• Muzyk FCM
    • Prenumerata w promocji
    • Gdzie kupić w Polsce?
    • Wydanie na tablety i smartfony
  • Newsy
    • Studio
    • Klawisze
    • Gitara i Bas
    • Perkusja
    • Nagłośnienie
    • AudioVideo
  • Testy
    • Najnowsze testy
  • Wydarzenia
    • Relacje
    • Zapowiedzi imprez
  • Artykuły
    • Wariacje na temat
    • Sylwetki
    • Studyjna mapa Polski
    • Felietony
  • Wywiady
    • Najnowsze wywiady
  • Zestawienia
    • Zestawienia
  • Recenzje
    • Płyty CD
    • Książki
    • Płyty DVD
  • Baza Firm
    • Kluby
    • Producenci
    • Dystrybutorzy
    • Instalacje AV
    • Sklepy
      • Bumbumrurki.pl
      • Ksiegarniamuzyczna.pl
      • Drumshop.pl
      • Instrumentydladzieci.pl
      • Firmamuzyczna.pl
      • Hurtowniamuzyczna.pl
      • Strunygitarowe.pl
      • Muzyczny.pl
    • Studia nagrań
    • Technika estradowa
Muzyk.net
  • 13 grudnia 2019
  • Muzyk FCM
  • Magazyn TopGuitar
  • Magazyn TopBass
  • Magazyn TopStudio
Muzyk.net
  • Muzyk FCM
    • Prenumerata w promocji
    • Gdzie kupić w Polsce?
    • Wydanie na tablety i smartfony
  • Newsy
    • Studio
      Heritage Audio HA-609A – kompresor/limiter z serii Elite

