Dokładnie 90 lat temu urodził się słynny polski pianista i kompozytor jazzowy Krzysztof Komeda Trzciński. Z okazji tej rocznicy postanowiliśmy przypomnieć sylwetkę tego wybitnego twórcy.
Krzysztof Trzciński urodził się 27 kwietnia 1931 w Poznaniu, a jego przygoda z muzyką rozpoczęła się bardzo wcześnie. Jako 7-latek został uczniem poznańskiego Państwowego Konserwatorium Muzycznego, ale niestety naukę przerwał wybuch II Wojny Światowej. W jej czasie mieszkał w Częstochowie, gdzie pobierał prywatnie lekcje gry, a po wojnie kontynuował naukę w szkole państwowej. Jazzem zainteresował się jako nastolatek, a mając 17 lat założył pierwszy szkolny zespół jazzowy. Studiować postanowił jednak medycynę. Jako student Akademii Medycznej w Poznaniu nawiązał współpracę z Dixieland Band, a przez dwa lata grał z grupą Melomani. Chociaż przez jazz miał kłopoty na uczelni, udało mu się skończyć studiu. W 1955 roku podjął pracę w klinice laryngologicznej w Poznaniu i w tym czasie zaczął używać pseudonimu Komeda.
Rok później założył Sekstet Komedy, a formacja miała debiut podczas otwarcia poznańskiego oddziału Telewizji Polskiej. W tym samym 1956 roku grupa (w której grali m.in. Jan „Ptaszyn” Wróblewski i Jerzy Milian) odniosła sukces na pierwszym Festiwalu Muzyki Jazzowej w Sopocie. Przez kolejne lata Komeda wraz ze swoją grupą uczestniczył w kolejnych krajowych festiwalach, a formacja odniosła też pierwsze sukcesy zagranicą. W roku 1958 Krzysztof Komeda Trzciński przeniósł się do Krakowa, a za sprawą Romana Polańskiego rozpoczęła się jego przygoda z muzyką filmową. Jednocześnie koncertował w kraju i poza nim z różnymi formacjami, którym liderował.
Pierwszym filmem, do którego Komeda napisał muzykę była krótkometrażowa etiuda Polańskiego „Dwaj ludzie z szafą” z 1958 roku. Rozpoczęta w ten sposób współpraca zaowocowała muzyką do kolejnych filmów tego reżysera (m.in. „Gdy spadają anioły”, „Łańcuch”, „Gruby i chudy”, „Nóż w wodzie”, „Matnia”, „Nieustraszeni zabójcy wampirów”). Muzykę skomponowaną przez Komedę można też usłyszeć w wielu innych filmach z lat 60. XX wieku, których twórcami byli Janusz Morgenstern („Do widzenia, do jutra”, „Jutro premiera”), Andrzej Wajda („Niewinni czarodzieje”), Janusz Nasfeter („Przejażdżka”, „Mój stary”, „Zbrodniarz i panna”), Andrzej Kondratiuk („Kon-Tiki”, „Nad wielką wodą”, „Niezawodny sposób”), Jerzy Passendorfer („Wyrok”, „Piegowaty dzień”), Stefan Matyjaszkiewicz („Rekordzista”), Leonard Buczkowski („Smarkula”, „Przerwany lot”), Jerzy Hoffman / Edward Skórzewski („Prawo i pięść”), Jerzy Skolimowski („Bariera”, „Ręce do góry”), Edward Etler, Bogdan Rybczyński, Józef Hen i inni. Komeda współpracował również z duńskim reżyserem Henningiem Carlsenem.
W 1968 roku Komeda wyjechał do Stanów Zjednoczonych i przebywając tam skomponował muzykę do „Rosemary’s Baby” Polańskiego (ze słynną kołysanką śpiewaną przez Mię Farrow) oraz „The Riot” Buzza Kulika. W grudniu tego roku uległ wypadkowi w Los Angeles, a w kwietniu 1969 roku przetransportowano go do Polski, gdzie zmarł kilka dni później w wieku 37 lat.
Poza muzyką filmową, Komeda pozostawił po sobie dziesiątki samodzielnych kompozycji, uwiecznionych zarówno na płytach wydanych za jego życia (m.in. „Astigmatic” czy „Etiudy Baletowe”), jak i albumach, które pojawiły się już po jego śmierci. Do tego dochodzą rozmaite kompilacje wydawane do dziś, takie jak album „Muzyka filmowa” sprzed kilku lat, którego okładka ilustruje ten artykuł.
Krzysztof Komeda Trzciński uznawany jest nie tylko za twórcę niezapomnianych tematów muzycznych, ale przede wszystkim za pionier jazzu nowoczesnego w Polsce. Mimo dość krótkiej aktywności przerwanej przedwczesną śmiercią, wywarł on istotny wpływ na ukształtowanie się oryginalnego stylu, określanego jako polska szkoła jazzu. Za utwory o najwyższej wartości artystycznej uznawane są kompozycje: „Astigmatic”, „Kattorna” i „Svantetic”.
Poniżej prezentujemy kilka spośród dzieł Komedy:
„Lullaby” („Rosemary’s Baby”, 1968)
„Nim wstanie dzień” („Prawo i pięść”, 1964)
„Astigmatic” („Astigmatic”, 1966)
„Ballad for Bernt” („Nóż w wodzie”, 1962)
„Ja nie chcę spać (W podróży)” (Kalina Jędrusik, 1966)
„Etiuda baletowa I” („Etiudy Baletowe”, 1963)
„Litania” (1967)
„Memory of Bach” (Jerzy Milian Trio, 1969)
„Alea”
„Sophia’s Tune”
zdjęcie: okładka płyty „Krzysztof Komeda – Muzyka filmowa” z 2017 roku (Sony Music Entertainment)
