W jednym z pierwszych spotkań z syntezatorami sprzed lat przedstawiłem syntezator, którego ukazanie się na rynku stało się pewnym przełomem pod względem ceny. Był to Korg Polysix – bardzo udana propozycja instrumentu uniwersalnego. Jego relatywnie niska cena sprawiła, że należał do czołówki najlepiej sprzedających się instrumentów w owym czasie. Było to w roku 1982. Dziś przypominamy syntezator, który był przełomowy pod względem cenowym – Korg Poly 800. Na rynku muzycznym ukazał się ledwie w dwa lata po premierze modelu Polysix. Bardzo korzystna cena tego instrumentu w chwili ukazania się na rynku (ok. 1700 DEM) oraz niezłe brzmienie i możliwości spowodowały, że był bardzo popularny w tamtym czasie.
Ten instrument dla wielu muzyków – nie tylko w naszym kraju – był pierwszym instrumentem elektronicznym. Oczywiście, są i tacy, którzy będąc dziś dumnymi posiadaczami najnowszych modeli syntezatorów, nie chcą się przyznać do znajomości z tym instrumentem. Natomiast tych, którzy jeszcze posiadają ten syntezator pragnę uspokoić, gdyż Poly 800 miał swoje pięć minut w historii i był wykorzystywany przez takie gwiazdy jak Ultravox, The Human League, Joe Zawinul i The Orbital.
OPIS
Korg Poly 800 posiada bardzo charakterystyczną sylwetkę i jest jednym z najmniejszych syntezatorów. Wyposażony jest w czterooktawową klawiaturę, niestety, nieczułą na zmiany dynamiczne. Wszystkie potencjometry, przyciski oraz trzy wyświetlacze umieszczone są nieco z lewej strony, na wyraźnie wyodrębnionej, lekko pochylonej części płyty głównej. Z prawej strony umieszczona jest lista z numerami i zakresami wszystkich parametrów – nie ma więc potrzeby ciągłego zaglądania do instrukcji obsługi. Całkowicie z lewej strony umiejscowiony jest typowy dla późniejszych modeli tej firmy joystick, pełniący funkcje modulacyjne. Można nim operować w dowolnym kierunku, obniżając lub podwyższając dźwięk oraz modulując pracę filtru i wzmacniacza. Układ trzech wyświetlaczy, jaki zastosowano w tym instrumencie jest identyczny jak w przedstawianym modelu Poly 61, gdzie pierwszy z nich pokazuje numer barwy, drugi – numer parametru, natomiast ostatni wartość liczbową danego parametru. Pod wyświetlaczami znajdują się przyciski UP i DOWN, którymi zmieniamy wspomnianą wartość parametru, obok nich umieszczone są klawisze numeryczne od 1 do 8 oraz klawisz BANK HOLD. Przy pomocy tych przycisków wybieramy numer programu (barwy) lub numer parametru podczas edycji barwy. Kolejna grupa przycisków to tzw. KEY ASSIGN, do których należą POLY, CHORD MEMORY oraz HOLD. Idąc dalej na lewo widzimy przyciski sterujące pracą sekwencera, czyli START/STOP, STEP oraz potencjometr SPEED (szybkość, z jaką ma być odtwarzana dana sekwencja). Kolejnym potencjometrem – BEND określamy zakres pracy joysticka. Nad dużym potencjometrem głośności umieszczony jest jeszcze potencjometr strojenia TUNE. Instrument może być zasilany z sieci lub przy wykorzystaniu baterii. Syntezator można zawiesić na pasku. Z tyłu instrumentu obok gniazd audio, znajdują się gniazda MIDI, oraz odpowiednie złącza łączące instrument z magnetofonem.
BARWY
Sposób generowania dźwięku, jaki zastosowano w tym instrumencie na pierwszy rzut oka nie różni się zasadniczo od występujących w większości syntezatorów. Jednak pojawiają się tu pewne różnice bardzo ważne dla końcowego brzmienia. Podstawowym źródłem sygnału jest cyfrowy generator (DCO) wytwarzający tylko jeden rodzaj fali o charakterze prostokątnym. Sygnał może pracować w rejestrach 16′, 8′, 4′ i 2′. Każdy taki rejestr może być w sposób niezależny włączony w tor syntezy, dzięki czemu można uzyskiwać różne ich kombinacje. Możemy wyróżnić dwa sposoby łączenia poszczególnych rejestrów. W pierwszym trybie wszystkie włączone rejestry mają jednakowy poziom głośności, a wynikiem tego jest powstanie mniej lub bardziej kompleksowej fali prostokątnej. Drugi sposób pozwala na stworzenie fali o charakterze piłokształtnym – w wyniku takiego połączenia rejestrów, gdzie poziom głośności następujących po sobie rejestrów zmniejsza się stopniowo w postępie geometrycznym. W trybie WHOLE Poly 800 jest instrumentem o ośmiogłosowej polifonii. Wykorzystywany jest wtedy tylko generator DCO 1. Tryb DUAL pozwala na wykorzystanie także drugiego generatora DCO2, choć oczywiście polifonia instrumentu zmniejszy się o połowę. Właśnie w tym ostatnim trybie można uzyskać wiele ciekawych barw, o pełniejszym brzmieniu i nasyceniu. Każdy generator może być dowolnie programowany, tak pod względem rodzaju fali, jak i pod względem rodzaju danego rejestru – co w tym przypadku jest najważniejsze. Wytworzenie wzajemnych modulacji pomiędzy generowanych sygnałami ożywia dźwięk i czyni go bardziej plastycznym.