      Heritage Audio HA-609A – kompresor/limiter z serii Elite

      elysia xfilter mastering edition

      elysia xfilter mastering edition

      Black Lion Audio Eighteen Channel Strip

      Black Lion Audio Eighteen Channel Strip

      EVE Audio SC307 + Focusrite Scarlett 4i4 – Promocja

      EVE Audio SC307 + Focusrite Scarlett 4i4 – Promocja

    • Klawisze
      Teenage Engineering OP-Z – aplikacja dla systemu Android

      Teenage Engineering OP-Z – aplikacja dla systemu Android

      Studiologic – PSound „Vintage Electric” – promocja

      Studiologic – PSound „Vintage Electric” – promocja

      Arturia MatrixBrute v2.0 – nowy firmware

      Arturia MatrixBrute v2.0 – nowy firmware

      Analogue Solutions Vostok2020 – syntezator analogowy

      Analogue Solutions Vostok2020 – syntezator analogowy

    • Gitara i Bas
      Solar Guitars – nowe gitary 7-strunowe

      Solar Guitars – nowe gitary 7-strunowe

      Aria – gitary 100 Series, ASA i Prodigy

      Aria – gitary 100 Series, ASA i Prodigy

      Aria – gitary basowe RSB-42AR i RSB-618/4

      Aria – gitary basowe RSB-42AR i RSB-618/4

      Amptweaker Lefebvre TightFuzz

      Amptweaker Lefebvre TightFuzz

    • Perkusja
      Maciej „Ślimak” Starosta artystą Meinl Stick & Brush

      Maciej „Ślimak” Starosta artystą Meinl Stick & Brush

      Alesis Strike Pro Special Edition

      Alesis Strike Pro Special Edition

      Slingerland w rękach firmy Drum Workshop

      Slingerland w rękach firmy Drum Workshop

      Vic Firth American Classic – nowe pałki DoubleGlaze i PureGrit

      Vic Firth American Classic – nowe pałki DoubleGlaze i PureGrit

    • Nagłośnienie
      HK Audio POLAR 10 – przenośny system PA

      HK Audio POLAR 10 – przenośny system PA

      Lab.Gruppen PDX3000 – nowy wzmacniacz mocy

      Lab.Gruppen PDX3000 – nowy wzmacniacz mocy

      SONICUE 1.1 – nowa wersja oprogramowania firmy Dynacord

      SONICUE 1.1 – nowa wersja oprogramowania firmy Dynacord

      Systemy audio w Mareckim Centrum Edukacyjno-Rekreacyjnym

      Systemy audio w Mareckim Centrum Edukacyjno-Rekreacyjnym

    • AudioVideo
      Sennheiser: Perfekcyjny dźwięk na świąteczny czas

      Sennheiser: Perfekcyjny dźwięk na świąteczny czas

      Sennheiser PXC 550-II Wireless dostępne w Polsce

      Sennheiser PXC 550-II Wireless dostępne w Polsce

      Sennheiser na Audio Video Show 2019

      Sennheiser na Audio Video Show 2019

      Sennheiser GSP 370 – nowe słuchawki dla graczy

      Sennheiser GSP 370 – nowe słuchawki dla graczy

  • Testy
    • Najnowsze testy
      Arturia MicroFreak – test syntezatora

      Arturia MicroFreak – test syntezatora

      Ashdown CTM-30 Little Stubby – test wzmacniacza basowego

      Ashdown CTM-30 Little Stubby – test wzmacniacza basowego

      KRK ROKIT 8 G4 – test monitorów studyjnych

      KRK ROKIT 8 G4 – test monitorów studyjnych

      Ashdown Tone Pocket – test wzmacniacza słuchawkowego

      Ashdown Tone Pocket – test wzmacniacza słuchawkowego

  • Wydarzenia
    • Relacje
      Randy Brecker zagrał w Krakowie

      Randy Brecker zagrał w Krakowie

      Sosnowski w krakowskim Zaścianku

      Sosnowski w krakowskim Zaścianku

      SYNESTEZJE 2019 w Krakowie – fotorelacja

      SYNESTEZJE 2019 w Krakowie – fotorelacja

      Finał Jazz Juniors 2019 – Cinelu / Pierończyk / Reijseger

      Finał Jazz Juniors 2019 – Cinelu / Pierończyk / Reijseger

    • Zapowiedzi imprez
      „Mój ulubiony Młynarski” – Piotr Machalica i „Scena Szpilmana – Jedynka Live!”

      „Mój ulubiony Młynarski” – Piotr Machalica i „Scena Szpilmana – Jedynka Live!”

      Scena Jutra 2020 – Międzynarodowa Konferencja Nowych Technologii Scenicznych

      Scena Jutra 2020 – Międzynarodowa Konferencja Nowych Technologii Scenicznych

      56. Jazz nad Odrą: znamy gości koncertu otwarcia

      56. Jazz nad Odrą: znamy gości koncertu otwarcia

      „Zadzwońcie po milicję” – wielki koncert polskich gwiazd

      „Zadzwońcie po milicję” – wielki koncert polskich gwiazd

  • Artykuły
    • Wariacje na temat
      Powieść muzyczna

      Powieść muzyczna

      Muzyka nocy

      Muzyka nocy

      Książki z second-handu

      Książki z second-handu

      Dźwiękowe lustro

      Dźwiękowe lustro

    • Sylwetki
      Billie Eilish. Głos pokolenia?

      Billie Eilish. Głos pokolenia?

      Ramin Djawadi. Muzyka gra o tron

      Ramin Djawadi. Muzyka gra o tron

      Alan R. Pearlman (1925-2019)

      Alan R. Pearlman (1925-2019)

      Odszedł Janusz Sent

      Odszedł Janusz Sent

    • Studyjna mapa Polski
      Studyjna mapa Polski – Nebula Studio

      Studyjna mapa Polski – Nebula Studio

      Studyjna mapa Polski – Studio Kamienica

      Studyjna mapa Polski – Studio Kamienica

      Studyjna mapa Polski – Hasselhoff Studio

      Studyjna mapa Polski – Hasselhoff Studio

      Studyjna mapa Polski – Preisner Studio

      Studyjna mapa Polski – Preisner Studio

    • Felietony
      Basista prawdę ci powie: Jestem prezesem Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego

      Basista prawdę ci powie: Jestem prezesem Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego

      Basista prawdę ci powie: Wszystko przez mojego ojca

      Basista prawdę ci powie: Wszystko przez mojego ojca

      Basista prawdę ci powie: Śpiewajmy!

