Arturia Comp FET-76, Comp VCA-65, Comp TUBE-STA – test

Gdy tylko zobaczyłem informację o kolejnych wersjach emulacji klasycznych kompresorów, pomyślałem sobie – znowu? Tymczasem Arturia, ewidentnie wiedząc że rynek w chwili obecnej jest mocno obłożony przez firmy takie jak Universal Audio, Waves, Slate, a nawet Native Instruments oferujące swoje wersje 1176 i LA2, podeszła do wyzwania zgoła inaczej. Oprócz standardowych funkcji oferowanych przez analogowe oryginały, Francuzi zawarli w swoich wtyczkach coś, czego na przykład brakuje mi we wtyczkach UAD, których używam na co dzień i które dla mnie, pod względem dźwiękowym są świetne – a mianowicie funkcji MIX. Ale wszystko po kolei…

Znając emulacje wyżej wymienionych firm oraz będąc codziennym użytkownikiem plug-inów UAD i Slate, zdecydowałem się porównać je do tych właśnie wtyczek. Przez wiele lat używałem też oryginałów w studiach nagrań i ich dźwięk jest mi zarówno bliski uchu jak i sercu.

Najnowsza kolekcja firmy Arturia nazwana „3 Compressors You’ll Actually Use” zawiera trzy aplikacje – Comp FET-76, Comp VCA-65 oraz Comp TUBE-STA. Pierwszy to nic innego jak emulacja sławnego UREI 1176, a drugi to DBX 165A. Trzeci jest natomiast niespodzianką – Gates STA-Level. Rzadki w postaci hardware’u, dostępny jako replika, do tej pory nie doczekał się dobrej emulacji. Arturia ma tutaj bardzo mocną kartę przetargową!

Interfejs graficzny każdego z kompresorów jest podzielony na dwie części. Górna połowa wirtualnego panelu oferuje standardowe funkcje każdego z emulowanych urządzeń, które omówimy oddzielnie. Dolna sekcja daje nam z kolei dostęp do tych parametrów, które odróżniają te wtyczki od innych. Przyjrzyjmy się zatem najpierw jej.

Znajdziemy tam m.in. sekcję ADVANCED SIDECHAIN CONTROL z kilkoma wirtualnymi przełącznikami. Są to kolejno:
• SOURCE – umożliwia wybór źródła funkcji SIDE-CHAIN między wewnętrznym a zewnętrznym. Używając pozycji EXTERNAL możemy skompresować na przykład gitarę basową używając jako sygnału kontrolującego ścieżki stopy. Jest to szeroko stosowana technika podczas zgrań.
• DETECTION MODE – pozwala wybrać tryb pracy detektora sygnału kontrolującego kompresję, a do dyspozycji mamy pięć opcji:
· LINKED – standardowy tryb; maksymalny sygnał z obu kanałów kontroluje kompresję
· DUAL – ulubiony tryb Chrisa Lord-Alge, umożliwia niezależną kompresją obu kanałów
· REVERSED – podobny do DUAL ale odwrócony – kanał prawy kontroluje kompresję kanału lewego i vice versa
· MID ONLY – tylko środek sygnału stereofonicznego jest kompresowany (funkcja ta nie ma zastosowania przy sygnałach mono), przez co część boczna jest bardziej uwidoczniona, tworząc wrażenie szerszej panoramy
· SIDE ONLY – daje nam efekt odwrotny do MID ONLY; poprzez kompresję bocznej części sygnału, tworzymy sygnał bardziej skupiony na środku
• TIME WARP – funkcja, która w innych kompresorach zwana jest Look-Ahead. Umożliwia przesunięcie sygnału kontrolującego wcześniej (SNAP) lub później (LOOSE), umożliwiając nam tym samym szybsze lub wolniejsze reagowanie obwodu kompresora. Funkcja ta jest nieobecna w modelu Comp TUBE-STA.
W tej części wirtualnego panelu znajdziemy też prosty, a zarazem niezwykle użyteczny korektor sygnału kontrolującego kompresję. Poprzez wpływanie na barwę sygnału, wpływamy na to jak kompresor reaguje. Możemy na przykład uwypuklić mocno zakres częstotliwości wysokich, tworząc tym samym de-esser. Jest to bardzo muzykalna funkcja.

