugą jest arpeggiator z siedmioma różnymi przebiegami, regulacją zakresu, długości dźwięków i rozdzielczości. Do dyspozycji mamy ponadto funkcję SUSTAIN pozwalającą podtrzymywać dźwięk, a także funkcję SNAP pozwalającą utrzymać się w tempie oraz funkcję LEARN umożliwiającą doskonalenie tworzenia podkładów rytmicznych i fraz melodycznych.

Jak łatwo się domyśleć, powierzchnia robocza kontrolera ROLI Lightpad Block sparowanego z naszym tabletem/smartfonem i współpracującego z aplikacją NOISE odwzorowuje dokładnie to co widzimy na ekranie. Musimy tylko pamiętać aby postawić kontroler lub trzymać go w odpowiedniej pozycji (włącznikiem do siebie), aby układ „padów” zgadzał się z ekranem. Dzięki ścisłej integracji, współpraca kontrolera z aplikacją przebiega wręcz idealnie – płynnie i bez najmniejszych problemów.
Teraz jednak najważniejsze – dzięki zastosowanym rozwiązaniom technologicznym, podobnie jak w przypadku klawiatur Seaboard kontroler Lightpad Block daje nam dostęp do większej liczby środków ekspresji i artykulacji. Technologia 5D Touch oznacza, że kontroler reaguje nie tylko na uderzenie w powierzchnię i dociśnięcie, ale także na ruch w pionie i poziomie oraz zwolnienie palca. Każda z tych pięciu operacji pozwala uzyskać inny efekt przekładający się na generowany dźwięk, w tym takie które nie są dostępne dla tradycyjnych padów – nawet dynamicznych z Aftertouch. Oczywiście nie musimy poruszać się jedynie w osi pionowej i poziomej – rozpoznawany i odpowiednio interpretowany jest każdy ruch na powierzchni kontrolera. Zastosowana technologia umożliwia np. płynną zmianę wysokości dźwięku i charakteru barwy czy uzyskiwanie efektu wibrato. Dzięki temu możliwe jest uzyskiwanie bardziej realistycznych dźwięków, np. gdy wykorzystujemy barwy instrumentów dętych. Także w przypadku innych barw otrzymamy interesujące rezultaty, tym ciekawsze im lepiej opanujemy obsługę tego pięciowymiarowego kontrolera.

BLOCKS

Chociaż już tandem Lightpad Block + NOISE charakteryzuje się dużymi możliwościami, a korzystanie z niego daje dużą frajdę, to prawdziwa zabawa zaczyna się gdy rozbudujemy nasz system o kolejne moduły. BLOCKS jest bowiem hybrydowym systemem, który – jak sugeruje to angielska nazwa – możemy składać i rozbudowywać tak jakbyśmy używali klocków. Mając kilka kontrolerów Lightpad Block oraz dodatkowe moduły Loop Block i Live Block, możemy skonfigurować sobie system modularny charakteryzujący się całkiem sporymi możliwościami – zarówno podczas występów na żywo jak i pracy w domowym studiu czy gdziekolwiek weźmiemy go ze sobą.
Każdy ze wspomnianych wyżej dodatkowych modułów – Live Block i Loop Block – jest wyposażony w dziesięć przycisków (8 mniejszych oraz podwójny +/-) i linijkę diod LED. Przełączniki odpowiadają w większości ekranowym „przyciskom” aplikacji NOISE i dzięki temu możemy aktywować/dezaktywować i zmieniać przypisane do nich funkcje przy pomocy fizycznych kontrolerów. Moduły połączone z Lightpad Block przez złącza DNA nie tylko bezproblemowo komunikują się z kontrolerem ale i pobierają z niego zasilanie. Jeśli zbudujemy sobie np. system złożony z dwóch kontrolerów ROLI Lightpad Block oraz modułów Live i Loop możemy wygodnie pracować bez potrzeby sięgania po tablet z otwartą aplikacją, który możemy spokojnie odstawić dalej od siebie. W takiej konfiguracji wszystkie funkcje dostępne są z poziomu modułów (kontrolery zapewniają przy okazji fizyczny kontakt z instrumentem wirtualnym), a na powierzchniach Lightpad Block wyświetlane są wszystkie potrzebne informacje dotyczące projektów i instrumentów. Współpracujące w ramach jednego systemu kontrolery Lightpad Block mogą działać w tym samym trybie lub w innych. W pierwszym przypadku możemy np. ustawić różny zakres oktaw dla każdego z pracujących w trybie INSTRUMENT. W drugiej sytuacji możemy ustawić w jednym tryb SONG dający podgląd otwartego projektu, a w drugim – INSTRUMENT. Dzięki temu, bez potrzeby zmiany trybu możemy zarówno odtwarzać nagrane wcześniej pętle jak i dogrywać partie na żywo. Oczywiście, im bardziej rozbudujemy nasz system, tym większe możliwości będzie on nam oferował, zwłaszcza, gdy sięgniemy dodatkowo po aplikację Dashboard, o której za chwilę…
Chociaż do testu otrzymaliśmy tylko jeden Lightpad Block to miałem możliwość wypróbowania większego systemu BLOCKS i rzeczywiście poszczególne moduły współdziałają ze sobą bez problemu, a możliwość obsługi funkcji z poziomu kontrolerów Live i Loop także jest bardzo wygodna.