      Basista prawdę ci powie: Śpiewajmy!

      Basista prawdę ci powie: Blues in F

      Basista prawdę ci powie: Blues in F

  • Wywiady
    • Najnowsze wywiady
      Ivo Pogorelić – wywiad

      Ivo Pogorelić – wywiad

      Janusz Bielecki – W życiu chodzi o piękno.

      Janusz Bielecki – W życiu chodzi o piękno.

      Polmuz powraca…

      Polmuz powraca…

      Piotr Przedbora – wywiad

      Piotr Przedbora – wywiad

  • Zestawienia
    • Zestawienia
      Pianina cyfrowe – zestawienie

      Pianina cyfrowe – zestawienie

      Aktywne zestawy głośnikowe – zestawienie

      Aktywne zestawy głośnikowe – zestawienie

      Estradowe mikrofony wokalne – zestawienie

      Estradowe mikrofony wokalne – zestawienie

      Miksery analogowe do 10 kanałów – zestawienie

      Miksery analogowe do 10 kanałów – zestawienie

  • Recenzje
    • Płyty CD
      Tool „Fear Inoculum” – recenzja płyty

      Tool „Fear Inoculum” – recenzja płyty

      Iggy Pop „Free” – recenzja płyty

      Iggy Pop „Free” – recenzja płyty

      The Beatles „Abbey Road (50th Anniversary Deluxe Edition)”

      The Beatles „Abbey Road (50th Anniversary Deluxe Edition)”

      Piotr Zubek „Moja wycinanka. Inne piosenki Jerzego Wasowskiego”

      Piotr Zubek „Moja wycinanka. Inne piosenki Jerzego Wasowskiego”

    • Książki
      Mówiona historia punk rocka

      Mówiona historia punk rocka

      „PUSH TURN MOVE” – recenzja

      „PUSH TURN MOVE” – recenzja

      „Czarny Anioł. Opowieść o Ewie Demarczyk ” – recenzja

      „Czarny Anioł. Opowieść o Ewie Demarczyk ” – recenzja

      Ewa Derlatka „Dzień po dniu z muzyką Seweryna Krajewskiego”

      Ewa Derlatka „Dzień po dniu z muzyką Seweryna Krajewskiego”

    • Płyty DVD
      Hiromi „Solo Live at Blue Note New York” – recenzja

      Hiromi „Solo Live at Blue Note New York” – recenzja

  • Baza Firm
    • Kluby
    • Producenci
    • Dystrybutorzy
    • Instalacje AV
    • Sklepy
      • Bumbumrurki.pl
      • Ksiegarniamuzyczna.pl
      • Drumshop.pl
      • Instrumentydladzieci.pl
      • Firmamuzyczna.pl
      • Hurtowniamuzyczna.pl
      • Strunygitarowe.pl
      • Muzyczny.pl
    • Studia nagrań
    • Technika estradowa
Zanurzenie w kontekście
Home
Wariacje na temat

Zanurzenie w kontekście

20 lipca 2018 Zuzanna Ossowska | Muzyk FCM Artykuły, Wariacje na temat 101

Przeczytaj również

Powieść muzyczna
Powieść muzyczna
Muzyka nocy
Muzyka nocy
Książki z second-handu
Książki z second-handu

Czytanie o muzyce to wejście w świat tej sztuki tylnymi drzwiami – dla zawodowych muzyków o tyle ważne, że pozwala zdystansować się od własnej praktyki i spojrzeć na dobrze rozpoznaną rzeczywistość cudzymi oczami. Spotkania z myślą innych miłośników sztuki są fascynujące zwłaszcza wtedy, gdy refleksje te są wsparte wiedzą z różnorakich dziedzin i otwierają przed czytelnikami nowe sensy.