Ostatni blok tworzy pokrętło COMPRESSION RANGE (niedostępne w modelu Comp TUBE-STA), umożliwiające kontrolę ilości kompresji. W pozycji FULL kompresor działa w pełnym zakresie. Im bardziej pokrętło jest przesunięte w prawo, tym mniejsza kompresja. Przy pozycji 0 dB kompresja jest zerowa. Umożliwia nam to użycie procesora wyłącznie do kolorowania dźwięku, bez wpływu na dynamikę. Do dyspozycji mamy ponadto przycisk LISTEN, umożliwiający posłuchanie sygnału SIDE-CHAIN.

Comp FET-76

Jak sama nazwa wskazuje, Comp FET-76 to kompresor działający w technologii FET (Field-Effect Transistor – tranzystor polowy). 1176 to jedno z najsławniejszych rozwiązań opierających się na tej technologii. Wersja A była oryginalnie zaprojektowana przez legendarnego Billa Putnama i miała srebrny front. Jeżeli opierać się na kolorze interfejsu graficznego wtyczki, to możemy mieć do czynienia z wersją 1176 od C aż po H! :). Niezależnie od tego jaka to wersja, mamy do czynienia z bardzo szybkim kompresorem (minimalny czas reakcji – ATTACK – to 20 mikrosekund) z czasem zwolnienia (RELEASE), który adaptuje się (niezależnie od dedykowanego pokrętła) do typu materiału jaki jest kompresowany.

Zamiast standardowego parametru THRESHOLD (poziom wzbudzania) w Comp FET-76 mamy pokrętło INPUT. Im wyższy poziom wejściowy, tym większa kompresja. OUTPUT służy do kompensacji poziomu po zadanej kompresji. Przycisk LINK, znajdujący się pomiędzy tymi dwoma pokrętłami służy do automatycznej kompensacji jednego z parametrów przy zmianie wartości któregoś z nich. W oryginalnych 1176 można było użyć do tego gumki złożonej w ósemkę 🙂

Przyciski 4, 8, 12, 20 i ALL decydują o stopniu kompresji (RATIO), przy czym ALL emuluje sławną, aczkolwiek nieprzewidzianą przez Billa Putnama (w oryginalnym kompresorze wciskało się wszystkie przyciski naraz) funkcję bardzo płaskiego kompresora z pewną ilością przesteru. Polecam spróbować na bębnach czy nawet wokalu!

Po prawej stronie wskaźnika poziomu/kompresji Comp FET-76 mamy wirtualne przyciski pozwalające wybrać jego tryb pracy: GR (Gain Reduction, przełącza wskaźnik poziomu w tryb wskaźnika kompresji), IN (pokazuje poziom wejściowy) i OUT (pokazuje poziom wyjściowy). Nie zapomniano też o możliwości włączenia/wyłączenia wtyczki (tak jak BYPASS).

Wspomniane przeze mnie na wstępie rozwiązanie o nazwie MIX to bardzo przydatna funkcja Comp FET-76, mieszająca oryginalny sygnał ze skompresowanym. Pozwala ona na robienie między innymi tak zwanej „kompresji nowojorskiej”, przy czym jest ona bardzo użyteczna przy wielu innych zastosowaniach. Osobiście używam jej bardzo często na wokalach.

Kompresor Comp FET-76 reaguje tak jak się do tego przyzwyczaiłem w oryginale oraz kolejnych emulacjach sprzętowego pierwowzoru. Bas od razu został poskromiony, werbel i stopa pięknie się pogrubiły i złapały sustain. Uwielbiam to, co ten kompresor robi z wokalem. Gałka MIX pozwala mi go bardzo precyzyjnie zgrać z oryginalnym, nie zmienionym brzmieniem. Bardzo mi się podobają funkcje dodatkowe. Linkowanie między INPUT i OUTPUT powoduje że możemy sprawdzić daną ilość kompresji bez zwiększania poziomu subiektywnego. Bardzo pomocne! Gumka była trochę niepraktyczna :). Do tej pory używałem dodatkowej wtyczki typu Metaplugin, aby móc użyć wtyczek pozbawionych funkcji MS. Można też użyć busów/auxów wraz z wtyczkami konwertującymi sygnał LR na MS i z powrotem, ale to bardzo niewdzięczne rozwiązanie. Tutaj mamy to podane w bardzo fajnej formie. MS na bębnach, busach i masterze jest bardzo pomocny. Można by się jeszcze pokusić o wersję stereo z niezależnymi parametrami. Wtedy jeden kanał mógłby działać w M a drugi w S, tak jak to robi na przykład wtyczka Fairchild UAD. Dla mnie bomba!