INNE PROGRAMY

Choć kontroler ROLI Lightpad Block jest dedykowany przede wszystkim do współpracy z aplikacją NOISE to możemy go wykorzystać także do sterowania innymi instrumentami wirtualnymi. Oczywiście w tym przypadku nie ma mowy o dodatkowych środkach ekspresji – możemy po prostu wyzwalać dźwięki bez żadnych dodatkowych efektów (nie licząc PITCH BEND). Co więcej, w tym przypadku mamy do dyspozycji cztery tryby pracy – chromatyczny oraz trzy układy padów (jeden duży, cztery [2×2] oraz 16 [4×4]). Sterować możemy zarówno aplikacjami na naszym urządzeniu mobilnym, jak i instrumentami programowymi zainstalowanymi na komputerze (w przypadku środowiska Windows komunikacja odbywa się przewodowo przez USB).
Znacznie większe możliwości współpracy z innymi programami daje nam wspomniana już aplikacja o nazwie Dashboard, która w momencie testu była w wersji open beta . Dzięki znacznie większej ilości trybów dostępnych dla ROLI Lightpad Block, możemy przystosować kontroler do różnych zadań. Przykładowo, można zaprogramować go tak, aby móc przy jego pomocy sterować np. programem Ableton Live, mając dostęp do klipów, suwaków czy mierników. Możliwa jest też współpraca z innymi programami DAW oraz wtyczkami. Dashboard pozwala skorzystać z trybu chromatycznego i różnych perkusyjnych, a ponadto możemy stworzyć programowalne suwaki wysyłające komunikaty CONTROL CHANGE czy pad XYZ. Możliwe jest również takie zaprogramowanie modułów Live Block i Loop Block, aby ich przyciski wysłały komunikaty CC.
Jak widać możliwości hybrydowego systemu BLOCKS prezentują się dość imponująco, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę, że możemy nie tylko rozbudowywać go łącząc ze sobą kolejne fizyczne kontrolery ale i dostosowywać ich działanie do konkretnych programów i sytuacji.

PODSUMOWANIE

Swym nowym produktem firma ROLI ponownie pokazała że nie boi się wyzwań, wprowadzając na rynek kolejne nowatorskie rozwiązanie. Oczywiście bardziej konserwatywni muzycy mogą krzywić się na takie „klocki”, ale też nie do nich skierowany jest w głównej mierze ten produkt. Bez wątpienia kontroler Lightpad Block jak i cały system BLOCKS bez trudu znajdzie grono odbiorców, nie tylko wśród profesjonalistów ale i osób traktujących tworzenie muzyki jako hobby czy zabawę. Za sprawą swej koncepcji jak i oferowanych fabrycznie i opcjonalnie barw dostępnych z poziomu aplikacji NOISE, można uznać że produktem tym zainteresują się twórcy różnych odmian elektronicznej muzyki tanecznej i pokrewnych stylów. W gronie odbiorców ROLI Lightpad Block znajdą się zapewne także osoby wykorzystujące w swej twórczości (czy to podczas występów czy pracy w studiu) rozmaite kontrolery i instrumenty wyposażone w pady. Bardzo kompaktowe wymiary testowanego kontrolera (i jeszcze mniejsze modułów Live i Loop), sprawiają że można z łatwością zabrać go (czy nawet większy system BLOCKS) w dowolne miejsce. To, jak wykorzystamy kontroler i powiązane z nim dodatki sprzętowe i programowe – w domu, w podróży czy na scenie – zależy jedynie od stopnia ich opanowania i naszej kreatywności. Gdy dodamy do tego możliwości sterownia programami DAW, które zapewni program Dashboard to widać jak uniwersalnym narzędziem pracy może być modularny system firmy ROLI. Niezależnie od tego czy jesteśmy tradycjonalistami czy też osobami bardziej otwartymi na innowacyjne rozwiązania w temacie kreowania dźwięku i narzędzi do tego służących, z pewnością warto wypróbować produkty z rodziny BLOCKS…

Tekst: Grzegorz Bartczak

DANE TECHNICZNE
Diody LED: 225 (15×15)
Komunikacja: Bluetooth LE, USB [typ C], BLOCKS DNA
Wymiary: 94 × 94 × 20 mm
Ciężar: 250 g

Sugerowana cena ROLI Lightpad Block: 899 PLN

Do testu dostarczył:
Audiostacja
ul. Kolejowa 93/95
05-092 Łomianki
tel. (22) 1225300
Internet: www.audiostacja.pl, www.roli.com

Test ukazał się w numerze 5/2017 miesięcznika Muzyk.