Z tekstami Edwarda W. Saida stykają się przede wszystkim teoretycy literatury, kulturoznawcy – badania postkolonialne, analizujące europocentryczne spojrzenie na Wschód i relacje między wiedzą i władzą, to najbardziej cenione rozpoznania tego autora. Ale niejedyne, bo Said jest także wnikliwym krytykiem muzycznym i współzałożycielem (razem z dyrygentem Danielem Barenboimem) West-Eastern Divan Orchestra, która pod hasłem „Equal in music” łączy młodych wykonawców z wielu – często skonfliktowanych – regionów (m.in. Palestyny, Izraela, Iranu). I właśnie jako znakomicie piszący pasjonat i popularyzator sztuki dźwięków, Said może być interesujący dla profesjonalistów i uważnych słuchaczy.

Jedność w różnorodności
Rozpatrywanie kondycji muzyka w różnych kontekstach ukazuje złożoność zajęcia, które pozornie wydaje się zamykać w stwierdzeniu „wykonywanie i tworzenie muzyki”. Tymczasem zawód ten, z jednej strony, pełni rolę w ramach określonej struktury politycznej (jest bowiem związany z instytucjami społecznymi), z drugiej – zwłaszcza w sytuacji koncertowej – zmusza do zawężenia świadomości, redukcji pozostałych sfer doświadczenia i skupienia się tylko na dźwiękach. Tę dwoistość najpełniej ukazuje projekt West-Eastern Divan Orchestra, gdzie muzycy definiowani przez język polityki jako wrogie narodowości, muszą znaleźć język ponad podziałami, zabrzmieć jednym, doskonałym głosem.

Czytanie innego
Efektem międzykulturowych spotkań artystycznych są nowatorskie projekty, które przybliżają odbiorcom kultury muzyczne z różnych stron świata, a jednocześnie umożliwiają usłyszenie własnego języka niejako z zewnątrz – w nieznanym dotąd kontekście. Grupa Shakti Johna McLaughlina, działalność Petera Gabriela (włącznie z Real World Studios, gdzie spotykają się muzycy z całego świata), produkcje spod znaku worldbeat, worldjazz, to tylko niektóre przykłady udanej współpracy twórców, wywodzących się z odmiennych tradycji.
Podobnie, refleksja teoretyczna, kiedy jej sploty znajdują się na przecięciu różnych dziedzin, poszerza kąt obserwacji i daje okazję do skonfrontowania własnych przekonań z perspektywą innej dyscypliny. Spoglądając na świat z własnego kulturowego podwórka trudno sięgnąć wzrokiem daleko poza jego granice, dopiero zetknięcie się z różnymi modelami rozumienia rozrzedza mgłę niewiadomego i wyostrza obraz.

Otwarte okno
Typowa muzyczna edukacja to przede wszystkim koncentracja na techne – doskonaleniu rzemiosła i dążeniu do wprawnego wydobywania dźwięków z instrumentu. W procesie kształcenia często umyka perspektywa, która dla antropologii czy kulturoznawstwa jest oczywista: muzyka nie istnieje w izolacji, oderwaniu od historii i społecznych przemian. To relacja dwubiegunowa: muzyka jest też czynnikiem kulturotwórczym, towarzyszy rytuałom, pełni ważne funkcje społeczne, a jej nienamacalność i intensywność oddziaływania fascynują, stając się przedmiotem filozoficznego namysłu.

Pars pro toto
Wiedza pozbawiona rozumienia jest mechanicznym kopiowaniem przeszłości. Wypisane ciągiem przy nazwiskach autorów kompozycje wydają się unieruchomione jak motyl pod szpilką w szklanej gablocie. Zastygłe w jednej pozie, pozbawione kontekstu – wyrwane z właściwej im czasoprzestrzeni, mówią dość niewiele zarówno o sobie, jak i świecie, w którym powstawały. Układają się chronologicznie na osi czasu, jednak jednocześnie wydają się zawieszone w bezczasie.
Said uważa, że część z nich – jak Beethovenowska „Eroica” – staje się emblematami, przedmiotami symbolizującymi całą muzykę, których słucha się dlatego, że są uznanymi dziełami z wielkim nazwiskiem w tle. Jednak dostęp do samej istoty utworu – jego wewnętrznych prawideł i kontekstów, jakie ze sobą niesie – jest niedostępny. Tym samym w świadomości zbiorowej istnieje tylko skondensowany zbiór wycinków, stwarzających iluzję, że zdołają one pomieścić sens całości.