Kolejnym elementem syntezy jest filtr, który wywołał w owym czasie sporo zamieszania i niemało kontrowersji. Nie chodzi tu bynajmniej o samą jakość filtru, który jest typowym filtrem dolnoprzepustowym (24 dB/okt.). Powodem sporów jest fakt, że działanie filtra jest jednakowe dla wszystkich głosów jednocześnie, a nie jak ma to miejsce np. w modelu Polysix na każdy głos osobno. Z tego powodu Korg Poly 800 został określony przez niektórych jako „syntezator monofoniczny” lub „pozornie polifoniczny”. Taki charakter filtru wyjaśnia parametr SINGLE/MULTIPLE TRIGGER, który określa, w jaki sposób ma być uruchamiana obwiednia filtru.
Dla uzyskania dynamicznych zmian dźwięku, sygnały płynące z obydwu generatorów są modulowane przez cyfrowe generatory obwiedni DEG1 i DEG2. Poly 800 jest pierwszym syntezatorem tej klasy, w którym rozszerzono typową obwiednię ADSR o dwa dodatkowe elementy BREAKPOINT oraz SLOPE, dzięki czemu podzielono czas trwania fazy opadania dźwięku (DECAY) na dwa dodatkowe okresy. Ponadto instrument posiada też trzecią obwiednię określającą zmiany dynamiczne filtru i sygnału wytwarzanego przez generator szumów (NOISE).
Korg Poly 800 posiada też bardzo prosty sekwencer. Niestety, pozwala on na zapis sekwencji tylko metodą krok po kroku. Bardzo mała jest też pojemność – wynosi 256 kroków. Z powodu braku jakichkolwiek możliwości edycyjnych rola tego sekwencera ograniczona jest do minimum, może zastąpić brak arpeggiatora w tym syntezatorze.
BRZMIENIE POLY 800
Znam osoby, które bardzo nie lubią Poly 800, wskazując na płytkie i jałowe brzmienie. Znam też osoby, którym ten instrument bardzo się podoba ze względu na prostotę obsługi oraz łagodne, niemal analogowe brzmienie. Ocena danego instrumentu pod względem brzmieniowym jest sprawą tak dalece subiektywną, że prowadzenie dyskusji na ten temat może okazać się dzieleniem włosa na czworo.
Nie ulega wątpliwości, że brzmienie syntezatora Poly 800 dalekie jest od potęgi analogowego brzmienia znanego nam z modelu Polysix, porównywalnego czasem z legendarnym syntezatorem Prophet-5. Na pewno zasługą takiego stanu rzeczy jest wykorzystanie tylko jednego filtru dla wszystkich głosów. Na szczęście zastosowany filtr jest filtrem analogowym (VCF), co przy cyfrowych generatorach sygnałowych oraz cyfrowym wzmacniaczu DCA ma duże znaczenie. Dźwięk jest łagodny i miękki, choć pozbawiony już pełni analogowego brzmienia. Próby tworzenia barw imitujących instrumenty akustyczne są skazane na porażkę, będą to zawsze barwy brzmiące syntetycznie. Poly 800 znakomicie nadaje się do tworzenia barw solowych oraz basowych. Poprzez umiejętne różnicowanie poszczególnych faz obwiedni można uzyskać ciekawe efekty dźwiękowe i różne niesamowite barwy syntetyczne, wykorzystując także generator szumów. Wystarczy trochę fantazji, aby móc uzyskać zaskakujące efekty, które będą jeszcze większe, jeśli wykorzystamy procesor efektów (nawet gitarowy). Zachęcam do eksperymentowania!
W roku 1985 pojawiła się wersja modułowa tego instrumentu, czyli EX-800. Od pierwowzoru różnił ją tylko brak klawiatury. Bardzo popularna była też wersja posiadająca odwrócony kolor klawiszy (tak jak w klawesynie). Właściciel takiej wersji mógł czuć się kimś wyjątkowym. Dziś jednak nie ma to już większego znaczenia.
POLY 800 II
Firma Korg zaskoczona nieoczekiwanym sukcesem komercyjnym tego instrumentu postanowiła wprowadzić na rynek jego następcę, czyli Poly 800 II. Różnica między obydwiema wersjami była jednak niewielka, zaś zastosowana synteza dźwięku pozostała taka sama. Natomiast w miejsce efektu chorus pojawił się w pełni programowalny efekt delay, z możliwością modulacji częstotliwości, regulacji sprzężenia zwrotnego i czasu opóźnienia do 1024 ms. Rozszerzone zostały też możliwości w zakresie MIDI, gdyż pierwsza wersja tego syntezatora była tu bardzo ograniczona. Poly 800 II pozwalał na dowolną zmianę kanału transmisji oraz wysłanie zawartości pamięci poprzez SysEx (funkcja DATA DUMP). Dodatkowo instrument ten posiadał programowany korektor barwy w zakresie tonów niskich i wysokich.
OCENA KOŃCOWA
Korg Poly 800 był instrumentem, który miał swoje „pięć minut” w historii rozwoju elektronicznych instrumentów klawiszowych. Dziś natomiast może być niezłym uzupełnieniem współczesnego instrumentarium, zwłaszcza przy tworzeniu różnych form modnego ostatnio nurtu techno. Znakomicie może pełnić rolę syntezatora solowego lub służyć do tworzenia „ciepłych, rozwibrowanych plam”.
Poly 800 jest dziś także instrumentem bardzo tanim. Trudniej znaleźć modele EX-800 i Poly 800 II, choć ich cena też nie powinna być wysoka. Tak więc za naprawdę małe pieniądze można wzbogacić swój warsztat twórczy o dobry syntezator.
Tekst: Marek Manowski
Artykuł ukazał się pierwotnie w numerze 3/1998 miesięcznika Muzyk.