Comp VCA-65

Kompresor DBX 165A będący pierwowzorem tej wtyczki to przedstawiciel urządzeń typu VCA (Voltage Controlled Amplifier – wzmacniacz sterowany napięciem). To rozwiązanie pozwala na analizę sygnału RMS zamiast PEAK. Otrzymujemy przez to stabilniejszą kompresję i większą kontrolę. Kompresor ma coś co dzisiaj nazywamy „Soft Knee” i co wiele kompresorów dzisiaj już ma, a w tamtych czasach nie było takie znane. Dzięki temu jest on bardziej łagodny.

W przypadku tego plug-inu do dyspozycji mamy m.in. takie same elementy kontroli jak w sprzętowym oryginale. THRESHOLD daje nam kontrolę nad poziomem wzbudzania kompresora. To za nim jest parametr COMPRESSION, który znaczy nie mniej ni więcej RATIO. Ja bardzo rzadko wychodzę poza 4, ale czasami są takie wypadki. ATTACK w tym przypadku jest określany ilością dB na ms. Najszybszy ma 400 dB/ms, najwolniejszy 1 dB/ms. RELEASE ma podobną nomenklaturę, przy czym są to inne zakresy – od 4k do 10 dB/ms. AUTO włącza funkcję automatycznego dostosowania czasu wzbudzania oraz zwalniania, który w tym wypadku będzie zależał od typu sygnału obecnego w obwodzie side-chain. Pokrętło LIMITER jest prostym limiterem, wprowadzonym do oryginalnego urządzenia jakiś czas po jego pierwszej wersji produkcyjnej. OUTPUT, jak zwykle pozwala kompensować poziom utracony w wyniku kompresji. Przyciski INPUT, OUTPUT i GAIN CHANGE kontrolują zachowanie się wskaźnika, a SYSTEM BYPASS włącza/wyłącza plug-in.

Sekcja SIDECHAIN ma trochę inaczej rozwiązaną strukturę niż emulacjach 1176 i STA-Level. Podczas gdy tamte mają niezależny poziom zewnętrznego sygnału SIDECHAIN, ten jako jedyny ma pozycję MANUAL. Pozwala to na wysłanie sygnału sinusoidalnego w pełnej skali. Można go również zautomatyzować w DAW-ie.

Comp VCA-65 to zupełnie inne zwierze niż pierwszy z testowanych kompresorów. Na wokalu nadaje mu grubości w sposób bardziej kulturalny niż FET-76, choć można także jego ustawić tak, żeby dał większego pazura. Wokale generalnie fajnie się kompresują kiedy zapinamy na nich więcej niż jeden kompresor aby robić nimi co innego. Jeden na przykład może kontrolować szybkie transjenty, podczas gdy drugi, działający delikatniej, kontroluje całość dynamiki wokalu. Mocny i gęsty hard rockowy bas bardzo szybko się z nim dogadał. Można dodać dodatkowego przesteru za pomocą limitera, który fajnie uwypukla ataki nut. Overheady wstęgowe z ustawieniem na MID dostały zarazem gęstości i szerokości.

Wtyczka oferuje świetne brzmienie, a dodatkowe funkcje są tutaj bardzo przydatne, czy to dla ograniczenia pasma w którym kompresor działa, czy też zabawy w MS gdzie jest więcej opcji niż w pierwszym kompresorze. Można tutaj nawet pokusić się o kompresję sygnału M używając do tego sygnału S lub odwrotne. Wyśmienite!!!

Comp TUBE-STA

Pierwotnie zbudowany w połowie lat 50. XX wieku, STA-Level został wznowiony przez Retro Instruments w nowej odsłonie. To właśnie ten model wydaje się być tu emulowany, gdyż oryginalny procesor miał mniej opcji. Bardzo miękki „Soft Knee” wynikający z jego budowy, opartej wyłącznie na lampach, nadaje się idealnie do wyrównywania wokali, basów, itd.