Czytanie od nowa
„Życie nie może być zamrożone w przeszłości” stwierdza Said i można dodać – sztuka również. Wykonawstwo, które nie szuka języka adekwatnego do swoich czasów, staje się zaledwie odwzorowaniem kolejnej kopii – bezrefleksyjnym podporządkowaniem się temu, co minione. Daniel Barenboim, w rozmowie z Saidem zawartej w książce „Paralele i paradoksy”, dzieli się swoimi spostrzeżeniami z wieloletniej praktyki dyrygenckiej, sugerując, że zapis nutowy to ważny punkt wyjścia, ale niejedyny wyznacznik pracy z tekstem muzycznym. „Jeśli zagrać coś tylko tak, jak zostało napisane, nie próbując zrozumieć prawdziwego znaczenia, jest to grzech przez zaniedbanie”, kontynuuje Barenboim a jego interlokutor szybko podchwytuje tę myśl, odnosząc ją do literatury.
Wymiana zdań przypomina tu improwizację, w której nic nie jest dane z góry i tylko sama sytuacja spotkania wyznacza ogólne ramy dla indywidualnej wypowiedzi. Wszystko inne odbywa się w relacji, napięciu między wykonawcami – w tym przypadku między interlokutorami. Zapis dialogu między Barenboimem i Saidem stanowi okazję do współuczestniczenia w przyjacielskiej wymianie myśli i śledzenia żywej rozmowy o zmiennej dynamice i wielu kontrapunktach.

Twórcze myślenie
Daniel Barenboim i Edward W. Said są przesiąknięci muzyką, jest ona ich naturalnym środowiskiem, a jednocześnie pryzmatem, przez który patrzą na świat – zbiorem reguł i wskazówek przenoszonych także na inny grunt. Artystyczne rozwiązania, bezkompromisowe, nastawione na długotrwały proces i doskonały efekt, omawiane są tu także w kontekście politycznym: jako odważne metody, które można by uznać za standard nie tylko w ramach działalności stricte estetycznej. Nawet, jeśli takie stanowisko trudno nazwać uniwersalną receptą na istniejące problemy, oferuje ono zalążek zmiany i jest wyrazem pojmowania sztuki szeroko – także jako ważnej postawy wobec rzeczywistości.
Muzyczne myślenie, w takich kategoriach jak tempo czy rytm, zostaje rozciągnięte na pozostałe dziedziny, o których dyskutują Said i Barenboim. Wielokrotnie powracają tu zwroty podkreślające, jak ważna jest odpowiedniość w czasie – mówiąc słowami Barenboima „naturalny związek pomiędzy treścią i potrzebnym dla niej czasem” – zapewniająca prawidłowy przebieg wszelkich procesów: kulturowych, artystycznych czy politycznych. To spojrzenie, jednocześnie: całościowe i drobiazgowe, dostrzegające łączenia tam, gdzie zwykle się ich nie szuka, płynnie przechodzące od jednego tematu do drugiego.

W ruchu
Na powierzchni wiedzy najczęściej dryfują oczywistości – hasła i slogany, porządkujące mechanizmy, od których nie sposób uciec. Ale dopiero zanurkowanie w głąb to prawdziwa satysfakcja i odkrywanie kolejnych pokładów znaczeń. W taki sposób pracują eseje Saida, intelektualne podróże w minione, namysł nad historią i jej znaczeniem w relacji z dziełami sztuki.
Otwarcie na interpretację i rozumienie – procesy, które przeczą linearnej idei rozwoju i prostemu zmierzaniu do celu – to zgoda na nieustane odkrywanie znanego na nowo. Przy każdym kolejnym spojrzeniu faktura się zagęszcza: dostrzeganie nowych detali komplikuje obraz zamiast go upraszczać, sens – choć to często kłopotliwe i niewygodne – nie daje się sprowadzić do prostych zasad. A jednak podejrzliwość wobec sztuki, rzeczywistości, to postawa, którą warto aplikować we własnych działaniach, jak pisze na zakończenie „Paraleli i paradoksów” Edward W. Said: „niewiedza i unikanie problemów nie mogą być dziś dobrymi przewodnikami”.

Tekst: Zuzanna Ossowska

Artykuł ukazał się w numerze 7/2018 miesięcznika Muzyk.

  • Tags
  • Wariacje na temat

Udostępnij:

Facebook Twitter Google+ LinkedIn Pinterest
Next article „Whitney” – dokument o Whitney Houston
Previous article Koncert finałowy Summer Jazz Festival – Tribute to Janusz Muniak

Zuzanna Ossowska | Muzyk FCM

basistka, kulturoznawczyni, autorka muzyki w projekcie OS.SO. Napisała doktorat o relacjach muzyki i słowa w literaturze XX wieku.

Zobacz także

Powieść muzyczna Artykuły
20 września 2019

Powieść muzyczna

Billie Eilish. Głos pokolenia? Artykuły
19 sierpnia 2019

Billie Eilish. Głos pokolenia?

Ramin Djawadi. Muzyka gra o tron Artykuły
20 lipca 2019

Ramin Djawadi. Muzyka gra o tron

Facebook Comments

Zamów najnowsze numery MUZYKA
  • Muzyk – grudzień 2019 9.90zł
  • Muzyk – listopad 2019 9.90zł
  • Muzyk – październik 2019 9.90zł
  • Muzyk – wrzesień 2019 9.90zł
  • Muzyk – sierpień 2019 9.90zł
Najnowsze artykuły
13 Gru 12:11
Gitara i Bas

Solar Guitars – nowe gitary 7-strunowe

13 Gru 11:36
AudioVideo

Sennheiser: Perfekcyjny dźwięk na świąteczny czas

12 Gru 9:02
Newsy

Arturia Pigments 2.0 – nowa wersja syntezatora programowego

12 Gru 6:08
Wydarzenia

„Mój ulubiony Młynarski” – Piotr Machalica i „Scena Szpilmana – Jedynka Live!”

12 Gru 3:44
Gitara i Bas

Aria – gitary 100 Series, ASA i Prodigy

12 Gru 9:44
Mobilne

Klevgränd Hillman – Vintage Combo Synth

11 Gru 4:38
Newsy

Joni Mitchell laureatką Les Paul Innovation Award

11 Gru 2:32
Nagłośnienie

HK Audio POLAR 10 – przenośny system PA

11 Gru 1:21
Wydarzenia

Scena Jutra 2020 – Międzynarodowa Konferencja Nowych Technologii Scenicznych

11 Gru 12:03
Newsy

Heritage Audio HA-609A – kompresor/limiter z serii Elite

Najnowsze testy
Arturia MicroFreak – test syntezatora 19 września 2019Klawisze

Arturia MicroFreak – test syntezatora

Ashdown CTM-30 Little Stubby – test wzmacniacza basowego 19 września 2019Gitara i Bas

Ashdown CTM-30 Little Stubby – test wzmacniacza basowego

KRK ROKIT 8 G4 – test monitorów studyjnych 19 sierpnia 2019Studio

KRK ROKIT 8 G4 – test monitorów studyjnych

Ashdown Tone Pocket – test wzmacniacza słuchawkowego 19 sierpnia 2019Gitara i Bas

Ashdown Tone Pocket – test wzmacniacza słuchawkowego

Tagi
Akai Ampeg Arturia Ashdown bas Behringer BOSS efekt gitarowy Electro-Voice Era Jazzu Eurorack Focusrite gitara gitara elektryczna IK Multimedia interfejs audio iOS klawiatura sterująca Korg Kurzweil Line 6 M-Audio Mackie Moog Music Man Musikmesse Native Instruments Neumann Novation PreSonus QSC Roland Sennheiser Sontronics Soundedit Steinberg Studiologic syntezator TC Electronic teenage engineering Universal Audio Wariacje na temat Washburn Yamaha Zoom
  • Muzyk FCM
  • Newsy
  • Testy
  • Wydarzenia
  • Artykuły
  • Wywiady
  • Zestawienia
  • Recenzje
  • Baza Firm
  • Back to top
© Muzyk.net 1993-2017. All rights reserved.
Produced by Czasopismo Muzyk