We wtyczce tej nie mamy do dyspozycji ani regulacji THRESHOLD ani RATIO. Tak jak LA2, tego typu kompresor dostosowuje swoje działanie do materiału. To prawdziwy gentleman, zdolny do dużej, muzykalnej kompresji. Na panelu wtyczki znajdziemy za to przełącznik LINK umieszczony dyskretnie po lewej stronie, łączący ze sobą pokrętła INPUT i OUTPUT. Umożliwia nam to zmianę poziomu kompresji z jednoczesnym utrzymaniem poziomu wyjściowego. Standardowo tryb ten jest włączony, jednak jeżeli z jakiegoś powodu nam to nie pasuje, to można go wyłączyć.

Tak jak w emulacji 1176 pokrętło INPUT w Comp TUBE-STA jest jednocześnie kontrolą ilości kompresji (w zakresie od 0 do +48 dB). Nie bójmy się nadużywać i słuchać rezultatu! Dostępny tu przełącznik MODE jest bardzo ciekawy. Ustawienie SINGLE daje nam bardzo powolną kompresję, zachowującą transjenty. DOUBLE jest kompromisem przypominającym działanie oryginalnego modelu. Ostatni tryb – TRIPLE – ma szybszy czas reakcji i zwolnienia, choć nadal wolnego, przypominający działanie innego, legendarnego kompresora – Fairchild.

RECOVERY TIME wpływa na czas zwolnienia (od 2 sekund w pozycji FAST do 8 sekund przy SLOW). Czas ten jest zmienny w zależności od pozycji przełącznika MODE. Tak jak w pozostałych wtyczkach mamy trzy tryby pracy miernika oraz włącznik. OUTPUT robi to co zawsze czyli kontroluje poziom wyjściowy, podczas gdy MIX daje nam kontrolę nad ilością oryginalnego sygnału, w stosunku do skompresowanego.

Plug-in Comp TUBE-STA oferuje piękne, kremowe brzmienie. Czy to na basie, czy na wokalu lub pianinie. Nic dodać nic odjąć. Zachęcam do eksperymentowania z parametrami MODE i RECOVERY TIME oraz zdecydowanego użycia gałki INPUT. Jeżeli nie LA2 to ten!

Dwie ostatnie rzeczy. Wirtualny miernik VU zastosowany w tych wtyczkach ma parę ciekawych dodatkowych funkcji. Kiedy DETECTION MODE jest ustawiony w trybie LINKED, DUAL lub REVERSED, małe L pokazuje poziom sygnału w lewym kanale (możemy to też zmienić na R). W przypadku trybu MS możemy wybierać między M a S. Możemy też skalibrować odpowiednio poziom 0 dB naciskając na parametr VU CALIB. Do wyboru mamy wartości -18, -14 oraz -8. Dodatkowo, naciskając na miernik w plug-inie Comp TUBE-STA podświetla się on na czerwono 🙂

Na koniec jeszcze jedna obserwacja dotycząca wszystkich trzech kompresorów. Dostępna w nich kolekcja przygotowanych fabrycznie presetów przyda się nie tylko początkującym, ale także wszystkim ciekawym, dając im duże pole do eksperymentowania.

Kolekcja kompresorów przygotowanych przez firmę Arturia jest godna polecenia. Comp FET-76, Comp VCA-65 i Comp TUBE-STA to świetnie brzmiące emulacje, oferujące wiele dodatkowych funkcji które mnie w pełni (prawie :D) zadowalają. A do tego, to wszystko w dobrej cenie!

Tekst: Kris Górski / Audioplanet – www.audioplanet.pl

WYBRANE DANE TECHNICZNE
Formaty wtyczek: VST 2.4 (64-bit), VST 3 (64-bit), AAX (64-bit z PT 11), Audio Unit (64-bit), NKS (64-bit)
Technologia: TAE
Wymagania systemowe i sprzętowe: co najmniej Windows 7 (PC) lub OS X 10.10 (Mac); 4 GB pamięci RAM, procesor min. 2 GHz

Cena: 399 PLN (pakiet 3 Compressors You’ll Actually Use)

Do testu dostarczył:
Audiotech
ul. Łagiewnicka 20
02-860 Warszawa
tel. (22) 6482935
Internet: www.audiotechpro.pl, www.arturia.com

Test ukazał się w numerze 6/2019 miesięcznika Muzyk.